Çalışanların en temel anayasal haklarından birisi de sosyal güvenliktir. Ev hizmetlerinde çalışanlar da sosyal sigorta kapsamına alınarak güvenceye kavuşmuştur.
2024-2028 yılları arasındaki politikaları kapsayan 12. Kalkınma Planı’nda tüm toplumu yakından ilgilendiren sosyal sigorta sisteminde çeşitli yeniliklerin hayata geçirilmesi planlanmaktadır.
Politika planları arasında gelir durumuna göre daha düşük prim ödemeyi içeren sosyal sigorta programları yer alırken, kolay işverenlik sigortasının da kapsamının genişletilmesi öngörülmektedir.
Kolay işverenlik uygulamasının işveren açısından daha avantajlı bir hale getirilmesi amacıyla her ay prim ve hizmet belgesi düzenlenmesi ve ilgili belge için damga vergisi istisnası getirilmesi planlamalar arasında.
12. Kalkınma Planı kapsamında sisteme girişlerin kolaylaştırılması maksadıyla farklı meslek ve gelir gruplarına yönelik yeni uygulamalar geliştirilecektir.
Ev hizmetlerinde çalışan işçiler ve apartman görevlileri için uygulanan kolay sigorta uygulamasının binlerce işyerini kapsayacak şekilde düzenlenmesi için çalışmalar yapılmaktadır.
Bu kapsamda daha düşük gelirli esnaf, sanatkâr, çiftçiler ve mevsimlik çalışanlar gibi gruplara özel sosyal sigorta programlarının geliştirilmesi öngörülmektedir.
12. Kalkınma Planı bağlamında, çalışanların durumlarına uygun daha düşük prim ödemeyi içeren sosyal sigorta programlarının hayata geçirilmesi planlanmaktadır. Aynı zamanda prim ödeme imkânı olmayanların ise priminin devlet tarafından karşılanma imkânı üzerinde durulmaktadır.
Aynı zamanda ev kadınlarının emekliliğine yönelik prim desteği uygulaması da 12. Kalkınma Planı’nın sosyal politikaları arasında yer almaktadır.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ev kadınlarına emekliliği kolaylaştıracak yasal düzenlemeye ilişkin çalışmayı sürdürmektedir. Ancak henüz kesin düzenlemenin ne şekilde olacağı belli değildir.
Eğer uygulama hayata geçirilirse ev kadınlarının sigorta primlerinin üçte biri devlet tarafından karşılanması gündeme gelecektir.
Sosyal güvenlik mevzuatı ve uygulamaları değişen işgücü piyasası koşullarına ve yeni nesil esnek çalışma modellerine uyumlu hale getirilmesi söz konusudur. Sosyal güvenlik uygulamalarının başta kısmi süreli çalışma olmak üzere esnek çalışma modellerine entegrasyonun artırılması yer alan politikalar arasındadır.
Kolay işverenlik sistemi ve prim ödemelerine ilişkin daha ayrıntılı bilgilendirme yapmak gerekirse;
Öncelikle ev hizmetlerinde çalışanların işvereninin gerçek kişi olması gerekmektedir. Bu şekilde kolay işverenlik hükümlerinden yararlanılması mümkündür. Aksi durumda kolay işverenlik sistemine giriş yapmak ve hükümlerden yararlanmak mümkün değildir.
Bu kapsamda ev hizmetlisi çalıştıran işverenlerin E-Devlet üzerinden kolay işverenlik kategorisinde “ev hizmetlerinde 10 günden fazla çalıştırılacaklara ilişkin” formu doldurmaları gerekmektedir. Ev hizmetlisi ve işveren tarafından imzalanan form, ilçeye en yakın Sosyal Güvenlik Merkezi’ne teslim edilecektir.
Formda ev hizmetlisi olarak çalışacak kişiye ilişkin işe başlama tarihi, evde ne iş yapacağı, ayda kaç gün çalışacağı ve ücret tutarının ne olacağına ilişkin bilgiler dikkatlice doldurulmalıdır.
Ay içerisinde 10 günden az ve 10 günden daha fazla çalışılıp çalışılmadığına göre süreç değişmektedir. Gündelikçi, temizlikçi, bakıcı çalıştırılanların sigorta yaptırması zorunlu olup, on günden az çalışanlar için iş kazası, meslek hastalığına karşı günlük 8,94 TL ödenmesi gerekmektedir. Ayda 30 günden az çalışanların ise eksik günlerine ait primini kendileri ödeyebilmektedir. Ev hizmetlerinde çalışma gün sayısı 10 ve daha fazla olanlar hakkında 4/A’lı (SSK) çalışanlara ilişkin hükümleri uygulanmaktadır. Bu kapsamda ev hizmetlisi olarak çalıştırılanlar için de günlük 145,32 TL ödenmesi gerekmektedir.
Ev hizmetlerinde ayda 10 günden az süre ile sigortalı çalıştıranlar E-Devlet aracılığıyla da müracaat edilirken çalışanların kolay tescil edilebilmesi, tahsilatın daha kolay yapılabilmesi için cep telefonu kısa mesaj servisi aracılığı ile işlem yapılması mümkündür.
Ayda 10 günden az çalışanların ayın farklı çalışma günleri için ayın hangi gününde çalıştıracağı bilgisini “5510” kısa mesaj servisine her bir gün için ayrı kısa mesaj gönderilmesi gerekir.
On günden az çalışanların takip eden aylarda devamı durumunda formun "çalışma devamlı mı" kısmını işaretlemesi yeterli olacak. SMS ile başvuranların her bir çalışma günü ve çalıştırılacak kişi için ayrıca işlem yapması gerekiyor.
İsteğe bağlı sigortalılar, herhangi bir çalışması olmayanlar, aylık ve gelir alanlar bu kapsamda ev hizmetlisi olarak çalışabilmektedir. Bu doğrultuda yaşlılık aylığı alanların aylıkları da kesilmeyecektir.
Ev hizmetlerinde 10 günden az sigortalı çalışanlar eksik prim günlerini kendileri ödeyerek 30 güne tamamlama imkânı da bulunmaktadır. Ödenmesi gereken prim tutarı 2023 yılı Temmuz ayından itibaren günlük 145,32 TL, aylık ise 4 bin 360 TL’dir.
Son olarak ev hizmetlerinde çalıştırılanların 10 günden az ve çok çalışanlar için statülerine uygun şekilde yapılması sigortalarının yapılması bir zorunluluktur. Sigortasız çalıştırmanın tespiti durumunda 4 brüt asgari ücret (53 bin 656 TL) idari para cezası gündeme gelmektedir.