Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’ndeki önemli değişiklikler

Av. Görkem Bilgin

Av. Yalçın Umut Talay

1 Nisan 2022 tarihinde Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da (“Kanun”) 1 Ekim 2022 itibariyle yürürlüğe girmek üzere önemli değişiklikler yapılmıştı.

Kanun’da yapılan değişikliklere paralel olarak 23 Ağustos 2022 tarihli ve 31932 sayılı Resmi Gazete’de yayınlandığı üzere Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği’nde (“Yönetmelik”) de değişiklik yapıldı. Yönetmelik’te yapılan pek çok değişiklik de 1 Ekim 2022 tarihinde yürürlüğe girdi. Özellikle mevzuata uyum sürecini tamamlamamış aracı hizmet sağlayıcıların Kanun’a ve Yönetmelik’e uyumu için hızlı şekilde aksiyon almaları çok önemli.

Yönetmelik’te yapılan başlıca değişiklikler aşağıdaki gibidir:

1. Aracı Hizmet Sağlayıcılar ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar’ın Yükümlülükleri

Oluşturdukları sistem ile uzaktan iletişim araçlarını kullanmak veya kullandırmak suretiyle satıcı veya sağlayıcı adına mesafeli sözleşme kurulmasına aracılık eden gerçek veya tüzel kişiler, aracı hizmet sağlayıcı olarak tanımlanmıştır. Aracı hizmet sağlayıcılara ve aracı hizmet sağlayıcının mesafeli sözleşme kurulmasına aracılık etmek üzere oluşturduğu sistemlere (platformlara) yönelik düzenlemeler yapılmıştır:

• Mesafeli sözleşmesi aracı hizmet sağlayıcının platformu üzerinden kuruluyorsa, aracı hizmet sağlayıcı, cayma hakkı hakkında verilecek bilgiler de dahil ön bilgilendirmenin doğru ve tam şekilde yapılmasından satıcı veya sağlayıcı ile müteselsilen sorumlu olacaktır. Özellikle kendi girdiği veriler bakımından aracı hizmet sağlayıcının tek başına sorumlu olması da gündeme gelebilir. Ön bilgilendirmelerin satıcı veya sağlayıcı tarafından hazırlandığı durumda dahi platform üzerinden yapılan reklam ve tanıtımlarda taahhüt edilen bilgilere uyumlu olması aracı hizmet sağlayıcının sorumluluğu açısından da önemlidir.
• Aracı hizmet sağlayıcı, platform üzerinde tüketicilere yönelik kapsamlı bir sistem kurmalıdır. Bu sistem üzerinden tüketicilerin (i) cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimlerini, (ii) sözleşmenin feshine dair bildirimlerini, (iii) bedel iade taleplerini, (iv) son 3 yıl içerisinde yaptıkları işlemlere ilişkin kayıtlara (örn. sözleşme) yönelik taleplerini ve (v) teslimat veya ifaya ilişkin talep ve şikayetlerini iletmelerine imkan sağlanmalıdır ve sistem kesintisiz olarak açık tutulmalıdır. Bu yükümlülüğe aykırı hareket edilmesi halinde aracı hizmet sağlayıcı hakkında 1 milyon Türk Lirası tutarında idari para cezası verilebilecektir.
• Aracı hizmet sağlayıcı tüketici talep ve bildirimlerini satıcı veya sağlayıcıya derhal iletmelidir. Dolayısıyla, satıcı veya sağlayıcı ile aracı hizmet sağlayıcı arasında eş zamanlı bir iletişim kurulabilmesi çok önemlidir. Aracı hizmet sağlayıcı, kendi platformu üzerinden kurulan yan sözleşmeler açısından yan sözleşmenin tarafı olan üçüncü kişiye de bilgi verebilecek durumda olmalıdır, bu husus özellikle asıl sözleşme ile birlikte cayma hakkının kullanılması sebebiyle sona eren yan sözleşmeler açısından mühimdir.
• Mesafeli sözleşmeleri aracı hizmet sağlayıcının platformu üzerinden kuruluyorsa ve aracı hizmet sağlayıcı aynı zamanda satış/hizmet bedelinin tahsiline de aracılık ediyorsa, aracı hizmet sağlayıcının cayma hakkına ya da sözleşme feshine konu olan malların ya da hizmetlerin bedellerinin tüketiciye iadesi konusunda da pek çok yükümlülüğü bulunmaktadır. Malların iadelerinin hangi taşıyıcı(lar) tarafından yapılacağı, masraflarına kimin katlanacağı vb. konulardaki bilgi eksikliklerinde ya da iade için tüketicinin yönlendirildiği taşıyıcının tüketicinin bulunduğu yerde şubesinin olmaması aracı hizmet sağlayıcıdan kaynaklanıyorsa, aracı hizmet sağlayıcının taşıma masraflarına ilişkin tek başına sorumlu olması da gündeme gelebilir. Aracı hizmet sağlayıcının, platform üzerinden yapılan satışlarda tüketicinin açık onayı alınmadan ilave ödeme yükümlülüğü doğuran seçeneklerin kendiliğinden seçili olarak sunulmuş olmasından dolayı tüketicinin ödemek durumunda kalacağı fazla tutarlara ilişkin de satıcı veya sağlayıcı ile birlikte müteselsilen iade yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu yükümlülüklerden malın tesliminden sonraki iade yükümlülükleri ve taşıyıcı masraflarına ilişkin iade yükümlülüklerinin yürürlüğü 1 Ocak 2024’e ertelenmiştir.
• Aracı hizmet sağlayıcının satıcı veya sağlayıcı adına bedel tahsil ettiği sözleşmelerde mal ya da hizmet ediminin yerine getirilmesinin imkansızlaştığı durumlarda da tüketicilere bilgi verme yükümlülüğü bulunmaktadır.
• Aracı hizmet sağlayıcı tüketicinin kendi platformu üzerinden satıcı veya sağlayıcılar ile yaptıkları işlemlere ilişkin kayıtları 3 yıl boyunca saklamalı ve bunların istenmesi halinde ilgili kurum ve kuruluşlar ile tüketiciler ile bu bilgileri paylaşmalıdır.
• Aracı hizmet sağlayıcı, satıcı veya sağlayıcı ile yaptığı aracılık hizmetine ilişkin sözleşmeye aykırı uygulamaları nedeniyle Kanun ve Yönetmelik’e aykırı davranılmasına neden olursa bu işlemlerin tamamından da sorumlu olacaktır. Yine açıkça belirtildiği üzere, aracı hizmet sağlayıcı, satıcı veya sağlayıcının onayı olmaksızın kampanyalı, promosyonlu veya indirimli satış/hizmet sunumu düzenlerse bu sözleşmelerde kampanya ve benzeri taahhütlerin karşılanmamasından bizzat sorumlu olacaktır. 

1. Satıcı ve Sağlayıcılara Getirilen Yeni Yükümlülükler

Satıcı ve sağlayıcılara da uygulamadan kaynaklanan sorunların önüne geçmek adına aşağıdakiler gibi yükümlülükler getirilmiştir:

• Ön bilgilendirme yükümlülüğü, aracı hizmet sağlayıcının da bir irtibat noktası olabileceği gözüne alınarak ve temelde yükümlülük kapsamına açıklık getirmek amacıyla genişletilmiştir. Ön bilgilendirme kapsamında cayma hakkına ilişkin bilgi verme yükümlülüklerinde yapılan değişikliklerin yürürlüğü 1 Ocak 2024’e ertelenmiştir.
• Cayma hakkının kullanılması ile yapılan ödemelerin ne zaman iade edileceğine ilişkin bazı düzenlemeler yapılmıştır. Ancak bu düzenlemelerin de yürürlüğü 1 Ocak 2024’e ertelenmiştir. Önceki düzenlemeye paralel olarak malın tesliminden önce cayma hakkının kullanılması durumunda ve hizmet ifasına ilişkin sözleşmelerde bedel iadesinin cayma bildiriminin ulaştığı tarihten itibaren 14 gün içerisinde yapılması gerekmektedir. Ancak 1 Ocak 2024’ten sonra mal teslim edilmişse, iade süresinin başlangıcı malın iade için hangi taşıyıcıya verildiğine göre değişecektir. Mal, iade için ön bilgilendirmede belirtilen taşıyıcıya teslim edildiyse taşıyıcıya teslim edildiği tarihten itibaren 14 gün uygulanacaktır. Mal iade için farklı bir taşıyıcıya teslim edildiğinde ise 14 günlük süre, malın satıcıya ulaştığı tarihten başlayacaktır.
• Yine 1 Ocak 2024’ten itibaren ürünün iadesinden ürünün ayıplı olmasından kaynaklandığı haller hariç, ön bilgilendirmede açıkça belirtiliyorsa ve öngörülen taşıyıcı seçildiğinde iade masrafının ne olacağı bildiriliyorsa, malların iade masraflarının tüketici tarafından karşılanacağı kararlaştırılabilir ve tüketici talep ederse bu gibi durumlarda iade masrafları bedel iadesinden düşülebilir.
• Aracı hizmet sağlayıcı platformu üzerinden kurulan sözleşmelerde cayma bildirimi satıcı veya sağlayıcı tarafından alınırsa, aracı hizmet sağlayıcı da derhal bilgilendirilmelidir. Her ne kadar bu düzenlemenin getirildiği maddenin yürürlüğü 1 Ocak 2024’e ertelenmiş olsa da malın tesliminden önce cayma hakkının kullanıldığı durumlarda aracı hizmet sağlayıcıların iade yükümlülüğü 1 Ekim 2022 itibariyle yürürlüğe girebileceği için aracı hizmet sağlayıcıların benzer bir bilgilendirme yükümlülüğünü en azından sözleşmesel olarak satıcı ve sağlayıcılara getirmesi önerilir.

1. Tüketicilerin Dikkat Etmesi Gereken Hususlar

Bilindiği üzere, tüketicileri cayma bildirimlerinde bulunduktan sonra iade etmek istedikleri malları 10 gün içerisinde satıcı veya sağlayıcıya ya da yetkilendirmiş olduğu kişiye geri göndermeleri gerekmektedir. 10 günlük bu süre 1 Ocak 2024 tarihinden sonra 14 güne uzayacaktır.

Ayrıca cayma hakkının istisnaları da genişletilmiştir. Eski düzenlemeye ek olarak (i) Karayolları Trafik Kanununa göre tescili zorunlu olan taşınırlar ile kayıt veya tescil zorunluluğu bulunan insansız hava araçlarına ilişkin sözleşmeler, (ii) tüketiciye teslimi yapılmış olan cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayarlara ilişkin sözleşmeler, (iii) canlı müzayede şeklinde açık artırma yoluyla akdedilen sözleşmeler ve (iv) tanıtma ve kullanma kılavuzunda satıcı veya yetkili servis tarafından kurulum veya montajının yapılacağı belirtilen mallardan kurulum ya da montajı yapılanlara ilişkin sözleşmeler bakımından da cayma hakkı kullanılamayacaktır. Ancak bu düzenleme de 1 Ocak 2024’te yürürlüğe girecek, dolayısıyla 1 Ocak 2024’e kadar burada belirtilen sözleşmeler için cayma hakkı kullanılmaya devam edilebilecektir.

Son olarak, kısa mesaj aracılığıyla kurulan ve eş zamanlı olarak tamamen ifa edilen abonelik içermeyen katma değerli elektronik haberleşme hizmetleri ile Yardım Toplama Kanunu kapsamındaki bağışlar ve kamu kurumlarınca sunulan katma değerli elektronik haberleşme hizmetleri de Yönetmelik kapsamından çıkarılmıştır.

Notlar

1 Ekim 2022 tarihinden sonra aracı hizmet sağlayıcıların da mesafeli sözleşmeler bakımından önemli bir irtibat noktası olduğunu ve bu açıdan tüketicilerin aracı hizmet sağlayıcılar nezdinde de taleplerde bulunabileceğini söyleyebiliriz. Dolayısıyla, tüketicilere sağlanan koruma, önce Kanun ve sonra Yönetmelik’te detaylandırıldığı üzere artırılmıştır.

Başta aracı hizmet sağlayıcıların almaları gereken aksiyonlar olmak üzere Yönetmelik kapsamında pek çok adım atılması ve sistemlerin Yönetmelik’e entegre edilmesi için uyum çalışmalarının tamamlanması gerekiyor.