Kemal Oktar
kemal.oktar@pwc.com
6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu’nun 7194 sayılı Kanun’la değiştirilen 34. maddesinde düzenlenen Konaklama Vergisi 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girdi. Bu verginin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların belirlendiği Konaklama Vergisi Uygulama Genel Tebliği 14 Aralık 2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlandı. Tebliğdeki açıklamalar KDV uygulamasını çağrıştırsa da iki vergi arasında önemli ayrılıklar göze çarpıyor.
Önce benzerliklerine bakalım. Konaklama hizmeti her iki verginin konusuna giriyor. Vergiyi doğuran olay, konaklama hizmetinin tamamlanması ile meydana geliyor. Matrah tanımı, matraha dahil olan (fiyat farkı, kur farkı, vade farkı gibi) ve olmayan (ticari teamüllere uygun iskontolar gibi) unsurlar aynı. Konsept olarak bedeli konaklama hizmetine dahil edilmiş olan işletme içinde verilen (kahvaltı, yemek, eğlence, havuz, sauna, plaj gibi) hizmetler, her iki vergi uygulamasında konaklama hizmeti bedeli olarak değerlendiriliyor. İşletme dışında gerçekleşen hizmetler (ulaşım, transfer, şehir turu, balon gezisi gibi) ise faturada ayrıca gösterilmek veya ayrı fatura düzenlenmek şartıyla konaklama hizmeti bedeline dahil edilmiyor. Bedeli bulunmayan veya bilinmeyen ya da paradan başka değerler olması hallerinde matrah olarak Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek emsal bedel esas alınıyor. Bu iki vergi birbirinin matrahına girmiyor. Düzenlenen faturada aynı matrah üzerinden hem konaklama vergisi hem de KDV hesaplanıp toplam bedel belirleniyor. Vergilendirme dönemi bir ay. Beyan ve ödeme takip eden ayın 26. gününe kadar. (Konaklama vergisi tebliğinin yayımında sonra KDV beyan ve ödeme süresi takip eden ayın 28’ine çekildi)
Gelelim farklılıklara:
- KDV her safhada uygulanıyor. Gerek konaklama tesisinin acenteye, gerek acentenin müşterisine konaklama hizmeti satışında KDV doğuyor. Konaklama vergisi ise tek safhalı, sadece konaklama tesisinin verdiği hizmet bu vergiye tabi. Acentelerin müşterilerine konaklama hizmeti satışı konaklama vergisine tabi değil.
- Ticari, sınai, zırai veya serbest meslek faaliyeti kapsamında olmayan konaklama hizmetleri KDV’ye tabi değil. Örneğin kamu kurum ve kuruluşlarının misafirhane, kamp, eğitim tesisi gibi yerlerde verdiği konaklama hizmetleri kâr amacı gütmediğinden ticari faaliyet sayılmıyor ve bu vergiye tabi tutulmuyor. Keza ticari işletmelerin personeline, iş ilişkisinde bulunduğu kişi veya kuruluşlara (örneğin gönderdiği müşterilerle birlikte konaklayan acente elemanlarına) verdiği bedelsiz konaklama hizmeti KDV’ye tabi tutulmuyor. Ancak konaklama vergisinde bu tür muafiyetler yok. Yukarıda sayılan konaklamalar konaklama vergisine tabi.
- Konaklama hizmeti verilmeden fatura veya benzeri vesika düzenlenmesi halinde KDV doğuyor, ama konaklama vergisi doğmuyor. Dolayısıyla konaklama hizmeti gerçekleşmeden (örneğin müşteri otele giriş yaptığında) fatura veya benzeri vesika düzenlenirse KDV hesaplanmak zorunda. Hesaplanan verginin, belgenin düzenlendiği dönem için verilecek KDV beyannamesi ile beyan edilip ödenmesi gerekiyor. Konaklama vergisi ise hizmet gerçekleştiğinde (müşterinin çıkış tarihinde) doğduğundan bu tarihte konaklama vergisinin gösterileceği yeni bir fatura veya benzeri vesika düzenlenmesi gerekiyor. Çıkış tarihi sonraki aya sarkarsa, konaklama vergisi KDV beyanından bir ay sonra beyan edilip ödenecek. Özellikle erken rezervasyonlarda fatura düzenlenirse KDV ile konaklama vergisinin beyanı ve ödenmesi arası çok uzun olabilir.
- Konaklama bedeli döviz olarak belirlenmiş ise durum daha da karışıyor. KDV, faturanın düzenlendiği tarihteki Merkez Bankası alış kuruna göre Türk lirasına çevrilen değer üzerinden hesaplanacak. Konaklama vergisi ise müşterinin tesisten çıktığı günkü kur üzerinden hesaplanacak. Döviz olarak belirlenen bedelin tamamının veya bir kısmının hizmet gerçekleştikten sonra tahsil edilmesi halinde, doğacak kur farkı için hem KDV, hem de konaklama vergisi farkı hesaplanacağı da göz ardı edilmemeli.
Henüz ilk beyan ve ödeme tarihi gelmemiş olan konaklama vergisi uygulamasında başka sorunlar doğması muhtemel. Her zaman olduğu gibi kervan yolda düzülür özdeyişine uyarak sorunlar yaşandıkça çözümler üretilecektir. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın uygulamaya yön verecek özelgeleri izlenmeli.