24 Mart 2023 tarihli yazımızda açıklandığı üzere; küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin tanımına, niteliklerine ve sınıflandırılmasına ilişkin esasların belirlenmesi ve bu tanım ve esasların tüm kurum ve kuruluşların uygulamalarında esas alınmasını sağlamak amacıyla hazırlanan “Küçük Ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri Ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik” ilk kez, 18.11.2005 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiş, sonrasında anılan Yönetmelikte değişiklikler yapılmış ve son olarak, 18 Mart 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 5315 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararıyla anılan yönetmelikte, küçük ve orta büyüklükte işletme (KOBİ) tanımında parasal hadleri artıran bazı değişiklikler yapılmıştı.
Bu kez, 25 Mayıs 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelikle önceki yönetmelik yürürlükten kaldırışmış ve işletme büyüklükleri yeniden belirlenmiştir.
Yapılan bu değişiklikler de dikkate alındığında, küçük ve orta büyüklükteki işletme (KOBİ); İki yüz elli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri beş yüz milyon (önceki düzenlemede ikiyüzelli milyon idi) Türk Lirasını aşmayan ve aşağıda belirtilen mikro işletme, küçük işletme ve orta büyüklükteki işletme olarak sınıflandırılan ekonomik birimleri veya girişimleri ifade etmektedir.
Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin sınıflandırılması 25 Mayıs 2023 tarihinden itibaren, şu şekilde olmaktadır:
a) Mikro işletme: On kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri on milyon (önceki düzenlemede beş milyon idi) Türk Lirası’nı aşmayan işletmeler.
b) Küçük işletme: Elli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri yüz milyon (önceki düzenlemede elli milyon idi) Türk Lirası’nı aşmayan işletmeler.
c) Orta büyüklükteki işletme: İki yüz elli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri beş yüz milyon (önceki düzenlemede iki yüz elli milyon idi) Türk Lirası’nı aşmayan işletmeler.
İşletmelerin mali durumları ve çalışan sayılarının belirlenmesinde yıllık olarak hesaplanan en son veriler esas alınır. Dolayısıyla, işletmelerin KOBİ niteliği ve sınıfını belirlemede kullanılacak verilerin tarihi;
- Kurumlar vergisi mükellefleri için kurumlar vergisi beyannamesinin verme süresinin içinde bulunduğu ay sonu,
- Gelir vergisi mükellefleri için gelir vergisi beyannamesinin verme süresinin içinde bulunduğu ay sonu olarak esas alınacaktır.
Bilanço esasına göre defter tutmayan işletmelerde, sadece, çalışan sayısı dikkate alınır.
Bu Yönetmeliğin uygulanmasında; ilgili işletmede sadece hizmet akdi ile çalıştırılanlar çalışan sayılır. Çıraklık ve mesleki eğitim sözleşmesi kapsamında işletmede mesleki eğitim gören çıraklar ve staj yapan öğrenciler çalışan sayısına dahil edilmez.
Küçük ve orta büyüklükteki işletmeleri ilgilendiren mevzuatın uygulanmasında bu Yönetmelik hükümleri esas alınır. Ancak; KOBİ'lere yönelik destek sağlayan kuruluşlar, bu Yönetmelikte belirtilen sınırları aşmamak kaydıyla, kendi sektör ve büyüklük önceliklerini belirleyebilirler. Devlet destekleri dışındaki uygulamalar için sadece çalışan sayıları dikkate alınabilir.
Anılan yönetmelik düzenlemelerine göre, hesaplarının kapanış tarihinde, işletme sınıfları ve KOBİ vasfı belirlenirken dikkate alınan kriterlerden herhangi birini, birbirini takip eden iki hesap döneminde de kaybeden veya aşan işletmeler sınıf değiştirir veya KOBİ vasfını kaybeder. Ancak, destek sağlayan kuruluşlar tarafından bu konuda da farklı belirlemeler yapılabilir.
Ülkenin ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasında küçük ve orta ölçekli işletmelerin payını ve etkinliğini artırmak, rekabet güçlerini ve düzeylerini yükseltmek, sanayide entegrasyonu ekonomik gelişmelere uygun biçimde gerçekleştirmek amacıyla, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde kurulmuş olan “Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı”, kısa adıyla, “KOSGEB” faaliyette bulunmakta olup, anılan kuruluş eliyle çeşitli destek programları uygulanabilmekte ve bu kapsamda geri ödemeli ve/veya geri ödemesiz destekler verilmektedir.
Destek programlarından yararlanacak işletme, meslek kuruluşu ve işletici kuruluşların KOSGEB Veri Tabanında yer alması koşulu aranmakta olup, KOSGEB Veri Tabanı’nda yer almak için KOSGEB’in www.kosgeb.gov.tr internet adresinde belirtilen usulde başvuru yapılması gerekmektedir.
Öte yandan, Türk Ticaret Kanunu’nun birleşme, bölünme veya tür değiştirme ile ilgili hükümlerinde de, yapılması zorunlu işlem ve raporlarla ilgili olarak, KOBİ’ler için bazı kolaylıklardan yararlanmak mümkün olabilmektedir.