Sezgin Erözbağ
Ekonomist, İç Denetçi
Bilindiği üzere 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu 18.04.2007 tarihinde kabul edilerek yürürlüğe girmiştir. Bu kanun ile enerjinin etkin kullanılması, israfının önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılması amaçlanmıştır.
Kanunun “Uygulamalar” başlıklı 7’nci madde düzenlemesinde enerji yönetimi ile ilgili olarak yürütülecek faaliyetler belirtilmiş, bu faaliyetler arasında toplam inşaat alanı en az yirmibin metrekare veya yıllık enerji tüketimi beşyüz TEP ve üzeri olan ticarî binaların, hizmet binalarının ve kamu kesimi binalarının yönetimlerince, yönetimlerin bulunmadığı hallerde ise bina sahiplerince enerji yöneticisinin görevlendirileceği veya enerji yöneticilerinden hizmet alınacağına dair hükme yer verilmiştir.
Görüleceği üzere enerji tasarrufu ve yöneticisi konusu tüm sektörleri bağlamakla birlikte, yazı içeriğinde bu konu sadece kamu idareleri açısından ele alınmıştır.
Söz konusu kanuni düzenleme incelendiğinde; enerji verimliliğinin arttırılmasına, desteklenmesine ve toplum genelinde enerji bilincinin geliştirilmesine kuvvetli bir vurgu yapıldığı anlaşılmaktadır.
Nitekim bu kanuna dayanılarak çıkarılan “Kamu Binalarında Enerji Tasarrufu” konulu 15/08/2020 tarih ve 2019/18 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’nde; kamu kaynaklarının verimli kullanılması ve enerji maliyetlerinin kamu sektörü üzerindeki yükünün azaltılması amacıyla enerji yöneticisi görevlendirmekle yükümlü olan kamu binalarından 2023 yılı sonuna kadar asgari %15 enerji tasarrufu hedeflenmiştir.
Daha sonra söz konusu genelge gereğince Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı’nca kamu kurumlarında uygulanacak enerji verimliliği önlemlerinin belirlenmesi ve bu konuda ki uygulamaların takip edilerek azami tasarruf sağlanması amacıyla “Kamu Binalarında Tasarruf Hedefi ve Uygulama Rehberi” hazırlanmıştır.
Mezkûr Rehber'de; iç ortam sıcaklığının ısıtma sezonunda en fazla 22 °C, soğutma sezonunda ise en az 24 °C olması, önü kapalı olan radyatörlerin önlerinin açılması, kapı ve pencerelerden kaynaklanan kaçakların tespit edilerek sızdırmazlığın sağlanması, elektrikli cihazların ve aydınlatma ekipmanlarının kullanılmadıkları durumlarda kapatılmaları gibi enerji verimliliği önlemleri tavsiye edilmiş, bu önlemlerin uygulanıp uygulanmadığının kontrolü için örnek bir “Enerji Verimliliği Uygulamaları Kontrol Listesi” ne yer verilmiştir.
Tüm bu düzenlemeler ışığında kamu idarelerince yapılması gerekenler neler olmalı diye göz attığımızda; ilk olarak toplam inşaat alanı en az 20 bin metrekare veya yıllık enerji tüketimi beşyüz TEP ve üzeri olan idarelerde enerji verimliliği önlemlerinin süresi içerisinde uygulanmasını teminen enerji yöneticisi görevlendirmelerinin yapılmasıdır. (Görevlendirilecek kişi sayısının kanaatime göre en az iki ve enerji konusunda yetkin olmaları faydalı olacaktır)
Görevlendirilecek bu kişilerin temel görevi, kurumlarında enerji tasarrufu ve enerji verimliliğine yönelik uygulamaların takip ve kontrolünü sağlamaktır. Yapacakları iş ve işlemlerin formatı bakanlıkça hazırlanan “Kamu Binalarında Tasarruf Hedefi ve Uygulama Rehberi” ve “Enerji Verimliliği Kontrol Listesi”nde belirtilmiş olup, kontrol faaliyetleri dönemsel olacağı için bu görevlendirmede yer alan personelin asli görevlerinden ayrılmalarını gerektirecek bir durum bulunmamaktadır.
Ancak rehberde yer almamakla birlikte, idarelerin kendi denetim elemanları tarafından birim veya iş süreçlerinin denetimi yapıldığı gibi, mali büyüklüğü oldukça fazla ve anlamlı olan enerji verimliliği uygulamalarının denetiminin yapılmasında da mutlaka fayda olacaktır. Böylece kontrolün denetimi yapılarak bu faaliyetlere değer katılmış olunacaktır.
Diğer önemli bir husus ise kamu idareleri tarafından yıllık gerçekleşen enerji tüketim verilerinin, uygulanan enerji verimliliği önlemlerinin ve sağlanan tasarrufların hesabının dönem boyunca takip eden yılın Mart ayı sonuna Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı’na bildirilmesidir. Bu bildirimler yapılır iken enerji tüketim verileri ve tasarruf hesaplarının fatura, irsaliye, bütçe gerçekleşmeleri ve ölçümler ile desteklenmiş olması gerekmektedir. Öyle ki bu bilgi ve belgelerin paylaşımı, verilerin doğruluğu ve sürekliliği konusunda kurum ve kuruluşlar gerekli hassasiyeti göstermekle yükümlü tutulmuş, Bakanlığa da bu konuda kontrol yetkisi verilmiştir.
Rehberde enerji tasarruf hedeflerinin gerçekleşme oranlarının Bakanlık tarafından 2024 yılının ilk yarısında Cumhurbaşkanlığı’na arz edileceği konusuna yer verilerek;
%14 altında tasarruf sağlayanların “başarısız”,
%14 ile %16 arası tasarruf sağlayanların “başarılı”,
%16 üzeri tasarruf sağlayanların ise “üstün başarılı” olarak sınıflandırılacağı,
Başarısız olanların 2024 yılı sonuna kadar gerekçeli raporlarını Bakanlığa iletecekleri, gerekçeleri uygun görülen kurum ve kuruluşlar için 2026 yılı sonuna kadar referans tüketimi değiştirilmeden % 18 enerji tasarruf hedefini gerçekleştirmeleri yönünde izleme yapılacağı, başarısız olan ve gerekçeleri uygun görülmeyen kurum ve kuruluşların ise nihai değerlendirme yapılmak üzere Cumhurbaşkanlığı’na bildirileceği belirtilmiştir.
Rehberde “Sorumluluk” başlığı altında yer alan düzenlemede; bu rehberin tüm kamu kurum ve kuruluşlarında uygulanmasından, sistemlerin verimli bir şekilde işletilmesinden, uygulamaların takip edilerek tasarruf sağlanmasından ve yatırım maliyetleri ile işletme giderlerindeki değişimler dahil olmak üzere sağlanan tasarrufların bakanlığa bildirilmesinden ve izlenmesinden kurum ve kuruluşun harcama yetkilisi sorumlu tutulmuştur.
Sonuç itibariyle enerji tasarrufu adına çok önemli bir düzenleme. Ancak bütün mesele sahiplenebilmek ve kurum kültürü haline getirebilmek.