Özlem YAĞMUROĞLU
YARGITAY KARARLARI
Pandemi sebebiyle değişen yaşam koşulları, dijitalleşme, çalışma ilişkilerini ve istihdamı yoğun bir şekilde şekillendiriyor. Evden çalışma, kısmi süreli iş sözleşmeleri ve yine kısmi süreli hizmet sözleşmesi türü olan çağrı üzerine çalışmaya dayalı hizmet sözleşmeleri daha tercih edilir kılmaya başladı. Peki kısmi süreli iş sözleşmesi, işçi ve işverenin hak ve yükümlülükleri, sosyal güvenlik konuları bizim hukukumuzda nasıl düzenlenmiş?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 13. maddesinde, işçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda, sözleşmenin kısmi süreli bir iş sözleşmesi olduğu kabul edilmiştir. İş Kanunu’na İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği’nin 6. maddesinde, işyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan çalışmanın üçte ikisi oranına yapılan bir çalışma varsa, bunun kısmi sürelerle yapılan çalışma olduğu kabul edilmiştir. Yasa ve yönetmelik maddesinde yer alan tanımı esas aldığımızda, bir işyerinde haftalık normal çalışma süresinin kırk beş saat olması durumunda, haftalık otuz saat ve daha az süre ile yapılan iş sözleşmesi kısmi süreli hizmet sözleşmesidir.
Pandemi süreci içinde ve sonrasında, salgının meydana getirdiği olumsuz etkileri azaltmak için bazı sektörlerin yaşanabilecek ekonomik sıkıntıları bertaraf etmek için, feshin son çare olma ilkesine de uygun olarak, işçi azaltmak yerine kısmi süreli hizmet sözleşmesi ile işçi çalıştırmanın daha olumlu olduğu düşünülmektedir.
Yasalarımızda, işlerinde kısmi çalışma uygulamasına gidilmesi durumunda, ayrımı haklı kılan bir neden olmadıkça, kısmi çalışma ilişkisi kurulan personele farklı bir işlem ve uygulama yapılmayacağı kabul edilmiştir. Kısmi hizmet sözleşmesine dayalı olarak çalışan işçinin, fazla süreli çalışma yapması durumunda, kendisine fazla çalışma ücreti ödenecektir. Bu durumda, tam süreli hizmet sözleşmesine göre çalışan işçiden faklı olarak, fazla çalışmanın her saati için kendisine ödenecek ücret, yüzde elli fazla değil, her saat için yapılan fazla süreli çalışma için yüzde 25 fazlasıyla ödenecektir.
Kısmi süreli hizmet sözleşmesine dayalı olarak çalışan kişilerin Sosyal Güvenlik Hukuku içindeki durumları tartışılmıştır. Yargıtay emsal kararlarında, kısmi süreli hizmet sözleşmesine göre çalışan kişilerin yedi buçuk saat çalışmasının bir iş gününe karşılık geldiği kabul edilerek aylık sigortalılık gününün tespit edilmesi gerektiği kabul edilmiştir.