Kur korumalı mevduatın en düşük faizi yüzde 40’tan yüzde 35’e indirildi. Bankalar isterse elbette bu oranın üstünde faiz uygulayabilir ama pratikte bu pek olmuyor. Dolayısıyla KKM faizi artık 22 Temmuz Pazartesi gününden itibaren yüzde 35.
Merkez Bankası’nın bankalara gönderdiği talimatta, politika faizinin yüzde 80’inden az olamayan KKM faizinde oranın yüzde 70’e indirildiği belirtildi. Politika faizi de halen yüzde 50 olduğu için KKM faizinde alt sınır yüzde 35’e inmiş oldu.
Düşüş hızlanacak
Geçen yılın ortasında zirveye çıkan kur korumalı mevduat, o tarihten beri belirgin bir azalma gösteriyor.
TL cinsi açılan KKM hesaplarından vadesi dolanlar bu yıl artık yenilenmiyor. Bu kararın etkisiyle TL cinsi KKM bitme aşamasına geldi.
Merkez Bankası verilerine göre, geçen yılın ağustos ayında 40 milyar dolarla zirveye ulaşan TL cinsi KKM hesapları, mayıs ayı sonunda 1.2 milyar dolara geriledi. Bu hesaplar mayıs sonrasındaki bir buçuk aylık dönemde tümüyle bitmiş de olabilir. TL cinsi hesapların böylesine hızla gerilemesinde en büyük etken, biraz önce de belirttiğim gibi 2024’ten itibaren söz konusu hesapların vade dolduğunda artık yenilenmemesi.
Döviz cinsinden açılan KKM hesaplarında da belirgin bir azalma var. Bu hesaplar da geçen yılın temmuzunda 97 milyar dolarla zirveye ulaşmıştı. Sonrasında başlayan düşüş devam ediyor ve mayıs sonunda 68 milyar dolara inildi.
Döviz cinsi hesaplar vade doldukça yenileniyor ama bu hesaplara verilen faiz yüzde 40’tan fazla değildi. KKM uygulamasının başlangıcındaki gibi tırmanıp giden bir kur yoktu ve elde edilen faiz yıllık bazda yüzde 40’ı aşamıyordu.
Ama diğer yanda mevduat faizi yüzde 50’ler dolayında. Aradaki 10 puanlık fark çoğu tasarruf sahibi tarafından göz ardı edilemeyecek kadar önemli. Bu yüzden dövizin de artmayacağı görüşünün yerleşmesiyle KKM’den TL mevduata kayda değer bir yönelme oldu.
KKM’den çıkan paranın tümüyle mevduata gittiğini söylemek mümkün değil tabii ki; aslında o paranın yolculuğunu bilmek mümkün değil. Ama ilk sırada mevduatın yer aldığını söylemek yanlış olmaz.
KKM’ye döviz bozdurarak giren, yani eskiden beri döviz tasarruf etme eğiliminde olanların bir kısmının yine fiziki dövize döndüğünü de varsaymak gerekir.
Paranın elbette bir kısmı da başka başka alanlara yönelmiştir.
Ama kesin olan şu; faizin yüzde 40’tan yüzde 35’e inmesiyle birlikte KKM’nin cazibesi daha da azaldı. Mevduat faizinin yüzde 50 dolayında bulunduğu dikkate alınırsa 15 puanlık çok önemli bir fark oluşmuş durumda.
Yıl sonuna doğru çok azalır
Bugüne kadar KKM’de kalanların bu tercihte bulunmalarının iki nedeni vardı.
Birincisi; her ne kadar TL mevduattan daha düşük faiz alınıyorsa da görece iyi bir faiz söz konusuydu.
İkincisi; kur artışı faizi aştığı takdirde o getiri garantiydi.
Şimdi koşullar epeyce farklı...
Bir kere KKM’ye verilen faiz artık pek cazip değil. Kaldı ki sonbaharda faiz indirimine gidilme olasılığından söz ediliyor, bir faiz indirimi olduğu takdirde KKM faizi de otomatik olarak düşecek. Yani bu hesapların cazibesi giderek azalacak.
Diğer yandan “Faiz düşük kalırsa kur artışının getirisi var” deniliyor ama kur da artmıyor. Döviz aylardır neredeyse sabit. “Faiz düşük, ufukta kur artışı ve bundan doğacak bir getiri de görünmüyor, en iyisi ben yavaş yavaş sistemden çıkayım” diyenler artar mı, muhtemeldir.
Bu dile getirdiklerim tasarruf sahibinin özetlenmiş görüşleri sayılır. İşte bundan dolayı KKM’de son aylarda haftalık bazda 1 milyar dolar civarında seyreden azalma hızlanacaktır.
Kestirip atılamıyor!
Ekonomi yönetimi KKM kamburundan tümüyle kurtulmak istiyor, bunu biliyoruz. Bir önceki ekonomi yönetiminin “asrın buluşu” olarak lanse etmeye çalıştığı ve Türkiye ekonomisine bir trilyon liranın üstünde yük bindiren bu uygulamadan kurtulabilmenin nasıl mümkün olacağı üstünde kafa patlatılıyor.
Kestirip atarak “KKM’de artık yenileme olmayacak” da denilemiyor. Çünkü sistemde mayıs sonu itibarıyla 69 milyar dolar var. Kolay mı böylesine bir döviz talebini karşılayabilmek! Aylarca uğraş didin döviz biriktir, sonra bir kalemde bu dövizi KKM alacaklarına aktar!
O yüzden de KKM faizi politika faizinin yüzde 70’ine indirilmek suretiyle şimdi yüzde 35’e çekildi, bakarsınız bir süre sonra daha da aşağı indirilir; politika faizi düşürülürse KKM faizi zaten kendiliğinden gerilemiş olur.
Bu yılın kalan dönemi için KKM’nin hangi düzeye gerileyeceği konusunda bir hedef, bir öngörü var mıdır bilinmez ama mevcut gidişat yıl sonuna doğru şu anki düzeyin en az yarı yarıya azalacağına işaret ediyor. Ama şu da bir gerçek, ekonomi yönetimi mümkün olsa KKM’yi bugün sıfırlar.