Zafer Özcivan
Ekonomist
Hükümet, konut fiyatlarında yükselişi durdurmak, liralaşmaya teşvik etmek, ev sahihi sayısını çoğaltmak amacıyla konut alım satımı için 3 yeni model uygulamaya aldı. Cumhurbaşkanı tarafından yapılan açıklamada;
- İlk evim konut finansmanı
- Genişletilmiş konut finansmanı
- İnşaat sektörüne özel kredi garanti olarak isimlendirildi. Söz konusu modellerin detaylarına kısaca göz atalım.
1- İlk konuta %0,99 faizli kredi: İlk defa ev alacak vatandaşlar için 2 milyon liraya kadar alımlarda birinci el alınacak konutlarda 10 yıla kadar aylık 0,99 kredi kullanabileceklerdir. Taksit tutarları ise aşağıdaki gibi yayılacak.
Çekilen kredi (TL) 120 ay vade Ödenecek taksit (TL) Toplam ödenecek tutar
400 bin 5,711 685,334,90
500 bin 7,138 856,668
600 bin 8,566 1,028,920
700 bin 9,994 1,199,336
800 bin 11,422 1,370,669
900 bin 12,850 1,542,003
1 milyon 14,277 1,713,337
2- Yarısı döviz ve altından olmak üzere yapılacak alımlarda %0,89 faizli kredi. Bu modelde döviz ve altın varlıklarının Türk Lirası’na dönüşümünü sağlayacak “genişletilmiş konut finansman paketi ile “kamu bankaları tarafından birinci ve ikinci el konut alımlarını da içine alacak şekilde, konut fiyatının en az %50’si 1 Nisan 2022 tarihinden önce açılmış döviz hesaplarının veya hurda altının Merkez Bankası’na bozdurulması kaydıyla, 2 milyon TL’ye varan konutlar için 10 yıla kadar vadeli aylık %0,89 faizli konut kredisi kullandırılacaktır. Modele göre ödemeler aşağıdaki şekildedir;
Çekilen kredi (TL) 120 ay vade Ödenecek taksit (TL) Toplam ödenecek tutar
400 bin 5,437 652,440
500 bin 6,797 815,640
600 bin 8,156 978,720
700 bin 9,516 1,141,920
800 bin 10,875 1,305,000
900 bin 12,235 1,468,200
1 milyon 13594 1,631,280
3- İnşaat şirketlerine kredi garanti paketi: KOBİ ve KOBİ dışı inşaat firmalarının yararlanabileceği inşaat sektörüne Özel Kredi Garanti Paketi ile de 1 Mayıs 2022 tarihi itibarıyla asgari yüzde 40’ı tamamlanmış ve yüzde 50'si satılmamış inşaat projesi sahibi KOBİ ve KOBİ dışı inşaat şirketlerinin tamamlanmayan inşaatlarını tamamlamaları hedefleniyor. Söz konusu finansman paketi için 20 milyar lira kaynak ayrıldı.
Söz konusu işletmeler bu destekten yararlanmak için 1 yıl boyunca konut satış fiyatlarını sabit tutmayı taahhüt edecek, bu fiyatları internet sitesinde kamuoyu ile paylaşacak ve kredi veren kuruluşa bildirecek.
Yukarıda açıklanan yeni dönem konut kredisi modelleri açıklandıktan hemen sonra özellikle İstanbul’da konut fiyatları %20-40 arasında arttığı maalesef izlendi. Gayrimenkullerde yıllık artış oranı %127 civarındayken bu modelden sonra bir yükseliş daha görülmüş oldu.
Kur korumalı mevduat, doların yükselişe geçmesiyle Hazine’ye olan yükü nedeniyle giderek önemini kaybediyor ve lirada kalınması için hükümet yeni modeller ortaya koymaya çalışıyor. Tablolarda görüldüğü gibi ev alabilmek için en az 1 milyon TL hazır paranız veya minimum 30 bin TL geliriniz olması gerekiyor. Yani memur, işçi, dar gelirli ve asgari ücretle çalışanların bu projeden faydalanması çok zor gözüküyor. Ülkemizde ortalama gelir 6200 TL olduğuna göre bu sistem zenginlere yönelik olduğu aşikardır. Millet geçim derdine düşmüşken, yarını göremezken ev almak hayalden öte gitmeyecektir.
İnşaat sektörünün gelişmesi, yanında en az 5 sektörün de hareketlenmesini sağladığı bir gerçektir. Ancak ülke olarak ele aldığımızda inşaat ile büyüme gelip geçicidir. İnşaat sürecinde belirli bir büyüme sağlanabilir ama süreç bitince büyüme duracaktır.
Bir başka gerçek ise inşaat malzemelerinde yaşanan astronomik artışlardır. Vatandaşların ev sahibi olabilmesi için öncelikle inşaat maliyetlerinin düşürülmesi gerekir. Konut fiyatlarının yükselmesine paralel olarak kiralarda da aynı artış gözlenmektedir.
Düşük faiz politikasına geçilmesiyle birlikte bozulan ekonomik dengeler çeşitli sektörlerde kendini göstermeye devam ediyor. Önce marketlerin hayat pahalılığına sebep olduğu düşünülerek denetim yapılmaya hatta cezalandırılmaya başlanmıştı ama maalesef sonuç alamadık. Şimdi de müteahhitler ve ev sahiplerine fatura çıkarılmaya çalışılıyor. Her vatandaş, enflasyona karşı kendini korumak isteyecektir ve bu doğal bir davranıştır. İnşaat sektörünün denetimi nasıl yapılacak, hangi kurum veya kuruluşlar yapacak? Öncelikle bunun kararı verilmelidir ama denetimden önce maliyetlerin düşürülmesi gerekir.