Kapıda e-Vize bütçeye 18 milyar TL gelir getirir

Caner Samancı

Vergi Müfettişi – Ekonomist

canersamanci@gmail.com

Vergi kanunlarında değişiklik öngören torba yasanın TBMM’ye iletilmesiyle yurtdışı çıkış harcı 500 TL olarak belirlendi. Kanun teklifinden önce medyaya yansıyan taslakta 1.500 TL olarak belirtilen harç tutarının düşürülmesinde kamuoyunun yoğun eleştirisinin etkisi yadsınamaz.

Söz konusu taslakta yer alan etki analizine göre 2023 yılında 8 milyon 743 bin 760 kişi yurt dışına harç ödeyerek çıkış gerçekleştirmiş. 2024 yılında da aynı sayıda kişinin yurt dışına çıkış yapacağı varsayımı ile mevcut düzenlemenin bütçeye yıllık ilave gelir etkisi yıllık yaklaşık 3 milyar TL. 

Uzun bir süre gündemi meşgul eden, devletin gözünün vatandaşların cebinde olduğu hissiyatı uyandıran, ilgili haberlerin önüne düşmesiyle diğer vergi türlerinde insanların vergiye uyum düzeyine negatif tesir eden uygulamanın 11 Trilyonluk bütçe içerisindeki yeri zayıf kalıyor.

Kapıda/E-Vize Uygulaması

Türk vatandaşlarının yurtdışı çıkışları için ödenecek harç tutarı gündemi ve zihinleri meşgul ederken gözde bir turizm destinasyonu olan ülkemiz için önemli bir potansiyel gelir kaynağı ihmal ediliyor: Kapıda/E-Vize Uygulaması. Ülkedeki turizmi canlandırmak maksadıyla vize prosedürlerini askıya alan vizesiz giriş imkânı ile önemli bir gelir kaynağından uzak kalıyoruz. Oysa, kapıda vize uygulaması ve daha da pratik olan e-vize uygulamaları ile bu prosedürler 10 dakikanın altına indirilebilir durumda. 

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2023 yılında 210 farklı milletten 49,2 milyon kişi ülkemizi ziyaret etmiş. Bu ziyaretçilerin yarısından fazlası ise, ülkeleri Türk vatandaşlarına vize uygularken, vize muafiyet serbestisi tanınması sonucu vizesiz ziyaret olanağı tanınan ülkelerin vatandaşları. Dışişleri Bakanlığı’nın sitesinden elde edilen verilerle 50’ye yakın ülke için tespit edilen ve aşağıda 30 ülkeyle sınırlandırılan tablodan görüleceği üzere, mütekabiliyet ilkesine aykırı şekilde Türk vatandaşlarına vize uygulayan ülkelerden 2023 yılında 26 Milyondan fazla ziyaretçi kabul edilmiş.

Her ne kadar özellikle AB ülkelerinde Schengen vize harcı olarak 80 Euro gibi bir bedel istenmekte ise de kapıda vize uygulamasında dünya uygulamalarının ortalama 20 Euro seviyesinde olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla, bu seviyede bir vize ücreti uygulanması halinde senelik yaklaşık 18,5 Milyar TL gelir elde edilebilir. Peki, bu uygulama turizm hareketini kısıtlar, turist tercihlerini etkiler mi? Dünya uygulamalarına bakalım:

Artan turizm vergileri ve Venedik örneği

Açık kaynaklardan edinilen bilgilere göre son yıllarda birçok Avrupa ülkesinde Türkiye’de de uygulanan Konaklama Vergisi benzeri vergilerde oran artışına gidiliyor. Öyle ki Avrupa’nın en yüksek turizm vergisine sahip şehri Amsterdam’da bu oran %12,5 seviyelerinde. Günübirlik kruvaziyer ve tek gecelik ziyaretlerde 8-11 Euro arası alınacak olan vergi, olimpiyatlara ev sahipliği yapacak olan Paris’te 15 Euro’ya kadar çıkabilecek. Buna rağmen turist sayılarında bir değişim beklenmiyor.

Son dönemde Yunanistan hükümetinin bazı Yunan adaları için uyguladığı kapıda vize sistemi yoğun bir yerli turist çıkışına sebep oldu. Görece daha hesaplı tatil imkanı sunulması ve biraz da artan popülarite; pasaport, vize, feribot masrafları ve hatta gümrük kapılarındaki uzun bekleme süreleri gibi olumsuzlukları bertaraf ediyor. 

Öte yandan bu sezon Venedik’te günübirlik ziyaretçiler için 5 Euro tutarında ‘ayakbastı parası’ denilebilecek bir uygulamaya gidildi. Buna göre 25 Nisan-14 Temmuz tarihleri arasında hafta sonu gibi yoğun olması beklenen 29 gün belirlenmiş ve bu günlerde kent merkezine günübirlik girişler ücrete bağlanmıştı. Pilot uygulama sonuçlarına göre geçmiş yıllara oranla ziyaretçi sayısında değişim olmamasının gözlemlenmesi üzerine önümüzdeki seneden itibaren uygulamanın sürekli hale geleceği ifade ediliyor.

Anlıyoruz ki bir sebeple motive olunan turizm hareketi, ziyaretçiler nezdinde maddi ve manevi engel tanımıyor. Hal böyleyken, Türk vatandaşlarına vize uygulayan ülkelere vize muafiyeti tanıyarak en az 500 milyon Euro tutarında bir gelirden vazgeçiliyor diyebiliriz. Son yıllarda yaşanılan olumsuzluklar sebebiyle kamu kesiminin ilave gelir arayışı sonucu 82 milyon vergi mükellefi üzerindeki vergi yükü artarken, aynı topraklardaki kamu olanaklarından faydalanan 26 milyonun üzerindeki ziyaretçiler de unutulmamalı!