Kültür; toplumun kalbi… Düşünce biçimi… Gelenekleştirdiği hayat tarzı… Yığından kümeye geçiren enerji… Toplumun çıktısı. Ürettiği her şey, tükettiği her şey… Hayatı kavrayış tarzı... Kültür tarla, değerler tohum… Bireylerin tohum olduğu toplumun ekini, ekinci… Kültür; biriktirilendir. Elle tutulamayan, gözle görülmeyen ama hissedilen, içine doğulan toplumsal auradır.
Kültür, işbirliği ve işbölümüyle doğar. Yıllar içinde mayalanır, gelişir, kapsayıcı olur ve bireylerin davranış kalıplarını şekillendirir. Kültürü oluşturan; kurucu babalar, savaşçı büyükler ve sanatçı bireylerdir. Bireyselliğin toplum içinde eritilip o topluma kazandırılan renktir, tattır, kokudur, sestir kültür. Kültür; işbirliği ve işbölümüyle doğar.
DEĞERLER NASIL AYAKTA KALIR?
Kültür devrimi; yeni anlayışın topluma içselleştirilmesinin adıdır. Çin’de Mao, kültür devrimi ile tüm Konfüçyüsçü gelenekleri yıkmak istemiş, başaramamıştır. 2 bin 500 yıllık köklere sahip kültür, yasak altında dahi yaşamını sürdürebilmiştir. Kültür aslında değerlerin demlenmişi, kadim hale gelmişidir.
Kültür, beni yaşadığı toplumla bütünleştirendir. İngiltere’de yaşadığım dönemi hatırlıyorum. 7’nci ayın sonunda, orada kendime iş kurma, yaşama fırsatı olmasına rağmen bir karar almış; “kendi ana dilimde aşk şarkılarının söylenmediği bir kültürde yaşlanmak istemiyorum” diyerek anavatanıma dönmüştüm.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Kuşaklar arası çatışma neden var?
Eğer kültür, kuşaklar arasında ise çatışma, “zamane” ile “yetişkin” arasında olacaktır. Aynı yerde ve aynı toplumda olup, alt kültürler oluşmasıdır bu… Çocuklar, babalarından ziyade, zamanlarına benzer. Zira zaman, kültür değişmelerini sağlayan en önemli etmendir. Bundan 450 yıl önce dahi Fuzuli; “acep zamaneye kalduk, gelünüz ağlaşalum” diyordu.
Kültür mekân ilişkisinin hayatta kalmakla ilgilisi nedir?
Mekânın doğa koşulları, ekonomik kapasitesi ve hayatta kalma biçimi, kültürü alır, yöreye adapte eder ve töreyi dönüştürür. İşe yarar formül şudur; Küresel düşün, yöresel davran, töresel yaşa…
NOT
TEKNOLOJİNİN YENİ KÜLTÜR DİNAMİKLERİ
Sosyal medya araçları; Twitter, Facebook, Linkedin, Instagram; kültür aktarıcı küresel araçlardır ve bu sayede küresel ortak inanç, ortak kanaat, ortak davranışlar geliştirilebiliyor. Bir kültürün diğer kültürle temas ettiği, antik çağ agoraları artık, sosyal medya platformlarıdır.
Youtube, kültür taşımanın ötesinde kendi cemaatlerini hatta inanç sistemlerini üretebilecek güce kavuşmuştur. Neticede kültür; zemini, zamanı zat ile bütünleştirerek kalıcı hale getiren toplumsal tutkaldır.
Bugün dünya hızlı bir değişim hatta dönüşüm sürecinde… Eski kültürler ya yenileniyor veya sil baştan dönüştürülüyor. Teknolojinin getirdiği farklı açılımlarla sanal kültür kavramı hayatımıza girdi. Bugün biyoverse (fiziksel beden) ile metaverse (sanal evren) arasında farklı dinamikler söz konusu…
Misal benim avatarım, bana eşlik ettiği kadar, benden daha hızlı öğrenen yapay zekâsıyla kendi sanal kültür ve entelektüel çevresini oluşturma iddiasındadır. Yeni tarla metaverse olunca yeni kültür de avatarın eşlik ettiği bedenimin alışkanlıklar manzumesi halini alacak.