Bu köşede dün mevduatta “fiilen uygulanan en yüksek faiz oranlarına” yer verdik. Dikkat ediniz, ne “açıklanan” diyoruz, ne “bildirilen”, ne “ilan edilen”... “Fiilen uygulanan faiz”den söz ediyoruz.
Bankaların uyguladığı ortalama faizle fiilen uygulanan en yüksek faiz arasında çok büyük fark var. Dün şu örneği vermiştik, vatandaşa 1 faiz veriliyorsa, birilerine 2 faiz uygulanıyor. 1’e 2, 10’a 20... Fark böylesine belirgin. Bu farktan yola çıkarak ortalama faizi vatandaşa verilen faiz, fiilen uygulanan en yüksek faizi ise VIP faiz olarak nitelemeyi uygun gördük.
Çoğu okur haklı olarak bu faizi hangi bankaların uyguladığını merak etti ve bunu sordu. Dün de yazdığımız gibi bu verilerin kaynağı olan Merkez Bankası’nın bu detayda bilgi vermesi söz konusu değil. Dolayısıyla böylesine yüksek faizi hangi banka, kimlere ve niye veriyor, bilme şansımız yok.
Bankacılık sisteminde böyle faizlerin söz konusu olmadığını düşünen okurlar da var. Bu oranları biz banka banka dolaşarak toplamıyoruz; hem öyle olsa banka isimlerini de bilirdik zaten. Bir kez daha belirtelim; bu verilerin kaynağı Merkez Bankası. Üstelik bu veriler gizli de değil ki, Merkez Bankası’nın web sayfasında yer alıyor ve haliyle herkese açık. Biraz araştırma yapmak isteyen, bizi pratikte uygulanmayan faizleri yazmakla eleştireceğine açar bilgisayarını, girer Merkez Bankası’nın web sayfasına ve bu oranları görür. Sonrasında Merkez Bankası’na “Sizin bu verileriniz yanlış” diyen çıkar mı, artık o kadarını bilemeyiz.
Merkez nasıl tanımlıyor?
Veri Merkez Bankası sitesinde “Bankalarca Mevduatlara Fiilen Uygulanan Azami Faiz Oranları” başlığıyla yer alıyor. Metaveri kısmında veri şöyle tanımlanıyor:
“Mevduat bankalarının mevduat türleri ve vadeler itibarıyla ilgili ay içinde uygulanan en yüksek yıllık basit faiz oranlarını gösteren bir veri topluluğudur. Fiilen uygulanan azami faiz oranları Türk Lirası, ABD Doları ve Euro cinsinden yayımlanmaktadır.”
Sıralamanın nasıl yapıldığı basit bir işlem. Bankalardan gelen oranlar büyükten küçüğe sıralanıyor ve en yüksek faiz, o ayın oranı olarak kayda giriyor.
Bu sıralamada örneğin bir aya kadar vadelide en yüksek faizi yine örneğin A ve B bankaları uyguluyordur, üç aya kadar vadelide C bankasıdır en yüksek faizi veren.
Sıralama banka bazında değil zaten, faiz bazında yapılıyor.
Ayrıca sıralamada mevduat büyüklüğü de dikkate alınmıyor. Fiilen uygulanan en yüksek mevduatın tutarı ister 1 TL (ya da dolar veya euro) olsun, ister 1 milyon lira ya da daha fazla. Bunun bir önemi yok. Fiilen uygulanan en yüksek faiz kaç, örneğin ekim ayında bir aya kadar vadelide yüzde 26.50, listenin başında bu oran yer alıyor.
Bu faizi hiçbir banka vermemiş!
Mevduata böylesine yüksek faiz uygulamak, bir anlamda bu faizi veren bankanın biraz da zafiyetini gösteriyor. Paraya çok sıkışık olunmasa hangi banka piyasa faizinin böylesine üstünde bir faizi vermeye razı olur ki!
Banka ismini yazmayacağımız bilindiği halde, hangi bankacıya sorduysak hiçbirinden “Evet biz bir ara böyle bir faiz verdik” yanıtı alamadık.
Belli ki hiçbir banka bu faizi vermemiş!
Türkiye’de faaliyet gösteren bir ya da birden fazla banka bu faizleri uyguluyor. Bu durum resmi verilerle sabit. Ama gelin görün ki bu faizi uygulayan banka yok!
Böylesine yüksek faizin dün de vurguladığımız gibi çok yüklü miktarda mevduata sahip bazı sivil toplum kuruluşlarına ya da şirketlere uygulandığı tahmin ediliyor. Öyle birkaç milyon lirayla bu düzeyde faiz alabilmek söz konusu bile değil.
Burada belli ki milyar liralar konuşuyor!
Döviz mevduatında da fark var
Fiilen uygulanan en yüksek faiz ile ortalama faiz arasındaki fark yalnızca TL cinsi mevduat için geçerli değil. Dolar ve euro cinsinden açılan mevduat hesaplarında da belirgin bir fark gözleniyor.
Özellikle euro cinsi hesaplarda bir aya kadar vadelide son verinin oluştuğu ekim ayında müthiş bir fark var. Ekimde ortalama faiz yalnızca yüzde 0.35, ama fiilen uygulanan faiz tam yüzde 4.50. Arada 4.15 puan gibi inanılmaz bir fark oluşmuş. Öyle anlaşılıyor ki ekim ayında bir ya da birden fazla banka euroya fena halde sıkışmış...