Türkiye genelinde konut satışları üç aydır geriliyor. Temmuz’da başlayan daralma, ağustostan sonra eylülde biraz daha hızlanarak devam etti. Geçen Cuma açıklanan verilere göre Eylül ayında satılan konut sayısı yüzde 22,9 düşüşle 113 bin 402 adet oldu.
Konut satışları hem ilk el hem de ikinci el konutlarda azalıyor. Satış şekline göre ise hem ipotekli satışlarda hem de diğer satış yöntemlerinde gerileme var.
Son aylardaki bu gerilemenin nedenlerine gelmeden önce 2022’deki genel duruma bakalım. Yılın ilk yarısında toplam 726 bin konut satılmıştı. Bu açıdan 2022’nin ilk 6 ay, önceki yıllara göre en fazla konut satışı yapılan dönem olmuştu. Temmuz-Ağustos ve Eylül’deki gerilemeye rağmen, yılın ilk 9 ayında 1 milyon 57 bin civarında konut satışı yapıldı. Bu, şimdiye dek ulaşılan en yüksek ikinci konut satış düzeyi. İlk 9 ay itibarıyla en çok konut satışı 1 milyon 161 bin adet ile 2020’de yapılmıştı.
İlk 6 ayda rekor düzeye ulaşan satışların temelinde iki neden yatıyordu. Birincisi, enflasyonun altına inen faizlerin, mevduata temayülü zayıflatması ve buradan kayan fonların konut piyasasına girmesi. İkincisi ise sürekli artan fiyatların konut alımını bir yatırım aracına çevirmiş olması.
Peki, şimdi neden satışlar geriliyor?
Gerilemenin en önemli nedeni konut kredisi kullanmanın zorlaşmış olması. Kredi faizleri yüksek olmayabilir ancak bankalarca tahsis edilen kredi miktarı son derece düşük. Geçen haftaki veriler de bunu teyit ediyor. Haziranda toplam satışlar içinde ipotekli satışların payı yüzde 27 iken, Temmuz’da yüzde 20’ye, Ağustos’ta yüzde 18’e ve Eylül’de yüzde 15’e geriledi.
Satışlardaki gerilemenin bir nedeni de fiyatların çok yükselmiş olması. TCMB verilerine göre 2021 Temmuz’unda 185 olan konut fiyat endeksi, bu yılın Temmuz’unda 507’ye çıktı. Yani ülke genelinde 1 yıllık konut fiyat artışı yüzde 173. İstanbul, Edirne, Tekirdağ, Muğla, Antalya ve Mersin’deki fiyat artışları bunun daha da üzerinde. Mevcut fiyat seviyeleri pek çok kişi için konut almayı imkansız hale getirmeye başladı.
Eylül ayındaki gerilemede, Sosyal Konut Projesi’nin de bir payı olabilir. Sayın Cumhurbaşkanı tarafından açıklanmadan haftalar önce ipuçları ve ön bilgileri gelmeye başlayan projelerin, konut almayı düşünenlerin taleplerini bir süre ertelemelerine neden olması mümkün.