Araçlar tıkır tıkır çalışıyor...
✔ Doları 10 liraya ulaştırdık.
✔ Üst üste ikinci ayda da cari fazla verdik. Amaç için sorma vaktidir:
✔ Enflasyonun düşmeye başlaması için dövizin daha ne kadar artması, cari fazlanın kaç aya ya da yıla yayılması gerekiyor?
✔ Yani bu politikayla enflasyonun ne zaman düşmesi bekleniyor?
Doğrusu çok hızlı yol aldık. Kuru füze gibi tırmandırdık, cari dengede de iki ay üst üste fazla vermeyi başardık. İki araç da gayet iyi işliyor.
Ufak bir eksik var şimdi; enflasyonun düşmesi. Öyle ya, biz kur artışına ve bunun getirdiği sorunlara niye katlanıyoruz; enflasyon düşsün diye.
Şimdi bir soruya yanıt aranıyor. Varsayalım bu politikayla enflasyon düşecek, iyi de ne zaman, işte bu soru yanıtını bulmuş değil. Aslında bu soruya yanıt vermeye niyetlenmiş biri de çıkmış değil.
İki araçtan söz ettik. Belli bir süre sonra enflasyonu düşürmek adına attığımız ilk adım kuru yukarı çekmekti. Bakın bunda gayet başarılı olduk. Aslında bu konuda başarı sağlamak da pek zor değil zaten. Bir yetkili çıkıp “Faizi birkaç ay içinde tek haneye indirmeyi amaçlıyoruz” türü bir açıklama yapsın, bakın kur nerelere gidiyor. Dolayısıyla kuru füzeye dönüştürmek uygulanan politikanın en kolay kısmı. Elinde iyi kötü yetki olan herkes kuru anında yükseltebilir.
Dolar dün 10 liraya dayandı. Gün içinde kimi işlemlerde bu düzey aşılmış da olabilir. Aslında doların 9.99 olması ile 10.01 olması arasında yalnızca psikolojik bir eşiğin aşılması yönüyle fark var. Yoksa 9.97 ile 9.99 arasındaki fark ne ise, diğeri de o!
Özünde önemli olan eğilim, ne kadar zamanda nereden nereye gelindiği...
Cari fazla da tamam
En azından son iki ay için bunu söyleyebiliriz. Merkez Bankası verilerine göre ağustostan sonra eylülde de fazla verildi. Ama yine de ilk dokuz ayda ve son bir yılda açık var. Hem zaten bu yılın tümünü de açıkla kapatacağımız kesin. OVP'de yer alan açık tahmini 21 milyar dolar. Yılın tümünde muhtemelen 21 milyar açığa çıkılmaz ama yine de 15 milyar dolar civarında bir açık makul görünüyor.
Son iki ayda cari fazla verilmiş olması uygulanmakta olduğu dile getirilen politika için tabii ki yeterli değil. Yılın tümünde cari fazla verir duruma gelmek, üstelik bunu bir yılla sınırlı kalmayacak şekilde sürekli hale getirebilmek durumundayız ki o arzulanan sonuca ulaşabilelim. Kuşkusuz cari fazlanın nasıl oluştuğu da önemli.
Sayılar içinde kaybolmanın pek anlamı yok. Aylık, dokuz aylık ve yıllık verileri tablomuzda görebilirsiniz. Dileyen dilediği gibi hesaplama yapabilir.
Ağaçlara bakmaktan ormanı görememe durumuna düşmeyelim!
-İhracatı, enerjideki bu dışa bağımlılıkla ithalatın üstüne, öyle bırakın kısa vadeyi, orta vadede bile çıkarma şansımız var mı?
-Sanayi üretiminde ithal girdi oranı böylesine yüksekken üretimden de vazgeçilemeyeceğine göre ithalatı aşağı çekmemiz mümkün mü?
-Kur artışının ihracata etkisi elbette var ama bu etki ihracatı öyle üçe beşe katlayacak boyutta mı?
-Cari fazlaya geçmeyi, dış ticaret açığını yok ederek değil de, cari işlemlerin diğer kalemlerindeki gelişmelerle sağlamayı öngörüyorsak ön plana getirilmek istenen turizm mi? Turizmde Türkiye’yi döviz sorunundan kurtaracak potansiyel var mı?
-Biraz da sayısal gidelim de sorunun öyle kolay kolay hallolamayacağını daha iyi görelim. İlk dokuz aydaki cari açık geçen yılın 16.6 milyar dolar altında. Bu tutara dış ticaret açığındaki azalma 9 milyar, diğer kalemlerdeki döviz girişi artışı 7.5 milyar dolar katkı vermiş. Diğer kalemlerdeki katkının da neredeyse tümü turizmden. Özetlediğimiz bu tablo mu bizi kurtaracak yani!
Bu politikayla enflasyon ne zaman düşecek?
Bu soruyu daha önce de sorduk...
Kuru yukarı itecek adımlar atarak (bu adımın da ne olduğu belli faizi indirecek kararlar alarak) arzulanan kur artışı sağlandı. İki ay üst üste cari fazla verilmiş olmasının hiç mi hiç önemi yok da, hadi diyelim bu da süreklilik kazandı, artık hep cari fazla verir hale geldik.
Şimdi sormak hakkımız değil mi...
Bu süreç ne zaman meyve vermeye, enflasyonun aşağı inmesini sağlamaya başlayacak? Bir yıl mı, iki yıl mı, beş yıl mı?
Bu politikanın işe yaradığı, enflasyonun kalıcı olarak düştüğü ve orada kaldığı zamana kadar geçen yıllar boyunca (herhalde yıllardır diye düşünüyoruz) enflasyon yüksek kurdan dolayı nerelere tırmanacak? Bu konuda bir öngörünüz, “Bu kadarını da beklemiyorduk” diyeceğiniz bir eşiğiniz var mı? Olur ya o eşik aşılma durumuna gelinirse bu politikanın ifl as ettiğine karar verip vaz mı geçeceksiniz?