Ümit Işık
Ticaret Başmüfettişi
Ticaret Bakanlığı’nın 01.07.2024 tarihli “Berber, Kuaför ve Güzellik Salonu Çalışma Saatlerine İlişkin Basın Açıklaması”nda, berber, kuaför ve güzellik salonu işletmecilerinin büyük çoğunluğunu barındıran sektör paydaşları tarafından Bakanlığa iletilen talep ve öneriler değerlendirilerek ülke genelinde tüm berber, kuaför ve güzellik salonlarının haftanın bir günü kapalı olması yönünde karar alındığı, bu doğrultuda, berber, kuaför ve güzellik salonlarının ülke genelinde haftanın bir günü kapalı olması uygulamasının 1 Temmuz 2024 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmesinin uygun görüldüğü ve bu işletmelerin Valilikler tarafından belirlenen günlerde kapalı olmadığının tespiti halinde Bakanlıklarınca idari yaptırım uygulanacağı belirtilmiştir.
Bu açıklamaya göre, ülke genelinde 122 meslek odasını ve yaklaşık 83.000 meslek mensubunu temsil eden Türkiye Berberler, Kuaförler ve Güzellik Salonu İşletmecileri Federasyonunun talebi üzerine, esnaf ve tacirlerin tamamını temsil eden Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin (TOBB) uygun görüşleri de alınarak 1 Temmuz 2024 tarihinden itibaren uygulanmak üzere, ülke genelinde tüm berber, kuaför ve güzellik salonlarının haftanın bir günü kapalı olmasına karar verildiği anlaşılmaktadır.
Açıklamadan anlaşılacağı üzere, işyerlerinin kapalı olacağı gün o yerdeki meslek mensupları tarafından belirlenecek ve Valilik tarafından bu yönde karar alınacaktır.
6585 sayılı Kanun’a dayanılarak çıkarılan Perakende Ticarette Uygulanacak İlke ve Kurallar Hakkında Yönetmeliğin “Çalışma saatleri” başlıklı 13’üncü maddesinde aynen;
“(1) 10/8/2005 tarihli ve 25902 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 33’üncü maddesi uyarınca çalışma saatleri tespit edilen umuma açık istirahat ve eğlence yerleri hariç olmak üzere perakende işletmelerin bir kısmının veya tamamının çalışma gün ve saatleri ilçe, il, bölge veya ülke düzeyinde belirlenebilir.
(2) Çalışma gün ve saatlerinin ilçe veya il düzeyinde belirlenmesine, meslek kuruluşlarının müşterek teklifi üzerine yetkili idarenin görüşü alınmak suretiyle vali; bölge veya ülke düzeyinde belirlenmesine üst meslek kuruluşlarının müşterek teklifi üzerine Bakanlık yetkilidir.
(3) Çalışma gün ve saatlerinin belirlenmesinde mesleğe, mevsime ve turizme özgü şartlar ile yöresel şartlar, özel gün ve haftalar, milli ve dini bayramlar gibi hususlar gözetilir.
(4) Alışveriş merkezi içindeki umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin çalışma gün ve saatleri ikinci ve üçüncü fıkra çerçevesinde belirlenir.”
düzenlemesine yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen bu düzenlemeye göre, ilçe veya il düzeyinde, meslek kuruluşlarının müşterek teklifi üzerine yetkili idarenin görüşü alınmak suretiyle vali; bölge veya ülke düzeyinde ise üst meslek kuruluşlarının müşterek teklifi üzerine Bakanlık tarafından çalışma gün ve saatlerinin belirlenmesi mümkündür.
Valilik tarafından alınacak karara uyulmaması halinde bir yaptırım var mıdır?
İşyerlerinin çalışma saatlerinin ve günlerinin belirlenmesi yönünde 6585 sayılı Kanuna göre Valilik veya ilgili kurumlar tarafından alınacak kararlara uyulmaması halinde ne olacaktır?
Bu konu esnaf ve sanatkârlar ile tacir ve sanayiciler açısından ele alınması gereken bir konu olup bu yazımızda 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanunu’na tabi oda üyeleri özelinde bir değerlendirme yapılmıştır. Ancak burada ulaşılan sonuçların 5174 sayılı Kanun’a tabi tacirler açısından da kıyasen uygulanması mümkün bulunmaktadır.
5362 sayılı Kanun’un 19’uncu maddesinde, her il merkezinde kurulan ve o ildeki odaların zorunlu üye olduğu Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği’nin organları; Genel kurul, Başkanlar Kurulu, Yönetim Kurulu, Denetim Kurulu ve Disiplin Kurulu olarak sayılmıştır.
Birlik disiplin kurulu, Birliğe bağlı oda üyelerinin meslekî faaliyetleri sırasında meslek ahlakı ile bağdaşmayan hareket ve işlemlerini soruşturmaya ve durumun niteliğine ve ağırlık derecesine göre kanunun ilgili maddesinde belirtilen disiplin cezalarını vermeye yetkilidir.
Birlik disiplin kurulu tarafından oda üyelerine verilebilecek cezalar ise uyarma, kınama, Para cezası ve geçici veya uzun süreli oda üyeliğinden çıkarma cezası olarak belirlenmiştir.
Para cezası, üyenin, Bakanlık, o yer idare amiri, esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşları tarafından mevzuata uygun olarak alınmış kararlara aykırı hareket etmesi ve mükerrer kınama cezası almasından dolayı, para cezası ile cezalandırılmasıdır. Verilecek para cezası Kanunun 61 inci maddesine göre belirlenen yıllık aidatın iki katıdır. Üyenin para cezası verilmesini gerektiren eylem ve davranışlarının, aynı eylem ve davranış olmasına bakılmaksızın bir yıl içinde tekrarında, verilecek ceza yıllık aidatın beş katı olarak uygulanacaktır.
Bu hale göre bakanlık, o yer idare amiri, esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşları tarafından mevzuata uygun olarak alınmış haftanın bir günü işyerinin kapatılması kararına uymayan işyeri sahibi esnaf ve sanatkârlar için Birlik disiplin kurulu tarafından yapılacak inceleme/soruşturma sonucuna göre disiplin cezası mahiyetinde para cezası verilebilecektir.
Verilecek para cezasının miktarı ise 2024 yılı için 2 bin 10 TL olarak belirlen yıllık aidatın 2 katı olan 4 bin 20 TL’dir. Eğer esnaf ve sanatkârın bir yıl içinde ikinci kez işyerini açtığının tespiti halinde yıllık aidatın 5 katı olarak 10 bin 50 TL para cezası uygulanacaktır.
Aynı konuyla ilgili olarak tacir ve sanayici sayılanlar açısından ise 5174 sayılı Türkiye Odalar Ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’nun “Oda disiplin kurulunun görevleri” başlıklı 22’nci maddesi ve “Disiplin suç ve cezaları” başlıklı 87’nci ve ilgili diğer maddeler çerçevesinde değerlendirme yapılması mümkündür.
6585 sayılı Kanun’a göre bakanlık tarafından uygulanacak yaptırım
6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un “Çalışma saatleri” başlıklı 13’üncü maddesinde;
“(1) Mesleğe, mevsime ve turizme özgü şartlar ve benzeri hususlar gözetilerek perakende işletmelerin bir kısmının veya tamamının çalışma saatleri, meslek kuruluşlarının müşterek teklifi üzerine yetkili idarenin görüşü alınmak suretiyle vali tarafından belirlenebilir. Esnaf ve sanatkâr işletmelerinin çalışma saatlerinin belirlenmesinde, meslek kuruluşunca ilgili esnaf ve sanatkâr odasının görüşü alınır.
(2) Üst meslek kuruluşlarının müşterek teklifi üzerine, faaliyet kollarına göre perakende işletmelerin çalışma saatlerinin bölge veya ülke düzeyinde belirlenmesine Bakanlık yetkilidir.”
hükmüne,
“Ceza hükümleri” başlıklı 18’inci maddesinde ise,
“(1) Bu kanunun;
(…)
ı) 13’üncü maddesine göre belirlenen çalışma saatlerine aykırı hareket edenlere bin Türk lirası,
(…)
(5) Bu maddenin birinci fıkrasının (a), (c), (ç), (g), (ı), (i), (j) ve (k) bentlerinde belirtilen idari para cezalarının verilmesini gerektirir aykırılığın bir takvim yılı içinde tekrarı hâlinde, her bir tekrar için bir önceki cezanın iki katı idari para cezası uygulanır. Bu hüküm nispi idari para cezaları hakkında uygulanmaz. (…)”
hükmüne yer verilmiştir.
Bakanlığın veya İl Müdürlüğü’nün ya da Bakanlığın talebi üzerine perakende işletmeler nezdinde ön inceleme mahiyetinde denetim yapmakla görevlendirilen yetkili idareler tarafından yapılacak denetimlerde, Valilik tarafından alınan kararın uygulanmadığının tespiti halinde, yeniden değerleme oranlarına göre yapılan uyarlamaya göre 2024 yılında 5 bin 492 TL idari para cezası uygulanacaktır. İdari para cezalarının verilmesini gerektirir aykırılığın bir takvim yılı içinde tekrarı hâlinde, her bir tekrar için bir önceki cezanın iki katı olarak 10 bin 984 TL idari para cezası uygulanacaktır.