AİLESİ Darendeli (Malatya) olan, 1935 yılında Osmaniye’de doğan Hacı Nuri Çomu, Ankara Üniversitesi’nden Yüksek Ziraat Mühendisi diplomasını aldıktan sonra çalışma hayatına kayınpederi Mehmet Nuri Sabuncu’nun şirketi Akdeniz İplik Fabrikası’nda atıldı.
Derken 1974 yılında eşi Sunar Çomu’nun adını vererek, “Sunar Çırçır ve Çeltik Fabrikası” ile bugünkü “Sunar Topluluğu”nun temellerini attı. 2 yıl sonra, 1976’da Osmaniye’de un üretimine girdi. 10 yıl kadar Osmaniye’deki un fabrikasıyla bizzat ilgilendi.
1985 yılında Adana’da Sunar Mısır’ı kurdu, pamuk işini bıraktı. 1986 yılında Boğaziçi Üniversitesi İşletme mezunu oğlu Hüseyin Nuri Çomu, kolları sıvayıp işlerin içine girdi. Hüseyin Nuri Çomu, Sunar Mısır’ı büyütürken babası Hacı Nuri Çomu, tavsiyede bulundu:
- Bir de yağ fabrikası kurmakta yarar var. Ancak, bu yağ fabrikası tek ürüne bağlı kalmasın, 12 ay çalışabilsin.
Böylece 2006-2007 döneminde ayçiçeği, mısırözü, soya, kanola yağlarını üreten fabrika devreye girdi. Yağ üretimiyle birlikte Sunar Topluluğu 2010 yılında ihracata yönelip, dünyaya açıldı.
11 Ekim 2023 günü Aydın Doğan Vakfı’nın davetiyle Arsuz’a (Hatay) gidince, dönüş öncesi Adana Bölge Temsilcimiz Selçuk Altun’la birlikte Sunar Topluluğu’nun Sunar Mısır Entegre Tesisi’ni gezdik, grubu, ailenin 3’üncü kuşağı, Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Nuri Çomu’dan dinledik:
- Bizim aile genelde Boğaziçi mezunu. Annem Ayşe Vildan Çomu, Boğaziçi Ekonomi mezunudur. Ben Endüstri Mühendisliği'ni bitirdim. Kardeşim Ahmet Vefa da Boğaziçi Üniversitesi’nden mezun oldu.
Mustafa Nuri Çomu, o gün akşam saatlerinde entegre tesisi gezerken mısır ile ilgili şu bilgiyi paylaştı:
- Mısırdan 4 bini aşkın ürün elde edilebiliyor. Dünyada bunu yapanlar var. Biz 100 dolayında ürün üretiyoruz. Ar-Ge’deki arkadaşlarımız sürekli yeni ve katma değeri daha yüksek ürünler geliştirmek için çalışmalarını sürdürüyor.
Fabrikada ilk uğradığımız üretim bandı mısırdan elde edilen nişastanın granüle dönüştüğü bölüm oldu:
- Burası “Biyopolimer” tesisi. Bu bölümde “biyobozunur plastik hammaddesi” üretiyoruz. Bu banttan çıkan granülden 180 günde toprakta eriyip kaybolan plastik ürün elde edilebiliyor. Toprakta çözünen market poşetleri bu granülden üretiliyor.
Mısırdan elde edilen ürünleri tek tek anlatırken sordum:
- Kullandığınız mısır yerli mi, ithal mi?
Yanıtladı:
- Son 3 yıldır tümüyle yerli mısır kullanıyoruz. Yerli mısırın kalitesi iyi. 8 milyon ton rekolte söz konusu. Yani, ülkemiz için yeterli düzeyde.
Yağ tanklarının önünden geçerken şu bilgiyi verdi:
- Yağ üretimini Elita adlı şirketimiz yapıyor. Çeşitli markalara ayçiçeği, mısırözü, soya ve kanola yağı üretiyoruz. Yağ ihracatında iddialıyız. Yıllık ihracatımız 100 milyon doları buluyor. Mısırözü yağında pazar lideriyiz.
Elita yağ ürünlerinin 2017 yılında Turquality marka desteği kapsamına girdiğini kaydetti:
- Mısırdan elde ettiğimiz nişasta bazlı ürünlerimizde de ihracatımız var. Grubumuzun toplam ihracatı geçen yıl 250 milyon dolara yaklaştı. Yağ fiyatlarındaki artış, ihracatımızı değer bazında yukarı çekti.
Bu noktada Sunar Topluluğu’nun şirketlerini sıraladı:
- Sunar Özlem (Un & Yem), Sunar Mısır, Elita (Bitkisel Sıvı Yağlar), Sunar Pazarlama, Sunar NP (Biyopolimerler), NÇS (Taze Meyve & Kuru Meyve).
Grubun cirosunu merak ettim, paylaştı:
- Geçen yılki ciromuz 500 milyon dolara ulaştı.
Son 2-3 yılda 50 milyon dolarlık yatırım yaptıklarının altını çizdi:
- Önümüzdeki dönemde de 100-150 milyon dolarlık yatırım planımız var. Bu yatırımları enerji ve yeni ürün geliştirmeye dönük yapacağız.
Sunar Topluluğu’nun Adana’daki entegre tesisini gezinceye kadar mısır işleyen fabrikaların genelde nişasta ve glikoz şurubu ürettiklerini biliyordum.
Sunar’ın entegre tesisini gezince, mısırdan plastik hammaddesinden sakızda kullanılan ürüne, inşaatta kullanılan malzemeye kadar 100’ün üzerinde katma değerli ürün elde edilebildiğini gördüm.
Mustafa Nuri Çomu kaptanlığındaki Sunar Topluluğu, bir taraftan ihracatta çıtayı yükseltirken, diğer yandan da mısırdan elde ettiği katma değerli ürün sayısını artıracak gibi görünüyor…
SUNAR Topluluğu Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Nuri Çomu, 2013’te kurdukları Ar-Ge merkezinde mısırı işleyerek elde ettikleri ürünleri gösterirken hedeflerinin altını çizdi:
- Ar-Ge merkezimiz tonu 200 dolar olan üründen tonu 1500 dolar olan ürünlerin nasıl geliştirileceğine kafa yoruyor, başarılı da oluyor.
Sorbitol kavanozunu eline aldı:
- Mısırı işleyerek elde ettiğimiz bu ürün diş macunundan öksürük şurubuna kadar farklı ürünlerin içinde yer alıyor.
Sorbitol’deki katma değeri hesapladı:
- Mısırın kilosu 21 dolar/cent dolayında. Sorbitol’ün kilosu ise 70 dolar/cent düzeyinde seyrediyor.
Sorbitol’ün işlenmesiyle elde edilen bir başka ürünü gösterdi:
- Bu ürün şekersiz sakızda kullanılıyor. Bunu Türkiye’de sadece biz üretiyoruz. Kilo başına değeri 1.3-1.4 dolar düzeyine çıkıyor.
Sodyum Glukonat’a işaret etti:
- Bu ürün inşaat sektöründe kullanılıyor. Betonun tam zamanında kurumasını sağlıyor. Beton dona ve çatlamaya dayanıklı oluyor.
Ardından ekledi:
- Biz bu ürünleri üretene kadar ülkemize ithal ediliyordu. Ar-Ge Merkezimiz sayesinde ürettiğimiz bu ürünlerle yıllık 30-40 milyon dolar civarında ithalatın önünü kesmiş olduk.
SUNAR Topluluğu Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Nuri Çomu, topluluk şirketlerini bir holding çatısı altında toplamaya hazırlandıklarını bildirdi:
- Sunar Yatırım Holding’i kurmak üzere çalışmalar yapıyoruz. Holding çatısı kurumsallaşma yolunda daha güçlü adım atmamızı sağlayacak. Şu anda şirketlerimizin genel müdürleri profesyonel. Holding şemsiyesi finansa erişimde de avantaj sağlar diye düşünüyoruz.
Borsa İstanbul yöneticilerinin Anadolu’daki şirketlerin halka arzı konusunda tur yaptıklarını kaydetti:
- Bize de geldiler. Belki 2 yıl sonra Elita’nın halka arzını gündeme getirebiliriz.
Yurt dışında yatırım planlarının olup olmadığını merak ettim, anlattı:
- Avrupa ve Kuzey Afrika’da yatırım konusunda araştırma yapıyoruz.
SUNAR Topluluğu Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Nuri Çomu, grupta eniştesi Hasan Abdullah Özkan’ın 6 yıl CEO olarak görev yaptığını belirtti:
- Eniştem uzun süre Eksim’de görev yapmıştı. Oraya yeniden döndü.
Ablası Kübra Sunar Özkan’ın grupta yönetim kurulu üyesi olduğunu kaydetti:
- Ablam bağımsız yönetim kurulu üyesi gibidir. Fiilen işlerin içine girmez.
Dedesi adına bir vakıf kurduklarını bildirdi:
- Hacı Nuri Çomu Vakfı üzerinden 1000’e yakın öğrenci burs alıyor.