✔ Net hata noksanda seyahat geliri ağırlıklı revizyon devam ediyor.
✔ Dokuz aydaki revizyon 10.6 milyar doları buldu. Ekim ayının net hata noksanı için tabii ki bu aşamada revizyon söz konusu değil.
✔ On aylık net hata noksan bu düzeydeki revizyona rağmen hala 21 milyar dolar.
Yılın ilk sekiz ayında 28.3 milyar dolara ulaşan net hata noksan, önce seyahat gelirlerinde yapılan revizyon ve buna diğer kalemlerin de eklenmesiyle hızla geriledi ve on ay sonunda 21 milyar dolara indi.
Ancak gerçek revizyon 28.3 milyardan 21 milyara inilmesinden çok daha fazla, dokuz aydaki revizyon 10.6 milyar doları buldu.
On ayda 21 milyara inildiğinden söz edip ardından 10.6 milyarın dokuz aylık revizyon olduğuna vurgu yapmamda bir yanlışlık yok. Çünkü ekim ayındaki net hata noksanda tabii ki bir revizyon söz konusu değil, dün açıklanan bu tutar belki sonraki aylarda revize edilecek.
21 milyar da çok!
TÜİK 2012’ye kadar giderek seyahat gelirlerini revize etmişti ve bu revizyon ekim ayında açıklandı. Söz konusu revizyonun ödemeler dengesine yansıması eylül verisiyle birlikte oldu.
Net hata noksan ilk sekiz ayda 28.3 milyar dolar gibi çok yüksek bir düzeye çıkmıştı. Net hata noksanın temelde iki açıklaması olabilirdi:
Bir; bankacılık sistemine hangi kaleme kaydedileceği bilinmeyen bir para girişi vardı.
İki; bazı ölçümler yanlış yapılıyordu ve (net hata noksan pozitif olduğu için) ya gelir eksik ya gider fazla yazılıyordu.
Nitekim gelirin eksik yazıldığı seyahat gelirlerinin revize edilip büyümesiyle kendini gösterdi. Bu revizyonun doğru olup olmadığını tartışmak apayrı bir konu. Ben doğru olduğu kanısındayım.
Ayrıca özellikle sınır illerindeki yabancı alışverişinin ne kadar arttığı da ortada. Oradan elde edilen döviz hesaplara girmiyor ya da eksik giriyordu, o hareketler de biraz daha sağlıklı izlenir oldu.
Ancak yine de net hata noksanın tutarı çok büyük. İlk dokuz ayda 30.9 milyar dolar olan net hata noksan 10.6 milyar dolar revizyonla 20.3 milyar dolara indirilmiş oldu, bu tutara ekimde eklenen 660 milyon dolarla birlikte on aylık tutar 21 milyar doları buldu.
Net hata noksanın zaman içinde sıfıra yaklaştırılması gerekirse de, beklenen buysa da ve bunun yapıldığı söyleniyorsa da, biliniyor ki geçmiş yıllarda oluşan ve artık pek de aşağı çekilemeyen milyar dolarlar var. 2015’in 9 milyar doları, 2016’nın 10 milyar doları, hele hele 2018’in 21 milyar doları hala duruyor. (ekonomim.com 14 Kasım 2022)
Seyahatle geliriyle sınırlı değil
Net hata noksana ilişkin revizyon seyahat gelirleriyle sınırlı kalmadı. Finans kalemine kaydedilmesi gerekirken öyle yapılmayıp net hata noksana atılan bazı döviz girişleri de ilgili kalemlere aktarılmaya başlandı.
Ağırlıkla seyahat gelirlerinden kaynaklanmak üzere eylül verisiyle birlikte açıklanan ilk sekiz ayın net hata noksan düzeltmesi 6 milyar dolardı.
Oysa dün açıklanan son veri gösteriyor ki sekiz aydaki revizyon 9.5 milyar doları buldu. Düzeltme devam ediyor.
Eylül ayı için daha önce 2.6 milyar dolar olarak açıklanan net hata noksan da 1.1 milyar dolarlık bir revizyonla 1.5 milyar dolara çekildi.
Böylece ilk dokuz ayda gerçekleşen revizyon 10.6 milyar doları buldu.
YILIN EN DÜŞÜK AÇIĞI; AMA AÇIĞI!
Hani bardağın boş ve dolu tarafı benzetmesi var ya... Ekim ayı cari açığı bu benzetmeye güzel bir örnek oluşturdu.
Önce bardağın dolu tarafına bakalım.
Ekim ayındaki cari açık yalnızca 359 milyon dolar oldu. Bu tutar, bu yıl verilen en düşük açığa işaret ediyor. Yani bardağın yarısı dolu demek yanlış olmaz.
Ama ya öbür yarı! Ekim ayında bu yılın en düşük açığı verildi; iyi güzel de önceki dört yılın ekim aylarında, yani 2018, 2019, 2020 ve 2021 yıllarının ekim aylarında az da olsa cari açık vermek şöyle dursun fazla vardı.
Anlaşılan biz şimdi bu yılın ekimine bakıp “kötünün iyisi” diye teselli bulacağız!