Geçen hafta başlattığım, yazı serisinin ikincisi olan “Kişilikler”in analizi ile devam ediyorum.
Çalışanların kişilik yapıları, işletmelerin iç ve dış iletişiminde çok önemli roller oynamaktadır. İşletmeler, kurumsallaşma çalışmalarıyla, çalışanlarda kurumsal davranış, kurumsal dil, kurumsal hafıza ve kurum kültürü gibi kavramları benimsemelerini ve içselleştirmelerini sağlamaya gayret etmektedirler.
Tüm bu çalışmalara, rağmen çalışanların sahip oldukları farklı kişilikler iş yapış biçimlerini direkt olarak etkilemektedir. Bazen kişilik farklılıklarından kaynaklanan davranışlar nedeniyle, çalışanlar arasında çatışmalar çıkmakta ve bunların etkin yönetilememesi sonucunda, işletmede iletişim kopukluğu, verimin düşmesi, maliyetlerin yükselmesi ve müşteri memnuniyetsizliğine kadar giden birtakım olumsuzluklar tetiklenmektedir.
İsviçreli Psikanalist Prof. Dr. Carl Gustav JUNG (1875-1961), insanların farklı davranışları sergilemelerinin altında yatan nedenlerin çeşitli zihinsel özelliklere sahip olmalarından kaynaklandığını ortaya atmış ve bu konuda pek çok kuram geliştirmiştir. JUNG’a göre “KİŞİLİKLER” kuramının temel unsurları aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
Analitik Psikoloji ve Kişilik: Bireyin bilinçaltı, kolektif bilinçaltı ve kendilik gibi kavramlara odaklanır. Kişilik sadece bilinçli zihinsel süreçlerle sınırlı değildir, bilinçaltı da çok etkili bir rol oynar ve insanların davranış ve düşüncelerini etkiler.
Ego ve Kişilik: Kişilik, ego (Benlik), kişilik kompleksi ve arketipler (Rol model, örnekler) gibi birçok unsurdan oluşur. Ego, bireyin bilinçli kimliğini temsil eder ve toplum tarafından kabul edilen rolleri yerine getirmeye çalışır. Ayrıca, kişilik kompleksleri, bilinçdışı içeriklerin de ego üzerinde etkili olduğu varsayılmaktadır.
İçe Dönük ve Dışa Dönük Kişilikler: İnsanlar temel olarak iki farklı kişilik yapısına sahiptir. İçe dönük (Introvert) veya dışa dönük (Ekstrovert) kişiler. İçe dönük kişiler, enerjilerini iç dünyalarından ve kendi yapılarından alırken, dışa dönük kişiler, enerjilerini dış dünyadan, iletişimde oldukları insanlardan alırlar. Bu iki kişilik yapısından biri diğerine göre daha baskındır, yine de her ikisi de kişilik gelişiminde ve iletişimde oldukça etkilidir.
Kişilik Gelişlimi ve Bütünleşme: Kişilik gelişimi bilinçli ve bilinçdışı unsurlar arasındaki dengeyi aramakla başlar, bireyin kendini gerçekleştirmesi ve potansiyelini ortaya koymasıyla sürecini sürdürür. Bu süreç, bireyin içsel zıtlıklarını tanıması, kabul etmesi ve bütünleştirmesiyle gerçekleşir.
Kişilik Tipleri ve Fonksiyonlar: Kişilikler dört farklı fonksiyonla ilişkilidir. Bunlar çok temel olarak şöyle ifade edilmektedir: Düşünce, Sezgi, Duygu ve Duyu. Her fonksiyon, bilinçli veya bilinçdışı çalışabilir ve kişiliğin farklı yönlerini temsil eder. Kişilik tipleri, bu dört farklı fonksiyonun farklı kombinasyonlarına dayanır ve kişiliğin baskın özelliklerini yansıtır. JUNG, kişilik tiplerini dört ana renkle ifade etmiştir.
- Mavi (Düşünce): Bu insanlar sakin, düşünceli, duygusal derinliğe sahip tiplerdir. İş dünyasında genellikle analitik ve sistematik insanlar olarak tanınırlar. Sayısal veriler, stratejik yaklaşımlar, sürecin doğru olması, mantıklı adımların atılması onları ikna edebilir.
- Kırmızı (Sezgi): Bu insanlar enerjik, güçlü ve kararlı kişiliğe sahip tiplerdir. Kontrolcü, iş yapma meraklısı, sonuç odaklı, hırslı ve eyleme geçme konusunda isteklidirler. Genellikle liderlik vasıflarına sahiptirler.
- Yeşil (Duygu): Bu insanlar dengeli, adil, insancıl, duygusal, doğa sever, çevre dostu ve sosyal adaleti önemseyen tiplerdir. İş birliği yapmaya yatkın, uzlaşmacı, kabullenici ve ekip içinde olmaya yatkın insanlardır.
- Sarı (Duyu): Bu insanlar, neşeli, iyimser, yaratıcı, sosyal ilişkilerinde çok güçlü, iletişim becerileri yüksek tiplerdir. Dışa dönük yapıları ile hemen fark edilen ve insanların zihninde yer bırakan insanlardır.
Kuşkusuz bu kadar kısa açıklamalar insanların davranışlarını ve kişiliklerini tanımlamak ve sınıflandırmak için yeterli değildir. Her insanın kişiliğinde aslında her renk vardır, durumsal olarak ve zamanla da renklerde geçişler olabilir.
Tüm bu bilgilerden yararlanılarak, işletmelerde insanları davranışlarını analiz etmek, yönlendirmek, hatta kişilik tiplerine uygun görevler vermek mümkün olabilir.
Örneğin, bir ekip liderini kırmızı kişiliklerden, bir planlamacıyı veya üretimden sorumlu kişiyi mavi kişiliklerden, satış ve müşteri ilişkileri ile ilgili bir kişiyi yeşil kişiliklerden ve tasarım, reklam, halkla ilişkilerden sorumlu bir kişiyi sarı kişiliklerden seçmek çok daha etkili ve verimli sonuçları sağlayacaktır.
Bugünkü yazımda çalışanların farklığını oluşturan 4K’dan ikincisi olan Kişilikleri tanımlamaya çalıştım. Çalışanları tanıdıkça, davranış ve düşüncelerinin nedenlerini daha kolay anlamak mümkün olacaktır. Gelecek hafta 3.K olan “KIDEM”le devam edeceğim.
Kaynakça:
JUNG, C.G. (1968). The Collected Works of C.G. Jung (Vol. 6). Princeton University Press.
STEVEN, A. (2002). Jung: A Very Short Introduction. Oxford University Press.