Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 26 Temmuz 2019’da Tİ- GEM 69’uncu Hasat Şenliğinde, tarlada test edip tanıttığı ‘yerli ve milli elektrikli traktör’, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Stratejik Araştırmalar ve Verimlilik Genel Müdürlüğü tarafından ‘yenilikçi’ bulunmadı ve Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı Mobilite Çağrısında kapsam dışı bırakıldı. Bu olumsuz gelişme, haklı olarak CHP Tekirdağ Milletvekili İlhami Özcan Aygun tarafından, “Bu iktidar elektrikli traktörü beceremedi, uzaya nasıl çıkacak” diye eleştirildi. Acaba, proje becerilemedi mi? Yoksa o meşhur fıkrada olduğu gibi ‘Biz, Türklerden cehennemlik olanların atıldığı o meşhur kazandaki gibi’ kendi ayağımızdan aşağı mı çekiliyoruz? İş insanı Önder Yol’un liderliğinde başlayan ve Ziraat Bankası’nın da ortaklığında ilerleyen proje bir şekilde rafa mı kalktı? Konunun kulislerinde bir sürü hoş olmayan söz dolaşıyor ama şimdilik bu konuda susalım, çünkü memleketin acilen elektrikli traktöre ihtiyacı var. Başlıktaki soruyu biraz detaylı soralım; ‘1 Litre mazotun 26 lirayı aştığı (30 liradan döndüğü) ülkemizde yerli ve milli elektrikli traktör tarlaya ne zaman girecek? Konuyu muhatabına ZY Elektrikli Traktör A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Önder Yol’a sordum.
Yol şöyle konuştu: “Ziraat Bankası tarihinde ilk kez bir şahısla ortaklık kurdu. Ziraat Bankasının Z’si ve Önder Yolun Y’si ile ZY Elektrikli Traktör A.Ş. kuruldu, ardından Dilovası’nda fabrika kuruldu ve traktörü geliştirmeye başladık. Proje tamamlandı traktörümüz hazır vaziyette. Şu anda Avrupa Tip Onay Belgesi almış dünyada tek elektrikli traktörüz. Bir engel çıkmazsa tabii ki yolumuza devam edeceğiz. Ziraat Bankası ile ortaklığımız son derece süratli ve iyi gidiyor. Ziraat Bankası ile yatırımlarımıza devam edip önümüzdeki günlerde ilk 25 traktörümüzü tarlalara süreceğiz, tüm testlerini bitirdikten sonra da seri üretime gireceğiz. Elektrikli traktörde dünyada tekiz. Devletin bizden istediği (Zamanın Tarım Bakanlığının) yılda 10 bin adet üretmemizdi. Ziraat Bankası ile ilk el sıkıştığımızda ve sonra da anlaşmayı imzaladığımızda ‘üretime daha düşük adetlerde, senelik bin 200 adet yani her ay 100 adet üreterek başlayalım, daha sonra hızlanırız’ diye yola çıktık. O zaman devletin istediği Türkiye’de üretilmeyen ithal edilen daha büyük traktörlerin elektrikli yapılmasıydı. Biz de 105, 110 beygir ile başladık. Teknolojiye gönül veren şirket olduğumuz için sonra da 320 beygirlik traktörde fiksledik, büyük boy traktörleri geliştirdik ve bu yöne doğru gittik. Şimdi, doğal olarak alım gücü ve fiyatlardan dolayı tabii olarak orta boy ve küçük traktörleri de üreteceğiz.”
Teknoloji ve ihracat merkezi Türkiye olacak
Önder Yol’a, yerli ve milli elektrikli traktörün yabancı ortaklık kuracağına dair haberleri soruyorum. Yanıtı çok açık oluyor. Yol, şöyle konuşuyor: “Ben milliyetçi bir insanım, memleketime âşık bir insanım. Benim etimi kesseniz Türkiye’yi terk etmem. Memleket bir tane kapıdan kovsalar bacadan gireriz, tekrar burada kalırız. Beni bu memleket yetiştirdi ve bu memlekete faydalı olmam lazım. Yabancıların sadece finansmanından faydalanabiliriz. Bazı görüşmelerimiz var ancak, benim teknolojim ve şirketim satılık değil. Yurt dışında çeşitli yatırımlar yapacağız, üretimlere gireceğiz ama yaptığımız her şey bütün teknolojimiz Türkiye’de olacak. Diğer ülkelerdeki üretimimiz montaj sanayi olarak devam edecek. Bu zamana kadar büyük otomotiv şirketlerinin Türkiye’ye yaptığını şimdi biz elektrikli traktörde teknolojiyi onlara vermeden (kullanma hakkını vererek) yapacağız ama ihracatçı ve ana üretici Türkiye’deki şirketimiz olacak.”
Traktörün mazot maliyeti ne kadar düşüyor?
ZY Elektrikli Traktör A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Önder Yol, ürettikleri elektrik traktörle ilgili şu detayları aktarıyor: “Tarım Bakanlığı verilerine göre traktörün kullanım zamanı 750-1000 saattir ve bu süreyi dikkate alırsak elektrikli traktör, dizel traktörün yakıt masrafını 9’da 1 ile 20’de 1 seviyesine kadar indiriyor. Tabii ki kullandığımız traktöre ve yaptığımız işe (harcanan güce) bağlı olarak değişim oluyor. Ancak bizim hedefimiz traktörde mazotun maliyetini sadece düşürmek değil, eksili rakamlara kadar götürmek. Türkiye’nin her tarafına güneşten ve rüzgârdan elde edilen enerjiyi depolayan bataryalar koyabiliriz. Elektrikli traktörümüz 15 dakikada bu noktalarda şarj edilecek kapasiteye sahip. Çiftçimiz sabahleyin kahvenin önündeki şarj ünitesinden traktörünü, kahvesini içene kadar 15 dakikada şarj edebilecek. Traktörünü tarlada kullanıp dönecek ve akşam yorgunluk kahvesini içerken de tekrar şarj edecek. O elektriği de isterse evinde kullanacak. Çünkü bizim traktörler aynı zamanda mobil jeneratör niteliğinde. Biz tarım ürünlerinin de (Antalya domatesinin İstanbul ve Ankara’ya) başka illere taşıması için de elektrikli kamyonlar üreteceğiz. Gıdadaki taşıma maliyetleri ve enflasyona etkisi herkesin malumu.”
İstanbul Havalimanı’nda 50 tane elektrikli kamyonumuz çalışıyor
Önder Yol, Boğaziçi Üniversitesi mezunu bir makine mühendisi olarak 2003 yılından beri elektrikli araçlar üzerinde çalıştığını belirtiyor ve ABD’de ve Türkiye’de ilk elektrikli araç üretimleri yapan girişimcilerden biri olduğunu hatırlatıyor. Yol, “İstanbul Havalimanı kurulurken, uçaklara bütün yakıt tedarikinin elektrikli araçlarla yapılmasına karar verildi. Bu projeyi biz hayata geçirdik ve şu anda dünyanın en büyük hava limanında bütün yakıt tedariki bizim elektrikli araçlarımızla yapılıyor. Bizim 50 tane elektrikli kamyonumuz bu hizmeti veriyor. İstanbul bu özelliği ile de dünyada tek. Şimdi Brüksel Hava Limanı ile de bir anlaşma imzaladık ve 4 tane elektrikli kamyonumuz yakında orada da hizmete başlayacak.”