Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) hanehalkı tüketim harcamaları verileri 2019 yılında durgun ekonomi, yüksek istihdam kaybı ve yüksek enflasyonun topluma faturasının yoksullaşma olarak çıktığını ortaya koymuştu. Son olarak açıklanan bölgesel hanehalkı tüketim harcaması verileri ise aynı sonucu doğrulamakla kalmadı, yoksullaşmanın yaygın bir olgu olarak yaşandığını gösterdi.
Sayfada iki parçalı bir tablo yer alıyor. Üstteki parçada TÜİK’in 12 bölgeden oluşan Düzey-1 coğrafi bölge sınıflandırmasına göre her bölgede aylık kişi başına tüketim harcaması miktarını ve bunun harcama kalemlerine nasıl dağıldığını gösteriyor.
Bu tablo aynı zamanda bölgeler arası eşitsizliğin boyutunu da sergiliyor. Bu tabloyu 2018 ile karşılaştırdığımızda yoksulluk artışının yanı sıra bölgeler arası eşitsizliğin de nispeten arttığını görüyoruz. 12 temel harcama kaleminden 7’sinde en yüksek kişi başına harcama yapan bölge ile en düşük harcama yapan bölge arasındaki makas 2018’e göre artmış durumda.
Tablonun alttaki parçası ise kişi başına tüketim miktarının bir önceki yıla göre reel olarak değişimini gösteriyor. Bu tablo 2019’da 12 bölgenin 11’inde kişi başına tüketimin reel olarak azaldığını ortaya koyuyor.
Türkiye toplamında kişi başına tüketim, 2019’da nominal olarak yüzde 13.16 artmış. 12 aylık ortalamalara göre yüzde 15.18 olan yıllık enflasyonu hesaba katınca kişi başına tüketimin reel olarak yüzde 1.75 azaldığı ortaya çıkıyor.
Her bölgenin kendi enflasyonuyla hesapladığımız reel artış oranlarına göre kişi başına tüketim reel olarak sadece Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’nde (Erzurum, Erzincan, Bayburt, Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan) arttı. Geri kalan 74 ili kapsayan 11 bölgenin tamamında kişi başına tüketim 2018’e göre azaldı.
Yıl ortası nüfus hesabına göre ülke nüfusunun yüzde 97.33’ü 2018’e göre yoksullaşan bölgelerde yaşıyor.
Kişi başına tüketim bazında yoksullaşmanın en en derin yaşandığı bölgeler yüzde 11.85’lik kayıpla Ortadoğu Anadolu (Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli, Van, Muş, Bitlis, Hakkari) ve yüzde 11.39’luk kayıpla Doğu Karadeniz (Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane) bölgeleri oldu.
Kişi başına gıda harcamasının bile 11 bölgede reel olarak kısılmış olması, toplumun karşı karşıya bulunduğu yoksullaşma riskinin şiddetini yansıtıyor.
Nüfusun yüzde 97.33’ünün yaşadığı 11 bölgede gıda ve ulaştırma ile lokanta ve otel harcamaları, nüfusun yüzde 87.59’unun yaşadığı 10 bölgede mobilya ve ev eşyası harcamaları, nüfusun yüzde 53.43’ünün yaşadığı 6 bölgede sağlık harcamaları, nüfusun yüzde 50.61’inin yaşadığı 7 bölgede kişi başına sigara ve içki harcaması reel olarak azaldı.