Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2020 yılına ilişkin küçük ve orta boy işletmeler (KOBİ) istatistikleri, salgın yılında KOBİ’lerin ekonomideki payının her alanda küçüldüğünü ortaya koydu. KOBİ istatistikleri tarım, kamu hizmetleri ve finans hariç tüm sektörleri kapsayan reel sektör odaklı bir çalışma.
TÜİK verilerine göre KOBİ’lerin 2020 yılı performanslarında öne çıkan noktaları şöyle sıralayabiliriz.
- 2020’de reel sektör işletmelerinin üretim değeri ortalama yüzde 13.66 artarken KOBİ’lerin üretim artışı 10.14’te kaldı. Üretimleri sadece yüzde 2.84 ile enflasyonun çok altında artan mikro işletmeler, ciddi bir reel küçülme yaşadı. Küçük işletmelerin üretim artışı da yüzde 9.38’de kaldı.
- KOBİ’lerin toplam üretimdeki payı 1.37 küçülerek yüze 44.11’den yüzde 42.75’e indi. Üretim payı kaybında mikro işletmeler başı çekti. Mikro işletmelerin toplam üretimdeki payı 0.96 puan azalarak yüzde 10.05’ten yüzde 9.09’a düştü. Küçük işletmelerin de payı 0.59 puanlık bir kayıpla yüzde 15.60’tan yüzde 15.01’e indi.
- Buna karşın üretimini en fazla artıran kesim yüzde 16.44’lük artışla büyük işletmeler oldu. Üretimdeki toplam artışın yüzde 67 ile üçte ikisini gerçekleştiren büyük işletmelerin toplam üretimdeki payı 1.37 puan artarak yüzde 55.89’dan yüzde 57.25’e çıktı.
- Araştırma kapsamındaki reel sektör işletmelerinin cirosu ortalama yüzde 18.23 artarken KOBİ’lerin ciro artışı yüzde 16.15’te kaldı. Büyük işletmelerin ciro artışı yüzde 20.44 oldu. Mikro işletmeler yüzde 8.81 ciro artışı ile enflasyona en fazla ezilen kesim oldu. Küçük işletmelerin ciro artışı da yüzde 12.40 ile yüzde 18.28 olan genel ortalamanın altında kaldı. Orta işletmeler ise yüzde 24.51 ile cirosu en fazla artan kesim oldu.
- Toplam ciroda büyük işletmelerin payı 0.91 puan artışla yüzde 49.59’dan yüzde 50.50’ye çıkarken mikro işletmelerin payı 0.95’puanlık kayıpla yüzde 11.90’dan yüzde 10.94’e, küçük işletmelerin payı da 0.96 puan kayıpla yüzde 19.38’den yüzde 18.42’ye indi. Orta işletmelerin payı ise 1.01 puanlık artışla yüzde 19.13’ten yüzde 20.14’e çıktı.
- Bu durum faktör maliyetine göre katma değerde daha etkin bir şekilde kendini gösteriyor. Araştırma kapsamındaki işletmelerde ortalama katma değer artışı yüzde 19.16 oldu. Büyük işletmelerde bu oran yüzde 24.81’e kadar çıkarken KOBİ’lerde yüzde 11.95’te kaldı. Mikro işletmelerde katma değer artışı sadece yüzde 4.10, küçük işletmelerde yüzde 7.47 oldu ve reel olarak ciddi bir küçülme yaşadılar. Orta işletmelerin katma değer artışı ise yüzde 18.69 oldu. Toplam katma değerde meydana gelen yıllık artışın yüzde 72.57’sini büyük işletmeler gerçekleştirdi.
- KOBİ’lerin katma değerden aldığı pay 2.66 puan azalırken mikro işletmelerin payı 1.12 puanlık kayıpla yüzde 7.77’ye, küçüklerin payı 1.46 puanlık kayıpla yüzde 13.39’a, orta işletmelerin payı 0.08 puanlık kayıpla yüzde 20.16’ya indi.
- Büyük işletmelerde istihdam yüzde 3.16 artarken KOBİ’lerdeki artış yüzde 1.41’de kaldı. KOBİ’lerin istihdamdaki payı 0.34 puan azalarak yüzde 72.00’ye geriledi.