Yılın ilk 7 ayının sonunda merkezi yönetim bütçe gelirlerinin seyri nasıl gidiyor, bu ülkenin gelirlerinin tamamı tahsil edilebiliyor mu, hangi kalemler daha çok alarm veriyor, bu durum sürdürülebilir ve ihmal edilebilir bir durum mudur gibi soruların cevabını araştırmak gerekir. Bunun için bazı kalemlere bir bakalım.
Şimdi de tablodaki bazı rakamları irdelemeye çalışalım.
- Vergi gelirleri içerisindeki payı zaten çok zayıf ve yüzde 18 civarında olan gelir vergisinin (GV) tahsilatındaki düşüş çok dikkat çekici. Yılın kalanında ciddi taksitleri kalmayan gelir vergisinin yüzde 40’dan fazlasının tahsil edilemediği ve bu tutarın 62 milyar liraya dayandığı görülüyor.
- Bu durum özellikle beyana dayanan ve basit usule tabi olan gelir vergisinde daha da dikkat çekiyor ve tahsilat oranının yüzde 30’da kaldığı anlaşılıyor.
- Benzer durum, toplam vergi gelirlerinin onda birini oluşturan kurumlar vergisinde görülüyor ve 29 milyar lira tutarında verginin yüzde 37’sinin tahsil edilemediği ortaya çıkıyor. Bu vergide de yılın kalan kısmına rastlayan taksit yok.
- Dahilde alınan KDV tahsilatı çok korkunç düşük olup sadece tahakkuk eden verginin beşte biri civarında. 101 milyar lira tutarındaki KDV tahsil edilebilmiş değil.
- Tahakkuk ve tahsilatı ithalata ve imalata dayanan ÖTV’nin bile 16 milyar liralık yüzde 14 kısmının tahsil edilemediği izlenebiliyor.
- Yine tahsilatı çok kolay olan Motorlu Taşıtlar Vergisi’nin (MTV), yılın kalan kısmına sarkan taksiti kalmadığı halde, tahsil edilemediği ve tahilat oranının yüzde 53’de kaldığı görülüyor. Yani yaklaşık 11 milyar lira MTV tahsil edilmiş değil.
- Yine vergi gelirleri içerisinde büyük payı olan damga vergisi ve harçlarda da yeterli tahsilatın yapılamadığı anlaşılıyor.
- Faiz gelirleri içerisinde en büyük paya sahip olan vergi, resim ve harç gecikme faizlerinin sadece üçte birinin tahsil edildiği ve kalan 47 milyar liranın takıldığı görülüyor.
- İdari para cezalarının (ki pandemi ile ilgili cezalar bu kısımda yer alıyor) yüzde 12’sinin tahsil edildiği ve kalanının beklemede olduğu anlaşılıyor.
- Bu arada çok sayıda vergi kanununa bağlı olarak uygulanan vergi cezalarının da yüzde 2’sinin tahsil edilebildiği ve yaklaşık 165 milyar liranın beklemede olduğu dikkat çekiyor.
- Kısacası genel bütçe gelirlerinin yaklaşık yarısını oluşturan 538 milyar liranın henüz tahsil edilemediği ve bu tutarın 2020 vergi geliri hedefinin üçte ikisine ulaştığı görülüyor.
Şimdi şu soruyu sormak lazım.
Hükümet, bu kamu gelirlerini toplayabilecek mi? Özellikle ekonominin içinde bulunduğu sıkıntılı durum ve pandemi karşısında Maliye işin üzerine gidebilecek mi? Daha doğrusu bu tablonun izahı var mı? Bu durum sürdürülebilir mi? Sürdürülmesi mümkün olmadığına göre Maliye’nin düşüncesi nedir? Bu paraların toplanmasına uygun ortam var mıdır?
Yoksa akla gelen çözüm vergi affı ve yeniden yapılandırma mıdır? Galiba başka çare de yok!... Bunu anlamak ve görmek için çok zamana ihtiyaç yok, hep beraber yakında görürüz.