Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) kazanç yapısı istatistikleri çalışanların ücret ve kazançlarında yaşanan değişimleri sergiliyor. Veriler sadece sosyal güvenlik sistemine kayıtlı çalışanları kapsadığı için gerçek resmi tam olarak yansıtmıyor. Sadece kayıtlı istihdamı kapsamasına rağmen veriler, toplam resim hakkında bir bilgi de veriyor.
TÜİK’in 2023 yılı verilerini 2022 yılı verileriyle karşılaştırdığımızda şu noktalar öne çıkıyor:
- En yüksek kazancı finans sektörü ile bilgi iletişim sektör çalışanları elde ediyor. 2023 yılında finans sektöründe çalışanların ortalama yıllık kazancı 640 bin 739 TL, bilgi ve iletişim sektöründe çalışanların ortalama yıllık kazancı 605 bin 317 TL oldu. Sektörler içinde en düşük kazanç 213 bin 518 TL ile konaklama ve yiyecek hizmetleri ve 2018 bin 815 TL ile gayrimenkul faaliyetlerinde görüldü.
- En düşük kazanç elde edilen işyerleri ise 151 bin 378 TL ile 1-9 kişi arasında istihdama sahip mikro işletmeler oldu.
- Buna karşın mikro işletmelerin ücret artışlarında orta ve büyük işletmelerden daha “cömert” olması dikkat çekti. Mikro işletmelerde çalışanların ortalama kazançları 2023 yılında yüzde 84,89 oranında arttı. Buna karşın 250-499 kişi çalıştıran orta işletmelerde yıllık ortalama kazanç artışı yüzde 46,57 ile sınırlı kaldı. 500-999 kişi çalıştıran büyük işletmelere çalışanların kazançlarındaki artış ise yüzde 54.17 oldu. Ekonomik büyümenin yüzde 5’in üzerine çıktığı bir yılda orta ve büyük işletmelerde çalışanların kazançlarındaki artış, TÜİK enflasyonundan bile geride kaldı.
- Çalışanların kazançları ortalama yüzde 111,78 artarken sendikalı ve toplu sözleşmeli olan işyerlerinde çalışanların kazanç artışı, yüzde 114.01 ile bunun çok az üzerine çıktı. Buna karşın toplu sözleşmesi olmayan sendikasız çalışanların kazanç artışı yüzde 100,26 ile ortalama artışın oldukça gerisinde kaldı. 2022 yılında sendikalı çalışanların ortalama kazancı, sendikasız çalışanlardan yüzde 42.37 daha yüksekti. 2023 yılında bu fark daha da artarak yüzde 52,14’e çıktı.
- Yıllık ortalama kazanç artışında sektörler arasında başı yüzde 119,84 ile enerji sektörü çekti. Enerji sektörünün yanına yüzde 119,27 artışla su temini, kanalizasyon ve atık yönetimi sektörü yer alıyor.
- Kazanç artışının en düşük olduğu sektör ise yüzde 101,44 ile kültür, sanat, eğlence, dinlence ve spor faaliyetleri. İkinci sırada kamu ağırlıklı bir sektör olan sağlık ve sosyal hizmetler sektörünün yer alması dikkat çekiyor.
- İstihdamda önemli paya sahip imalat sanayiinde çalışanların ortalama kazancı yüzde 110, 66’lık bir artışla 298 bin 564 TL’ye çıktı. İstihdam açısından önemli bir diğer sektör olan inşaatta çalışanların yıllık ortalama kazancı yüzde 117,92 artarak 228 bin 307 liraya ulaştı.
- Eğitim düzeylerine göre yıllık ortalama kazanç artışının en yüksek olduğu grubun ortaokul mezunları olması, buna karşın en düşük artışın yükseköğrenim mezunlarında gerçekleşmesi de çarpıcı sonuçlar arasına yer alıyor. İlköğretim veya ortaokul mezunu çalışanların yıllık ortalama kazanç artışı yüzde 113,07 oldu. Buna karşın yükseköğrenim mezunlarının yıllık ortalama kazançlarındaki artış yüzde 108,28 ile genel ortalamanın altında kaldı.
- Bölgeler arasında çalışanların yıllık ortalama kazanç artışının en yüksek oluğu yer, yüzde 113,34’lük artışla İstanbul oldu. İstanbul’u yüzde 112,89 artışla Doğu Anadolu ilerini kapsayan Kuzeydoğu Anadolu bölgesi izliyor. Çalışanların kazançlarının en düşük artış gösterdiği bölge, yüzde 105,27 ile Doğu Karadeniz oldu. Bölgesel olarak en yüksek yıllık ortalama kazanç 353 bin 649 TL ile İstanbul, en düşük ortalama kazanç ise 246 bin 152 TL ile Güneydoğu Anadolu.