Ahmet Arslan
CPA, MBA
Kamu ihaleleri kamu kaynağının kullanımı ile ilgili olduğundan kamu ihalelerine katılacaklarda belli bir ekonomik ve mali yeterlilik ile mesleki ve teknik yeterlilik aranmaktadır.
İhaleye katılacakların mesleki ve teknik yeterliliğini ölçmek için kullanılan kriterlerin başında iş deneyimi gelmektedir.
Kamu ihalelerinde kural; ihaleye katılacakların belli bir iş deneyimine (mal ve hizmet alımlarında geçmiş son 5 yıl içinde, yapım işlerinde ise geçmiş son 15 yıl içinde) sahip bulunmaları olmakla birlikte bazı kamu ihaleleri ve alımlarında ihale katılacaklarda iş deneyimi istenmesi zorunlu olmayıp, bazılarında ise iş deneyimi istenmesi yasal olarak mümkün değildir.
Öte yandan, iş deneyimi genellikle 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki alım ihalelerinde istenmekte olup, 2886 sayılı Kanun’a göre yapılan ihalelerde örneğin taşınır veya taşınmaz mal satışlarında kural olarak iş deneyimi şartı aranmaz.
1. Doğrudan Temin Yoluyla Yapılan Alımlar ile 4734 Sayılı Kanunu’nun 3. maddesinde sayılan (“İstisnalar” Kapsamında Yapılan) Alımlar
Doğrudan temin yoluyla yapılan alımlar ile 4734 sayılı Kanunu’nun 3. maddesinde sayılan alımlar (İstisnalar kapsamında yapılan alımlar) ihale yoluyla yapılan alımlar olmayıp, söz konusu usuller kapsamında yapılan alımlarda alıma katılacak isteklilerde iş deneyimi arama zorunluluğu bulunmamaktadır. Bununla birlikte, alımı yapan idarenin iş deneyimi şartını koyması halinde isteklilerin konulan şartı karşılaması zorunluluğu bulunmaktadır.
2. Mal alımı ihalelerinde
Mal alımı ihalelerinde kural olarak iş deneyimi aranmakla birlikte, belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan ihaleler hariç, yaklaşık maliyeti 4734 sayılı Kanun’un 13. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde mal alımları için öngörülen üst limit tutarına (2024 yılı için 2.491.384 TL) eşit ve altındaki her türlü mal alımı ihalelerinde, iş deneyim belgesi istenemez. Ancak yaklaşık maliyeti bu tutarın üzerinde olan açık ihale usulü ve pazarlık usulüyle yapılan ihaleler ile yaklaşık maliyetine bakılmaksızın belli istekliler arasında yapılan ihalelerde ise iş deneyimini gösteren belgelerin istenip istenmeyeceği idarenin takdirinde bulunmaktadır.
3. Hizmet alımı ihalelerinde
Yaklaşık maliyeti 4734 sayılı Kanun’un 13. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde hizmet alımları için öngörülen üst limit tutarının (2024 yılı için 2.491.384 TL) altında kalan hizmet alımı ihaleleri ile yaklaşık maliyetine bakılmaksızın taşımalı ilköğretim kapsamında yapılan öğrenci taşıma işleri ve sigortacılık hizmet alımı ihalelerinde iş deneyimini gösteren belgelerin istenilmesi zorunlu değildir, idarelerin takdirindedir. Ancak, yaklaşık maliyeti yukarıda belirtilen tutarın üzerindeki hizmet alımı ihalelerinde ise iş deneyimi istenilmesi zorunludur.
Ayrıca, hizmet alımı ihalesiyle gerçekleştirilecek danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde iş deneyimini gösteren belgelerin istenilmesi zorunludur.
4. Yapım işleri ihalelerinde
Yaklaşık maliyeti ne olursa olsun tüm yapım işi ihalelerinde iş deneyim belgesi istenilmesi ve ihaleye katılacaklar tarafından sunulması zorunludur. Dolayısıyla, yapım işlerinde iş deneyimine sahip olmayan kişilerin yapım işi ihalelerine katılması yasal olarak mümkün değildir.
5. 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında yapılan satış ve kiraya verme ihalelerinde
2886 sayılı Kanun kapsamında yapılabilecek ihaleler kamu idarelerine ait taşınır veya taşınmaz malların satışı, kiraya verilmesi veya işletme hakkının devrine ilişkin bulunmaktadır.
4734 sayılı Kanun’dan farklı olarak 2886 sayılı Kanun’da ihaleye katılacaklardan ne tür belgelerin istenebileceğine ilişkin olarak herhangi bir düzenleme yapılmamıştır.
Bununla birlikte, ihale konusu işin mahiyeti gereği örneğin satılacak taşınmaz malın alan kişi tarafından belli amaçlarla kullanılması şartının arandığı durumlar hariç satış ihalelerinde ihaleye katılacaklarda herhangi bir iş deneyimi şartı aranmaz.
Kiraya verme veya işletme hakkının devrine (sosyal tesis, cafe, restoran, otopark vb.) ilişkin ihalelerde ise idareler ihaleye katılacakların ihale konusu işte belli bir iş deneyimine sahip olma şartını koyabilirler. Bununla birlikte, konulacak şartın ölçülü ve ihale konusu işle yakından ilgili olması gerekmektedir.
Sonuç
Kamu ihalelerinde iş deneyimi şartına ilişkin kriterler gerek ihalede rekabet ve işin fonksiyonelliğini etkilediği gerekse kişilerin çalışma ve sözleşme hürriyetini yakından ilgilendirdiği için idarelerin ve ihaleye katılacakların iş deneyim şartının hangi hallerde ve nasıl istenebileceğine ilişkin ilgili yasal düzenlemeleri iyi analiz etmelerinde fayda bulunmaktadır.
Kaynakça
www.maliekonomim.com