Afganistan’da yaşanan kaos Batı sistemindeki müthiş dağınıklığı ortaya koydu. Kabil Havaalanı önünde ülkeden ayrılacak son tahliye uçaklarına binmek için birbirini ezen binlerce kişiye, bir de ülkenin kara sınırından kendisini komşu ülkelere atmaya çalışan Afgan vatandaşları eklendi.
Bu telaşı anlamak mümkün; Afganistan, Taliban gibi vahşi bir örgütün kontrolüne girdi. Artık kimsenin kendisini ülkede güvende hissetmemesi, güvenlik sağlansa bile çağdışı ortamdan kaçmaya çalışması şaşırtıcı değil. Tüm bu karmaşa içinde en çok merak edilen ise ABD ve NATO müttefiklerinin 20 yıllık müdahaleleri sırasında öyle ya da böyle, Taliban’ın “işgalci” dediği güçlerle işbirliği yapmış, onların bordrolarına girmiş, günübirlik çalışmış Afgan vatandaşlarının akıbetinin ne olacağı. ABD Başkanı Joe Biden, ABD askerlerinin Afganistan’dan çekilirken ortaya çıkan kaosun, insanların nasıl perişan bırakıldığının Amerikan kamuoyunda yarattığı rahatsızlığı bir nebze olsun bastırmak için, tahliyeleri hızlandırma kararı aldı. Amerikan askeri uçakları ülkeden kaçmaya çalışan yabancıları/Afgan vatandaşlarını taşımaya yetmediğinden, Amerikan sivil havayolu şirketleri ile anlaşma yapıldı. Askeri uçaklara ek olarak 18 yolcu uçağı da tahliyelerde kullanılacak.
NEREYE GÖTÜRÜLECEKLER ?
NATO/ABD için çalışan Afganların ülkeden tahliyesinde sistem bir şekilde kurulsa da, daha büyük bir soru işareti var; Tahliye edilen Afgan vatandaşları nereye götürülecek ?
Bu konuda en net açıklama İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace’dan geldi; Bakan Wallace hafta sonunda Mail on Sunday gazetesine yazdığı makalede Afganistan’a komşu ülkelerde “merkezler oluşturulacağını”, Afganistan’dan çıkarılan –ya da kendi imkânları ile çıkan- Afgan vatandaşlarının İngiltere’ye kabul işlemlerinin bu merkezlerde yapılacağını, belgeleri yeterli bulunanların da İngiltere’ye getirileceklerini açıkladı.
Wallace’ın bu makalesinin ardından, saygın İngiliz yayın kuruluşları, Savunma Bakanı’na atfen bu “işlem merkezlerinin” Pakistan ya da Türkiye gibi ülkelerde kurulacağını haber yaptılar.
ABD Başkanı Joe Biden da benzer bir mesaj verdi; Afganistan’dan tahliye edilecek Afgan vatandaşlarının doğrudan ABD’ye götürülmeyeceklerini, belgelerinin incelenip, işlemleri tamamlandıktan sonra Amerikan topraklarına alınacaklarını açıkladı.
Belli ki İngiltere ve ABD, Afgan vatandaşlarına kabul etmeden önce Afgan vatandaşlarını bazı ülkelere yerleştirip, aralarından “seçerek” kabul edecekler.
MUHALEFET TEPKİ GÖSTERDİ, DIŞİŞLERİ AÇIKLAMA YAPMAK ZORUNDA KALDI
Türkiye’de muhalefet İngiliz Bakan’ın açıklamasına büyük tepki gösterince, Türk Dışişleri Bakanlığı açıklama yapmak zorunda kaldı. Açıklamada, Türkiye’de Afganlar için işlem merkezleri oluşturulacağına ilişkin haberlerin “gerçekleri yansıtmadığı” ifade edildi.
Ancak AK Parti hükümetinin daha önce de “yapmadım/yapmayacağım” dediği pek çok şeyi hayata geçirdiği göz önüne alındığında, ortaya “kime inanmalı” sorusunun ortaya çıkması kaçınılmaz.
Üstelik buna bir de Türkiye’nin Afganistan politikasının AK Parti hükümeti tarafından kamuoyuna/muhalefete hiçbir bilgi verilmeden, şeffaflıktan uzak bir şeklide yürütülmesini de ekleyin.
Türkiye kamuoyuna halen NATO/ABD çekildikten, Taliban ülkede kontrolü ele geçirdikten sonra, AK Parti hükümetinin neden hala Kabil Havaalanının güvenlik ve işletmesini üstlenmekte ısrarcı olduğunu anlamış değil. Hükümet bunu “dostlukla, dindaşlıkla” filan açıklama çalışsa da, bu açıklamalar kamuoyunu tatmin etmekten çok uzak. Afganistan tezkeresinin “NATO görevi bağlamında” çıkarılmış olması, Mehmetçiğin 1 Eylül’den itibaren Afganistan’daki varlığının Türk hukuk sistemi açısından – en hafif deyimiyle- tartışmalı olması da işin bir başka yönü.
SIĞINMACILAR KATAR ÜZERİNDEN TÜRKİYE’YE Mİ GETİRİLECEKLER?
Türkiye’de muhalefetin ve kamuoyunun yeni bir Afgan göçüne, ya da Türkiye’nin Batı ülkelerinin “mülteci deposu” haline getirilmesine yönelik tepkisi nedeniyle AK Parti hükümetinin, İngiltere, ABD ya da AB ülkelerinin alacağı Afgan mülteciler için bugünlerde “işlem merkezi” kurması zor. Ancak diplomatik kulislerde, sığınmacıların önce Katar’a götürülüp, bir süre sonra –kamuoyu unuttuktan sonra- Türkiye’ye getirilmesinin, ya da İran’la sınırlardan geçişlerine göz yumulmasının söz konusu olabileceği konuşuluyor. Nitekim şimdilik ABD /İngiliz uçakları Kabil’den havalanıp, çoğunlukla Katar’a iniş yapıyorlar.
AK Parti hükümetinin şeffaflıktan uzak Afganistan politikası çerçevesinde, buraya taşınan sığınmacıların sessiz sedasız Türkiye’ye getirilip getirilmeyeceklerini de zaman gösterecek…