Asgari ücret artışlarına bağlı olarak ortaya çıkan işgücü maliyetlerinin aşağıya çekilmesi amacıyla, 2016 yılından 2020 yılına kadar olan dönemde işverenlere belli şartlarla İşsizlik Sigortası Fonundan asgari ücret desteği sağlanmıştı.
Daha önce yetkililer tarafından paylaşılmış olan bilgilere göre, 2019 Ocak-Kasım döneminde işverenlere toplam 9 milyar 324 milyon 358 bin lira destek sağlanmış, 2020 yılının Ocak-Aralık döneminde de yaklaşık 6.7 milyar destek sağlanacağı öngörülmüştü.
İşverenlere, 2019 yılında çalışan sayısı 500’ün altında olan işyerleri için günlük 5,00 TL, 500 ve üstünde olan işyerleri için günlük 3,36 TL destek verilmiş iken, 2020 yılında çalışan sayısı ayırımı yapılmaksızın tüm işyerleri için günlük destek tutarı 2,5 TL’ye düşürülmüştü.
Yine, 2020 yılında işverenlerin asgari ücret desteğinden yararlanabilmeleri için destekten yararlanılacak ayda, 2019/Ocak-Kasım döneminde 4/a kapsamında uzun vadeli sigorta kollarından en az sigortalı bildirimi yapılan aydaki sigortalı sayısından daha az sigortalı çalıştırılmaması şartı getirilmiş olup, bu şartı yerine getiremeyen işyerleri ilgili ayda asgari ücret desteğinden yararlanamamışlardır.
Bu çerçevede, COVID-19 salgınının etkisiyle, 2020 yılında çok sayıda işyeri işçi sayısının azalması ya da kısa çalışma yahut ücretsiz izin uygulamasına girmesi nedeniyle asgari ücret desteğinden ya hiç ya da yeterince yararlanamamıştır.
Bilindiği üzere, 2021 yılında asgari ücret bir önceki yıla göre %21,56 oranında artırılarak brüt 3.577,50 TL’ye, net ise 2.825,90 TL’ye (AGİ dahil) yükseltilmiştir.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı tarafından 2021 yılı asgari ücret artışı ile ilgili olarak 28 Aralık 2020 tarihinde yaptığı açıklamada; asgari ücret desteğinin çalışan sayısı ayırımı yapılmaksızın tüm işyerleri için günlük 2,5 TL (aylık 75 TL) olarak devam edeceği, bu bağlamda 2021 yılında yaklaşık 6,5 milyar lira destek sağlanmasının öngörüldüğü ifade edilmişti.
Asgari ücret 2021/Ocak ayından itibaren yürürlüğe girmiş olmasına ve aradan 3 aydan fazla zaman geçmiş olmasına rağmen, 2021 yılı asgari ücret desteği ile ilgili yasal düzenleme yapılmadığından işverenler henüz destekten yararlanamadıkları gibi, asgari ücret desteğinin hesaplanmasına esas olan parametrelerle (asgari ücret desteğinin hesaplanmasında baz alınacak prime esas kazanç tutarının ne olacağı, destekten yararlanabilmek için bir önceki yıldaki en düşük işçi sayısı kadar işçi çalıştırma şartı aranıp aranmayacağı vd.) ilgili belirsizlikler devam etmektedir.
SGK’nın 2019 yılı istatistiklerine göre, 4/a (SSK) kapsamındaki sigortalıların yaklaşık %45’inin sigorta priminin alt sınırdan (brüt asgari ücret) ödenmektedir. Bu ise 2021/Ocak ayındaki toplam 4/a kapsamındaki 15.055.602 kişiden yaklaşık 6.775.000’inin SGK primlerinin asgari ücret seviyesinden ödendiği anlamına gelmektedir ki, bu sigortalıları istihdam eden işverenler açısından sağlanacak olan asgari ücret desteği (yaklaşık olarak aylık 500 milyon lira) oldukça önem taşımaktadır.
Geçmiş yıl asgari ücret destekleri ile ilgili yasal düzenlemelere bakıldığında en geç mart ayı içinde yasalaşmış oldukları görülmektedir.
Dolayısıyla, işverenlere sağlanacak asgari ücret desteğinin 2021 yılında da devam edeceği taahhüdü dikkate alındığında yasalaşma sürecinin oldukça geciktiğini söyleyebiliriz.
Sigorta primi teşvik ve desteklerinin istihdamın korunması ve işsizliğin azaltılması konusundaki önemi dikkate alındığında 2021 yılı asgari ücret desteği ile ilgili yasal düzenlemenin bir an önce yapılarak, destekten yararlanmaya esas olan parametreler konusundaki belirsizliğin giderilmesinde fayda vardır.
Bunun dışında, COVID-19 pandemisinin işletmeler üzerinde yarattığı olumsuz etkiler dikkate alınarak 2021 yılında asgari ücret desteğinden yararlanabilmek için bir önceki yıldaki en düşük işçi sayısı kadar işçi çalıştırma şartının aranmaması, asgari ücret desteğine esas prim gün sayısının hesabına esas olan prime esas kazanç tutarının en az 2021 yılı asgari ücret artış oranı olan %21,56 kadar artırılması, sağlanacak günlük destek tutarının yükseltilmesi hususlarının değerlendirilmesi önerilmektedir.