Gümrük vergilerini de içerecek şekilde birçok vergi borcuna yeniden yapılandırma imkanı getiren "Vergi ve Bazı Diğer Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Tasarısı” 27 Ocak 2023 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına (TBMM) sunuldu. Bu tasarı aynen yasalaşırsa, Gümrük İdaresi tarafından takip ve tahsil edilen vergiler de yapılandırma konusu olabilecek.
Tasarıya bakıldığında, yapılandırma hükümlerinin bir önceki kanun olan 7326 Sayılı Kanun ile birçok benzerlikler içerdiği görülüyor. Aslında taksitlendirme gibi usule yönelik farklılıklara yer verilmiş.
Kapsam ne olacak?
31 Aralık 2022 tarihinden önce (bu tarih dâhil) 4458 Sayılı Kanun ve ilgili diğer kanunlar uyarınca gümrük yükümlülüğü doğan Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca takip edilen gümrük vergileri, idari para cezaları, faizler, gecikme faizleri ve gecikme zammı alacakları yeniden yapılandırma kapsamına giriyor. Burada önemli olan nokta, 4458 Sayılı Gümrük Kanunu uyarınca takip edilen alacakların yapılandırma kapsamında olması. Gümrük Kanunu kapsamı dışında olan ama Gümrük İdaresi tarafından takip edilen alacaklar ise kapsama girmiyor.
Özetle Gümrük İdaresi tarafından 4458 Sayılı Gümrük Kanunu kapsamında olan ve 6183 AATUHK uyarınca takip edilen kamu alacakları bu düzenlemeden yararlanabiliyor. Buna göre, gümrük vergisine ilave olarak ithalat sırasında tahsil ve takip edilen, ilave gümrük vergileri, ek mali yükümlülükler, katma değer vergileri, özel tüketim vergileri, kaynak kullanımını destekleme fonu, TRT (Türkiye Radyo Televizyon Kurumu) bandrolü (ithalat), çevre katkı payı bu kapsamda değerlendiriliyor.
Gümrük incelemeleri de kapsamda yer alıyor
Alacakların bu yapılandırma kapsamında olabilmesi için gümrük vergi alacağının 31 Aralık 2022 tarihinden önce (bu tarih dahil) gümrük yükümlülüğünün doğmuş olması ve 6183 Sayılı Kanun kapsamında takip edilen bir alacak olması gerekiyor. Gümrük tekniğinde bunun anlamı; gümrük rejimlerine göre ilgili ithalat beyannamesinin tescil tarihi veya rejimin sona ermesi ya da ihlal edilmesine göre bir gümrük yükümlülüğünün doğması ve bu gümrük işlemine göre bir alacağın söz konusu kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla ortaya çıkmış olmasıdır.
Bir önceki düzenleme ile aynı şekilde gümrük vergi alacaklarının sınıflandırıldığı görülüyor. Öncelikle yapılandırma kapsamında bir indirime konu olabilmek için ilk önce alacağın vergi aslına bağlı olup olmadığının tespiti gerekiyor. Çünkü kanun koyucu vergi aslına bağlı olan alacaklar ile aslına bağlı olmayan alacaklar hususunu farklı indirimler ile tanımlamış. Bu da daha önceki yapılandırma kapsamında hangi alacağın vergi aslına bağlı olup olmadığı tartışmasını da beraberinde getiriyor. Bu konuda daha önce yapılan düzenlemeler olduğu için yeni tasarı kanunlaşırsa geçmişte olduğu gibi bir tartışma olmayacağını düşünüyoruz. Tasarı kanunlaşınca bu konuları da birlikte daha detaylı değerlendiririz.
Diğer bir sınıflandırmanın da kesinleşmiş alacak, kesinleşmemiş alacak, kendiliğinden bildirim, inceleme olarak dört ayrı başlıkta yapıldığını söyleyebiliriz. Alacağın kesinleşmiş ya da kesinleşmemiş olması, yapılandırma kapsamında indirim oranı konusunda yine belirleyici oluyor. Alacağın hem 4458 Sayılı Kanun hem de 6183 Sayılı Kanun kapsamında değerlendirilmesi gerekiyor.
Geçmiş yasalarda ek düzenlemeler ile gümrük incelemeleri de yapılandırmaya dahil olurdu. Bu tasarıda ise açık ve net olarak gümrük incelemelerine yönelik de düzenleme yapılıyor. Yapılandırma dönemine giren ve kanunun yayımlanacağı tarihten önce başlamış gümrük incelemeleri de yapılandırma kapsamına alınıyor. Ancak burada, gümrük inceleme kavramından tam olarak hangi incelemenin kastedildiğinin alt bir düzenleme ile açıklamasında yarar görüyoruz. Yine uzlaşma aşamasındaki kamu alacakları da yapılandırma kapsamında “kesinleşmemiş alacak” olarak değerlendiriliyor.
Ne yapılmalı?
Gümrük vergilerindeki ceza uygulamalarının diğer vergi uygulamalarına göre daha ağır yaptırımlar içeriyor olması (verginin üç katı veya eşya değerinin katları şeklinde idari para cezası olması)nedeniyle bu düzenleme, birçok ithalatçı şirket ve bu şirketler ile gümrük idaresine karşı müşterek-müteselsil sorumlu olan gümrük müşavirlerini de yakından ilgilendiriyor.
Şu an için bu yapılandırma henüz tasarı halinde. Öncelikle tasarının yasalaşmasına kadar bir işlem yapılması mümkün değil ve beklenmesi gerekiyor. Ancak yasalaşma ihtimaline karşı, bu yapılandırma kapsamına giren alacaklar için bir ödeme yapmadan önce tasarıdaki hükümleri dikkatlice gözden geçirmek oldukça önemli.