Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) yılın son çeyreğinin ortalamasını yansıtan Kasım 2020 dönemi işgücü istatistiklerini açıkladı. TÜİK, 2020’ye ilişkin yıllık verileri bir ay sonra açıklayacak. Ancak artık 2020’in yıllık ortalama rakamlarını hesaplamak mümkün.
TÜİK’in işgücü verilerini işsiz sayıları ve işsizlik oranları üzerinden değerlendirmek artık maalesef anlamsız hale geldi. Çünkü yaşadığımız gerçeklerle ilişkisini kuramadığımız, anlayamadığımız, açıklayamadığımız rakamlarla karşı karşıyayız.
Yalnızca istihdam rakamlarına bakarak manzarayı biraz görebilme şansımız var. Bu nedenle sadece istihdamdaki gelişmelere bakarak 2020 yılı resmini görmeye çalışacağız:
- 2020’de istihdamda 1 milyon 272 bin kişi gibi, daha önce yaşanmamış düzeyde sert bir düşüş gerçekleşti. Bu düşüş 2019’daki 658 bin kişilik istihdam kaybının üzerine geliyor.
- İki yılda çalışma çağındaki nüfus 1 milyon 923 bin kişi artarken, çalışan sayısı 1 milyon 930 bin kişi azaldı. Yani fiili işsiz sayısı iki yılda neredeyse 4 milyon kişi arttı.
- Son iki yılda kamu istihdamı toplam 636 bin arttı. Demek ki özel sektördeki 2 yıllık istihdam kaybı 2 milyon 566 bini buluyor.
- Buna bir de TÜİK istatistiklerinde istihdamda sayıldıkları halde işbaşında olmayan “gizli” COVID-19 salgın işsizlerini eklemek gerekiyor. 2019’da işbaşında olmayan sayısı 1 milyon 232 bin iken 2020’de 2 milyon 727 bine fırladı. Aradaki yaklaşık 1.5 milyonluk farkın, salgın etkisiyle işini kaybeden veya işyeri kapananlardan kaynaklandığını söyleyebiliriz.
- Bunu da hesaba eklersek iki yıllık istihdam kaybı 3.5 milyona yaklaşıyor. Nüfus artışı karşısında oluşan açık 5 milyonu geçiyor.
- İstihdam depreminin en şiddetli vurduğu kesim mikro işletmeler. 10 ve daha az kişinin çalıştığı işletmelerdeki istihdam kaybı 1 milyon 73 bin kişi. Mikro işletmelerdeki 2 yıllık istihdam kaybı 1 milyon 546 bin kişi.
- 20-49 kişinin çalıştığı küçük işletmelerdeki 2020 yılı istihdam kaybı 259 bin, 2 yıllık kayıp ise 425 bini buluyor.
- İstihdam kaybının en şiddetli vurduğu toplumsal gruplar emekçiler ile küçük aile işletmelerinde çalışanlar oldu. 2020 yılında emekçi kesiminde 495 bin, kendi hesabına çalışan esnaf ve sanatkârlarda 289 bin, ücretsiz aile işçisi olarak çalışanlarda 432 bin kişilik istihdam kaybı yaşandı. İşveren olarak çalışanların sayısında ise 56 bin kişilik düşüş oldu.
- 2 yıllık istihdam kayıpları emekçilerde 815 bin, kendi hesabına çalışanlarda 489 bin, ücretsiz aile işçilerinde 542 bin, işverenlerde 85 bin oldu.
Geçen yıl istihdamda sert bir şekilde artan krizin resmi ana hatlarıyla böyle.
Bu resim karşısında, gelecek hafta açıklanacak olan 2020 yılı büyüme oranının ne kadar yüksek olup olmadığının bir anlamı kalmıyor. Açıklanacak büyüme oranı ne olursa olsun, hayatımızın asıl gerçeği olan derin yoksullaşma ve işsizlik gerçeğini değiştirmiyor.