Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) yeni kurulan ve kapanan şirket verilerini incelemeye devam ediyoruz. Bugün 2021 yılı gelişmelerini Düzey-2 coğrafi bölge sınıflaması yani kalkınma ajansı bölgeleri bazında ele alacağız.
Karşılaştırmayı, 100 bin nüfus başına kurulan ve kapanan şirket sayıları, kurulan ve kapanan şirket artış hızları ile kapanan şirket sayısının kurulanlara oranı ile yaptık.
Bu oranlara göre kalkınma ajansı bölgelerinin 2021 yılı girişim karnesi şöyle:
- Ülkenin en büyük ve en dinamik ekonomik merkezi durumunda olan İstanbul, nüfusa oranla kurulan şirket sayısında da kapanan şirket sayısında da başı çekiyor. Kapanan şirketlerin yeni kurulanlara oranı en yüksek 5. bölge olmasına karşın kurulan şirket artış hızı, kapanan artış hızından oldukça yüksek. Bu da bölgenin doğal potansiyeline paralel ortalama bir yıl geçirdiğine işaret ediyor.
- 100 bin nüfusa düşen kurulan şirket sayısı Türkiye ortalamasının üzerine çıkan bölge sayısı sadece 5. Bunlar da en gelişmiş illerden oluşan İstanbul, Ankara, İzmir ile Batı Akdeniz (Antalya, Burdur, Isparta) Kalkınma Ajansı bölgeleri. Covid-19 salgını nedeniyle 2020 yılını büyük hasarla geçiren Batı Akdeniz’in, 2021’de girişimler açısından oldukça etkin bir canlanma kaydettiği görülüyor.
- Nüfusa göre şirket kuruluşları Türkiye ortalamasının altında olmakla birlikte ortalamaya yakın bir düzey yakalayan bölgeler ise Anadolu’nun çoğu 1. teşvik bölgesinde yer alan gelişmiş yöreleri. Çukurova (Adana, Mersin), Bursa-Eskişehir-Bilecik, İpekyolu (Gaziantep, Kilis, Adıyaman), Güney Ege (Aydın, Denizli, Muğla), Mevlana (Konya, Karaman) ve Doğu Marmara (Kocaeli, Sakarya, Yalova, Bolu, Düzce) Kalkınma Ajansı bölgeleri bu grupta yer alıyor. Bu bölgelerin ekonomilerinin doğal potansiyeliyle ölçülü vasat bir performans gösterdikleri söylenebilir.
- Ekonomisi zaten zayıf olan Doğu, Güney Doğu, Kuzey Doğu ve Orta Anadolu bölgeleri 2021 yılını başarısız sayılacak bir karneyle geçirmiş gözüküyorlar. Bu bölgeler arasındaki dengesizliğin 2021 yılında biraz daha arttığının bir işareti olabilir.
- Doğu Anadolu (Van, Hakkari, Muş, Bitlis), Kuzey Doğu Anadolu (Erzurum, Erzincan, Bayburt), Kuzey Anadolu (Çankırı, Kastamonu, Sinop), Batı Karadeniz (Zonguldak, Karabük, Bartın) ve Serhat (Kars, Ağrı, Ardahan, Iğdır) Kalkınma Ajansı bölgelerindeki kurulan ve kapanan şirket oranlarının çok düşük olması bu bölgelerin 2021’de ciddi bir durgunluk yaşadığını haber veriyor.
- Özellikle Kuzey Doğu Anadolu, Kuzey Anadolu ve Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı bölgelerinde kurulan şirket sayısı azalırken kapanan şirket sayısının ciddi oranda artmış olması bu bölgelerin çok yara aldığına işaret ediyor.
- Nüfusa göre kurulan şirket oranında göreli olarak orta ve üst sıralarda yer alan Ankara, Bursa-Eskişehir-Bilecik, Mevlana, Karacadağ (Diyarbakır, Şanlıurfa), Trakya (Edirne, Kırklareli, Tekirdağ), Güney Marmara (Balıkesir, Çanakkale) ve Orta Anadolu (Kayseri, Sivas, Yozgat) Kalkınma Ajansı bölgeleri gibi girişimcilik kapasitesi yüksek yörelerde kapanan şirket artış hızının yüksek olması, Anadolu’nun yılı pek de sorunsuz geçirmediğini gösteriyor.