Hep beraber bir ilke daha imza attık, bu bayram uzaktan bayramlaştık. Bayramda çalıştığım için buna içten içe sevindiğimi itiraf ediyorum. Yoksa ne olacaktı tahmin etmek zor değil. Ben masa başı, Ayşeler ile Zeynepler ver elini bayram gezmeleri… Ama yağma yok, ben de yol haritamı çizdim. Önce TFRS’lere bayram ziyaretine gideceğim, sonra BOBİ FRS, belki zaman kalırsa KÜMİ FRS.
TFRS, BOBİ FRS, KÜMİ FRS derken akrabaların isimleri sizi şaşırtmasın şimdi size Türkiye’de geçerli olan finansal raporlama çerçevelerini tanıtacağım. Laf aramızda TFRS/UFRS (Türkiye/Uluslararası Finansal Raporlama Standartları) ve BOBİ FRS (Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı) bir araya geldiklerinde KÜMİ FRS’yi (Küçük ve Mikro İşletmeler için Finansal Raporlama Standardı) hakir görüyorlar. Biz bağımsız denetime tabi olan işletmelerin raporlama standartlarıyız, o ise bağımsız denetime tabi olmayan işletmeler için yayımlanmış henüz taslak olan standart seti diyorlar.
Şirket bağımsız denetime tabi mi?
Bilirsiniz, bayram ziyaretlerinden sıra önemlidir. Anlayacağınız bizim ailede de ziyarete gideceksen önce o şirketin bağımsız denetime tabi olan bir işletme olup olmadığına bakacaksın. Hatta KGK sitesinde şirketlerin denetime tabi olup olmadıklarını sorgulayabilecekleri sistemi kullanıma açtı. 26 Mayıs 2018 tarihli ve 30432 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2018/11597 sayılı Bağımsız Denetime Tabi Şirketlerin Belirlenmesine Dair Karar ile 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren bağımsız denetime tabi olacak şirketlere ilişkin ölçütler yeniden belirlenmişti. 16 Şubat 2019 tarihli ve 30688 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bağımsız Denetime Tabi Şirketlerin Belirlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararına İlişkin Usul ve Esaslarda söz konusu Kararın uygulanmasına yönelik usul ve esaslara yer verildi.
Finansal raporlamanın ağır abileri
Buna göre herhangi bir ölçüte bağlı kalmaksızın kafadan bağımsız denetime tabi şirketler listesinde ( I sayılı liste) yer alan akrabalar tabiri caizse “ağır abilerdir”: 6362 sayılı Kanun uyarınca SPK -Sermaye Piyasası Kurulu’nun düzenleme ve denetimine tabi şirketler ( borsada işlem gören şirketler, yatırım, portföy, ipotek finansmanı gibi kuruluşlar), BDDK-Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na tabi şirketler (bankalar, finansal kiralama, faktöring, varlık yönetim şirketleri gibi), Sigortacılık Kanunu’na tabi sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri ve listenin devamında yer alan diğer işletmeler bayram ziyaretlerinde ilk sırayı kaparlar. Neden mi dersiniz? Çünkü genel olarak kamu yararını ilgilendiren kuruluş (KAYİK) niteliğinde olan bu şirketler konsolide ve bireysel finansal tablolarını TFRS’ye göre hazırlamak zorundalardır. Diğer bir deyişle “No way out!”. KGK’nın 2018 yılı faaliyet raporunda yer alan verilere göre KAYİK niteliğinde olup, TFRS uygulamak zorunda olan şirket sayısı 1.580.
Baklava mı, kadayıf mı?
İkinci sırada ise ailenin karışık ilişkiler ihtiva eden grubu yer alır. Bunlarda kuzenler, dayılar, yengeler çok olduğu için denetime tabi olup olmadıkları ancak genel ölçütlerle belirlenebilir. Yaş ve çocuk sayısı ölçüt alınsaydı Ahmet dayı ön sırayı kapardı ama ölçütlerimiz aktif toplamı (eşik değeri 35 milyon Türk Lirası), yıllık net satış hasılatı (eşik değeri 70 milyon Türk Lirası) ve çalışan sayısı (eşik değeri 175 kişi). Bu üç ölçüte ilişkin en az iki eşik değerini art arda iki hesap döneminde aşan tüm şirketler bağımsız denetime tabi olacaktır. İşler bu kadar kolay olsaydı belki gerçekten Ahmet Dayı bayram sıralamasında ipi göğüslerdi. Ama işin içine bir de bağlı ortaklıklar ve iştirakler girince Nurten yenge sanki burun farkıyla öne geçecek. Aktif toplam ve yıllık net satış hasılatı hesaplaması yapılırken şirketin tabi olduğu mevzuata göre hazırlanmış son iki yıla ait finansal tablolar alınmalı, şirketin bağlı ortaklıkları ve iştirakleri varsa onlar da unutmamalı. Çalışan sayısı hesabı yapılırken de son iki yıldaki yıllık ortalama çalışan sayıları dikkate alınır. Ana ortaklık ve bağlı ortaklıklar arasındaki grup içi işlemler elimine edildikten sonra toplamlar alınarak aktif ve net satış tutarları hesaplanırken, iştiraklerde ise şirketin iştirak oranı dikkate alınarak hesaplama yapılır. Gelin ve damat sayısı çok olan Nurten yengem böylece bayram ziyaretinde üst sıralardaki yerini garantilemiştir.
Genel ölçütler dışında bağımsız denetime tabi olan şirketlerden bazıları: borsada ve teşkilatlanmış piyasalarda işlem görmeyen ancak SPK kapsamında halka açık sayılan ve onlar için belirlenmiş ölçütleri sağlayanlar, II sayılı listede yer alan işletmelerdir (örneğin Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu- EPDK’ya tabi işletmeler).
Tüm bu işletmelerin ve Nurten yengemin ortak özelliği bağımsız denetime tabi olmakla beraber finansal raporlama konusunda gönülleri ferahtır. Bayramda ister baklava yaparlar, isterse kadayıf. Bu işletmeler için TFRS isteğe bağlıdır. Anlayacağınız TFRS’ye göre finansal tablo hazırlamayıp, canları ev baklavası açmak istemezse, bu durumda mecburen BOBİ FRS yapıp, misafirlerine kadayıf ikram edebilirler. Nasıl ki baklavanın da kadayıfın da tadına doyum olmaz, şirketler de kendi faaliyetlerini en doğru yansıtacak finansal raporlama standartları setini seçmelidir.
Daha çalacak çok kapımız var. Bir de ihtiyari olarak bağımsız denetim yaptıran şirketleri de ziyaret listesine koydun mu, gelsin kilolar. Allah'tan evde kaldık da ben de tüm bu dertlerden kurtuldum.
Daha nice bayramlara.