Burak ÖNDER - EVSİD Kurucu Başkanı/Lux Plastik Genel Müdürü
Bir toplumu anlamak için tarihsel veya sosyolojik araştırmalar yapmaya zamanımız olmayabilir. Fakat o ülkenin edebiyatı ve yazarları üzerinden de bunu yapmak mümkün. Mesela Kolombiya’yı ve Kolombiyalıları anlamak için Nobel Ödüllü yazar Gabrial Garcia Marquez’i okumak muazzam bir deneyim olabilir. Geçen haftaki yazımda da söylemiştim Türk ihracatçısı artık bir pazara bir defa ihracat yapmak için değil, orta-uzun vadede o pazarda kalıcı olmak için çalışmalar yürütmeli. Bunu başarabilmek için de ülkeyi ve halkını iyi anlamamız çok önemli.
Vakti zamanında Osmanlı pasaportu ile bu bölgeye gelen Yahudi, Lübnanlı ve Ermenilere ‘’El Turco’’ deniyor. Hepimizin bildiği üzere hicret eden, yeni bir bölgeye göç eden insanlar hayatta kalmak için iyi çalışmak zorunda. Osmanlı pasaportu ile bu bölgeye göçen Lübnanlı, Yahudi ve Ermeni insanlarımız da çok çalışmışlar ve bölgede güzel bir izlenim bırakmışlar. Özellikle Medellin’de “Türk gibi çalışmak” deyimini duyabilirsiniz. Büyük usta Marquez’in Kırmızı Pazartesi eserinde de Lübnanlı gençten “El Turco” olarak bahsettiğini görürsünüz. Tarihsel açıdan baktığımızda ülkemizin ve ürünlerimizin imajının pozitif olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Yine bu noktada Türk dizilerin etkisinden de bahsetmek gerek. Billboardlarda, otel odanızdaki televizyonlarda sıklıkla Türk dizilerine rastlayabiliyorsunuz. Hatta Türk olduğunuzu öğrendiklerinde karşınızdakiler size Türk dizilerindeki bir karakter ile şaka yapılabiliyor.
Kolombiya, 50 milyonu aşkın nüfusu ile ABD, Brezilya ve Meksika’dan sonra kıtanın en kalabalık dördüncü ülkesi ve Güney Amerika’nın en büyük üçüncü ekonomisi. THY geçen seneye kadar Bogota- Panama ortak uçuş yaparken, bu yıl itibari ile bu iki hattı da ayırdı. Artık yaklaşık 14 saat uçuş ile her gün Bogota’ya direkt uçuş bulabilirsiniz. Üstelik Kolombiya vizesiz seyahat yapabildiğimiz ülkelerden biri. Diğer Latin ülkelerine de gerek Avianca gerekse Copa ile rahatlıkla geçebilirsiniz. Her iki havayolunun da Star Airlines üyesi olduğunu da belirtmek isterim.
Kolombiya’yı konuştuğumuzda ilk soru güvenlik oluyor. 10 yıldır yirmiden fazla bu ülkeyi ziyaret ettim. Başıma hiçbir aksilik gelmedi. Cep telefonu kapkaççılığının çokça yaşandığı söyleniyor fakat ben en ufak bir problem yaşamadım. Tabii ki her ülkede olduğu gibi güvensiz olan yerleri vardır, lakin genel olarak güvenli ve insanları sıcakkanlı bir ülke.
Latin Amerika pazarına giriş hangi ülkelerden başlamalı diye sorarsanız; benim cevabım Kolombiya, serbest ticaret anlaşmamızın olduğu Şili ve Latin Amerika’nın Hub bölgesi Panama olarak sıralarım. Panama daha önceleri Kolombiya’nın bir parçasıydı. Fakat kanal açıldıktan sonra ABD Panama’yı Kolombiya’dan ayırıyor. Bu nedenle özellikle yaşlı halkın ABD’den haz almadığını söyleyebiliriz.
Kolombiya ve Latin Amerika pazarına baktığımızda geleneksel pazarın yarı sıra modern pazarında gelişmiş olduğunu göreceksiniz. Ağırlıklı olarak Şili/Santiago merkezli ve Latin Amerika’nın geneline yayılmış süpermarket ve department store’ları göreceksiniz. Bu zincirler merkezden yani Şili’den alım yaptığı gibi bölgesel yani ülkelerden de alımlar yapabiliyorlar.
Kolomibiya’da kıtadan ABD ve Brezilya menşeli ürünler, Panama’dan serbest bölgeden gelen ürünler ve Çin’den gelen ürünlerin ağırlığını görebilirsiniz. Modern pazarda birçok Avrupalı markaları görebilirsiniz. Özellikle son yıllarda marketlerde gıda ve gıda dışı ürünlerde birçok Türk markasına da rastlayabilirsiniz. Modern pazarda ürünün kaliteli ve farklı olması daha önemliyken, geleneksel pazarda fiyat hassasiyeti daha yüksek.
Kolombiya’ya ihracat yapıyorsanız marka tescilinizi bu ülkede koruma altına almanızı şiddetle öneririm. İki ihracatçı arkadaşım bu problemden dolayı yıllarca bu ülkeye ihracat yapamadılar.
Benim Kolombiya seyahatlerimden ve ticaretimden tecrübem Kolombiyalıların ‘’hayır’’ diyebilmekte yaşadıkları zorlandıklarıdır.
Genel olarak ‘Si’ yani ‘’evet’’ derler. Bu ticari görüşmelerde de oluyor. Siz toplantının çok iyi geçtiğini, ürünlerinizi bu müşteriye satacağınızı düşünüyorsunuz fakat olaylar sizin beklediğiniz şekilde ilerlemiyor.
Bir kere fuara katılmakla, seyahat yapmakla, heyete katılmakla ürünlerinizi satamayacağınız bir pazar. Muhakkak ısrarcı olmanız gerektiğini, sürdürülebilir şekilde ilişki yönetmeniz gerektiğinin altını çizmek isterim. Duygusal zekâları yüksek bir millet olduğu için yaptığınız iş görüşmelerinde küçük hediyeler vermenizin iyi olacağını düşünüyorum. Sınırları aşmadan sıcak ilişki kurmak önemli.
Kolombiya’nın resmi dili İspanyolca. Uluslararası ticaret yapıp İngilizce bilmeyen birçok kişiyle karşılaşmanız mümkün. Bu nedenle toplantılara İngilizce- İspanyolca bilen tercüman ile katılmanız iyi olabilir. Latin Amerika pazarı hedefinizdeyse web sitenizde İspanyolca dil seçeneğini eklemenizi ve mutlaka İspanyolca tanıtım materyallerinizi hazırlamanızı tavsiye edebilirim.
Ülkemizin Kolombiya pazarında en önemli ihraç kalemleri çelik ürünleri, kimyevi maddeler ve mamulleri ve tekstil ürünleri. Bu üç ürün grubu Kolombiya’ya olan ihracatımızın %68’ini oluşturuyor. Tahıl, bakliyat ve yağlı tohumlar, kimyevi madde ve mamulleri, elektrik ve elektronik ürünler, makine parçaları ve savunma ve havacılık sanayi için fırsatlar bulunuyor.
Bu zamana kadar Kolombiya’da Bogota, Medellin, Cartagena, Barranquilla, Cali ve Pereira şehirlerini gezme ve inceleme fırsatım oldu. Sektörel olarak farklılıklar gösterse de ticaret daha çok Bogota ve Medellin üzerinden ilerliyor. Barranquilla ise liman şehri ve ticarette önemli şehirlerden bir diğeri. Medellin’lilerin kendilerini diğer şehirlilerden faklı gördüklerini de söylemem gerekir. Tekstil ve moda ağırlıklı Medellin’de kümelenmiş. Bogota’da rakım 2 bin 640 metre. Özellikle ilk günler zaman zaman nefes almakta zorlanıyorsunuz. Bol bol su içmekte ve kendinizi çok zorlamamakta fayda var. Bogota’dayken Qudres D.C isimli restorana muhakkak gitmeli, ünlü ressam Fernando Botero’ nun müzesini ziyaret etmelisiniz. Sizin için farklı ve güzel bir tecrübe olacaktır. Birçok yerel kahve markası olsa da Juan Valdez Kolombiya kahvesinden de içmenizi tavsiye ederim. Kolombiya kırmızı et sevenler için bir cennet diyebiliriz. Et hem ucuz hem de lezzetli. Mutfakları genellikle kırmızı et üzerine. Diğer Latinlerde olduğu gibi barbekü ve eğlence hayatın önemli bir parçası.
1- Türkiye ihracatının Latin Amerika stratejisi yazılmalı. Bir ekosistem içinde ve programlı olarak bölgeye ve ülkelere yaklaşılmalı.
2- İhracatçı birlikleri bu pazarlara ve alt sektörlere yönelik nitelikli sektörel raporlar hazırlamalı.
3- AB-Mercosur serbest ticaret anlaşması imzalandı, bizim de Türkiye olarak Mercosur topluluğu ile serbest ticaret anlaşması imzalamamız ihracatımız için önemli bir eşik olabilir.
4- Bu tarz uzak ülkelere yönelik uygun bütçeli Türk ihraç ürünleri fuarları ve eş zamanlı satın alma heyetleri düzenlenerek Türk ihracatçısı potansiyel ithalatçılarla buluşturulmalı.
5- Bunun yanında URGE projeleri ile pazarlama aktiviteleri desteklenebilir. Pandemi öncesi Büyükelçiliğimiz ile yaptığımız temaslarda özellikle Güney Koreli firmaların Kolombiya pazarına yönelik çok fazla sayıda sektörel ticaret heyeti düzenlediklerini öğrenmiş ve ülkemizin yılda 10 sayısına dahi ulaşamadığı konuşmuştuk. Ticaret Bakanlığının mevcut destekleriyle bu sayıları mutlaka arttırmalıyız.
6- Firmalarımız bireysel bazda seyahatler düzenleyerek devamlılığı sağlamalı. Bir fuara veya heyete katıldıysanız mutlaka 4-6 ay sonrasında bireysel ziyaret yapmanız önemli. Ne kadar çok pazarı ziyaret ederseniz o denli başarılı olduğunuzu göreceksiniz.
7- TİM ve ihracatçı birlikleri özel nitelikli satın alma programlarıyla ülkedeki büyük zincirleri ülkemize getirip, ihracatçımız ile buluşturulmalı. Bölgedeki zincirler Şili, Peru, Kolombiya gibi farklı ülkelerde mağazalaştığından çok büyük bir alım potansiyeli olduğunu söyleyebilirim.
8- Bu ülkelerde zincir marketlerde ‘’Türk Haftası’’ programları yaparak Türk ürünlerinin tanıtılması faydalı olabilir. Bir de bu çalışmalarda Türk dizi oyuncularını da kullanabilirsek Türk ürünlerine olan ilgiyi daha da artırabiliriz.
9- Bir kişi olan Ticari Müşavirlik kadrosu artırılmalı ve yerel personellerle bu kadrolar güçlendirilmeli. Hatta belki bu konuda özel sektör de destek olmalı ve yapılar daha da güçlendirilmeli.