Bahri hababa mihman edersin… Bugünkü metaverse yazıma giriş cümlesini, Şeyh Galib’den alayım dedim. Divan şiirinin son büyük ustası yüzyıllar öncesinden bugüne sesleniyor ve diyor ki; “Saki keramet sende ya bende / Bahri hababa mihman edersin.” Dil içi tercümesi; “ey saki, keramet ya sende ya bende; denizi bir damlaya sığdırmışsın.”
Metaverse kavramı, hayat bulduğu ve tartışıldığı oranda, zihinlerde daha sağlıklı şekilleniyor. Bugün “verse” kavramının mekân boyutuna dair örneklerine yer vermeye çalışacağım. Amaç; bu yeni olgunun daha sağlıklı algılanmasını sağlamak… Zira algılar, olgulara göredir ya da tersi… Stok, endüstrinin en temel kavramlarından biri ve metaverse ile sanal dünyanın “kütlesiz gerçekliği” sayesinden yeni imkânlar sunabiliyor bize. Yığınca ürün stoğu yerine ürün DNA’sına sahip olmak gibi… Tırnak ucu kadar çipte; binlerce ton stok tutabilir, onlara erişebilir, kullanabilir ve stokunu fiziksel olarak istifl emeden satabilir, eritebilirsin. Bu da devletlerin erişim ve denetim etiği üzerinden kargaşalarına son verecektir.
Gerçek dünyadaki SOMUT mal ve hizmeti, sanal dünyada SOYUT hale getirme yeteneğindeki metaverse, kopyacılığı önleyebildiği gibi, bir “verse” içine kaç bin konteyneri sığdırabileceğini düşün. Daha güncel anlatımla, milyonlarca ürününü fiziksel olarak kaç futbol sahasında stoklayabileceğini hesapla ve bunu bir tırnak ucu kadar alana sığdırdığını düşün… Maliyet kavramı dahi çöküveriyor. Şu anda sanayide çok az sayıda böylesi devasa hacimde depo veya antrepo bulunabilir. Şeyh Galib’in; bir damlaya koca denizi sığdırmak dediği tam da bu olsa gerek… Metaverse ya da multiverse veya kısaca “verse”; herhangi bir yığın değil üstelik… Her birimine, bireyine, zerresine erişimin olduğu, onun gerçek hayattaki konumu, kütlesi, fiyatı, özelliği, müşterisi hatta finansal geçmişinin dahi bilinebilir, ulaşılabilir olduğu bir stok yönetimi…
Verse kavramı Latince; dönmek kökünden evren anlamına gelir. Ancak günümüzde farklı dillerde karşılığı, ayet, mısra, şiir, şarkıdan çıkıp, üniversiteye kadar uzanabilirsiniz. Kendisi dahi yığınca anlam barındıran verse, meta (öte) ve multi (çoklu) kavramlarıyla izdivaç ettiğinde, farkı evrenlerin boyutlarına açılıveriyorsunuz. Metaverse, kendisi sanal bir evren olsa da sonuçları gerçek olan, gerçeği yansıtan bir olgu… Onu bir artırılmış gerçeklik gözlüğüne indirgemek ya da oyun endüstrisinin uzantısı veya sanal evrenden arsa satılan sanal emlakçı gibi düşünmek, popüler kültürün zengin ve eğlenceli motifl eridir ancak. Haftaya; metaverse ve tedarik zinciri değişimini inceleyeceğim.