Bir önceki yazımızda Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın açıkladığı verilerle 2021 yılı kamu ve özel yatırım büyümesini ele almıştık. Bugün de Cumhurbaşkanlığı’nın 2023 yılı kamu yatırım planı değerlendireceğiz:
Açıklanan verilere göre kamu yatırımları önümüzdeki yıl fren yapacak. Büyük olasılıkla seçim sonrası kamu yatırımları büyük ölçüde durmuş olacak. 10 temel sektörden madencilik, turizm, eğitim ve diğer hizmetler dışında kalan 6 sektörde kamu yatırımları 2022’ye göre küçülecek.
Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın verilerine göre 2021’de yüzde 2.56 büyüyen ve 2022’de de yüzde 2.68 büyüyeceği tahmin edilen kamu yatırımlarının 2023’te sadece yüzde 0.96 büyümesi planlanıyor.
Kamunun yatırımlarda frene basması, madencilik dışındaki tüm sektörlerde etkisini gösterecek. Tüm ana sektörlerin kamu yatırımlarından aldığı pay 2023’te azalırken, sadece madenciliğin payı artacak.
Kamunun madencilik yatırımlarında 2018’dekine benzer bir sıçrama planlanıyor. Plana göre kamunun madencilik yatırımları 2023 yılında yüzde 113’lük bir reel büyüme kaydedecek. Madencilikte kamu yatırımları 2018’de de yüzde 148 gibi yüksek bir büyüme gerçekleştirmişti.
Madenciliğin kamu yatırımlardan aldığı pay 2023’te ikiye katlanacak. Kamu yatırımlarında madenciliğin 2022’de yüzde 5.94 olan payı, 6.33 puanlık bir sıçrama ile yüzde 12.27’ye çıkacak. Buna paralel olarak toplam madencilik yatırımları içinde kamunun payı da 13.55 puanlık bir artışla yüzde 25’ten yüzde 38.55’e tırmanacak.
Kamu yatırımlarının en hızlı büyüdüğü ikinci sektör, yüzde 30.13’lük bir büyüme hızı ile turizm olacak. Ancak bunun ne kamu yatırımlarının büyüklüğü içinde, ne de genel olarak turizm sektörü yatırımları açısından pek bir önemi yok. Çünkü turizm kamu yatırımları içinde sadece binde 2’lik bir paya sahip. Toplam turizm yatırımları içinde kamu yatırımlarının payı da yüzde 2 dolayında. Bu nedenle turizmde kamu yatırımlarının yüzde 30 gibi yüksek bir büyüme kaydetmesinin bile sonuca kayda değer bir etki yapma şansı yok.
Kamunun eğitim yatırımlarında 2023 için planlanan büyüme hızı ise yüzde 1.49. 2023’te kamunun eğitim yatırımları küçülme göstermeyecek ama esas olarak yerinde sayacak.
Buna karşın yatırımların esas olarak kamudan beklendiği temel bazı sektörlerde kamu yatırımlarında ciddi küçülme planlanıyor. Cumhurbaşkanlığı 2023’te sağlık yatırımlarında yüzde 13.78, tarım yatırımlarında yüzde 13.20, ulaştırma yatırımlarında yüzde 7.44, imalat sanayii yatırımlarında yüzde 7.67 ve enerji yatırımlarında yüzde 3.12 daralma hedefliyor.
Sağlıkta 2023 yatırımlarındaki daralma 2022 yılı için tahmin edilen yüzde 62.63’lük büyümeyi izliyor. 2022’deki artışa rağmen 2023 yılı kamu sağlık yatırımlarının reel düzeyi ancak 2016-17 dönemindeki kadar olacak.
Seçim öncesi iktidarın önemsediği bir sosyal konut programı başlatılmış olmasına rağmen konutta kamu yatırımlarında büyüme planı olmaması dikkat çekici bir durum. Kamunun konut yatırımları 2017 sonrasında başlayan küçülme, 2022’deki yüzde 41.2’yi bulan sert daralmanın devamında bile sürecek.