23 Şubat 2022 tarihinde Taksim Danışmanlık firmasının daveti üzerine 40 dakikalık bir sunum yapma fırsatı buldum. Mesleki tecrübem gereği daha çok buluşlarla karşılaşıyor olsam da inovasyonlar ilgimi çok çeken konular arasında yer alıyor. Günümüzde firmalar sürdürdükleri Ar-Ge faaliyetleri ile hem kendi satış ve pazarlama süreçlerini geliştirerek ülke ve dünyamıza katma değer sağlıyorlar hem de bu faaliyetlerde gelecek nesillerin olumsuz etkilenmesini önlemek amacı ile yaptıkları inovasyonlarda sürdürülebilirliği ön plana alıyorlar. Ben de sunumumda sürdürülebilir inovasyonlardan en çarpıcılarına örnek vererek dinleyicileri bilgilendirmek istedim. Bu yazımda da inovasyon, sürdürülebilirlik ve inovasyon örnekleri ile okurları bilgilendirmek isterim.
Yenilenme ihtiyacı ile ortaya çıkan bir kavramdır. Bu yenilenme süreçlerde olabilir, üretim aşamalarında olabilir, ürünlerin içeriğinde olabilir, şirketlerin işleyişlerinde olabilir.
İnovasyon süreci, bilginin ekonomik ve toplumsal faydaya dönüştürülmesi olarak tanımlanır. Bu nedenle de teknik, ekonomik ve sosyal süreçlerin oluşturduğu bir bütündür. Bireylerde ve toplumda değişime olan istek, yeniliğe açıklık ve girişimcilik ruhuyla özdeşleşen bir kültür gerektirir. İnovatif düşünce kültürüne sahip bireyler yeni fikirler ortaya çıkarırlar.
İnovasyon genellikle kademeli ve radikal inovasyon olmak üzere ikiye ayrılıyor. Ayrıca ürün, süreç, pazarlama, organizasyon, servis ve iş modeli inovasyonları gibi kategoriler bulunuyor.
Mevcut pazarları, ürünleri veya hizmetleri baz alarak geliştirme veya iyileştirme fırsatları yaratmak olarak tanımlanabilir.
Temel olarak yeni bir pazar veya kategori yaratarak müşteri tarafından kolay anlaşılabilir büyük fikirler bulmak olarak tanımlanmaktadır.
En büyük ve en önemli özelliği, tamamen yeni ve oldukça riskli olmasıdır.
Kullanım alanlarına göre ise inovasyonlar
- Ürün ya da hizmet yeniliği
- Süreç yeniliği
- Pazarlama yeniliği
İnovasyonların her çeşidi iki kaynaktan ortaya çıkar ve beslenir. Bu kaynaklar işletmenin iç kaynakları ve dış kaynakları olarak ikiye ayrılmaktadır.
Dış kaynaktan beslenen inovasyonlar; genellikle müşteri deneyimlerine dayanır. Müşteri geri bildirimi ve ihtiyaçları ile şekillenen bir inovasyon türüdür.
İç kaynaktan beslenen inovasyonlar ise işletmenin yapısı ve kapasitesi ile ilgilidir. Bu inovasyon türünde işletme içinden gelen talep ile bir üründe iyileştirme ve geliştirme sağlanabilir ya da ortaya çıkan ürünün pazarlanması, satışı için yeni bir organizasyon kurulması veya yeni bir marka oluşturulması mümkün olabilir.
İnovasyonlar verimliliği arttıran adımlardır. Bu nedenle hangi noktada inovatif bir düşünce varsa orada ya zamandan ya maliyetten mutlaka bir kazanç sağlanıyordur. Bu durum da hem başka inovatif düşünceleri tetikler hem de inovasyon yapılan kurumun ya da alanın gelişmesine ve ilerlemesine katkı sunar. İnovasyon kültürünün artması da dolaylı yoldan ülkemizin ve toplumumuzun kalkınıp gelişmesini sağlar.
İnovasyon yenilik getiren bir süreçtir, sonucunda çıkan ürün ya da bu ürünü üretme yöntemi buluş niteliğinde olabilir. Her buluş bir inovasyondan doğar ancak her inovasyon buluş niteliğinde değildir. Özellikle iş görme yöntemlerinde yapılan bir yenilik varsa bu nitelikte bir inovasyon buluş olamaz. Buluş teknik bir soruna teknik bir çözüm getiren fikir ürünü ya da bu ürünün üretilmesi yöntemini ifade ederken, inovasyon yeni bir fikrin hayata geçirilmesi ya da verimliliği arttırmaya yönelik bazı uygulama değişikliklerine gidilmesi olabilir. Fikirler patent ile korunamadığından inovasyon ve patent birbirlerine paralel ama farklı farklı kavramlardır.
Kendi ihtiyaçlarımızı, gelecek nesillerin ihtiyaçlarından ödün vermeden karşılayabilmemizdir. Yani “ben tüketeyim, refah içinde yaşayayım da benden sonra gelecek nesiller ne yaparsa yapsın”, demeden, kaynakları etkin, geri dönüştürülebilir şekilde kullanmak için yalnız bireysel değil, toplumsal bir vizyon oluşturmaktır.
Başlıcaları tarım, mimari, tekstil gibi alanlarda bilinse de, yapılan inovasyon örneklerine göre çok farklı alanlarda da sürdürülebilir yenilikler görülmektedir.
- Çevre koruma
- Ekonomik büyüme
- Sosyal gelişim
Yoksulluğun ortadan kalkması, refah seviyesinin artması ve böylece gelecek nesillere daha yaşanabilir bir ekosistem bırakılması hedeflenmektedir.
Sürdürülebilirlik konusunda 2015 yılında, 193 ülkeden dünya liderleri Birleşmiş Milletler şapkası altında bir araya gelerek bazı kalkınma hedefleri belirlemiş ve rapor olarak sunmuştur.
2030 yılına kadar tamamlanması beklenen 17 hedef belirlenmiştir. BM ülkeleri de bu hedeflere uygun çalışmalar yapıyorlar. Türkiye’de de bu konuda yapılan çalışmalar var hiç kuşkusuz.
Dünyada Çevresel Sürdürülebilirliği sağlamaya yarayan inovasyonlara örnekler:
- Bu uygulamaların en çarpıcı radikal bir inovasyon örneği olarak elektrikli taşıtlarla karşımıza çıkmaya başladı. Öncelikle belli markalarla başlayan ve tercihe bağlı olan bu ürünler şimdi hemen hemen tüm taşıt markalarında üretiliyor ve bir süre sonra benzin ve dizel yakıt kullanan araçlar sayıca daha az olacağı için mecburi bir tercih haline gelmek durumunda kalacak. Bu ürünlerde radikal inovasyonun sonrasında kademeli bir inovasyon örneğini görebiliriz. Örneğin ilk çıkar araçlar için şarj istasyonlarına ihtiyaç varken şimdi hibrid teknolojilerle bir miktar benzin enerji kaynağı olarak kullanılıyor ve böylece aracın uzun saatler çalışması sağlanıyor.
- Özellikle gıda alanında et tüketiminin karbon salınımını arttırdığı biliniyor. Sürdürülebilirlik uzmanları, laboratuvarda yetiştirilen etin bitki bazlı alternatiflerden daha popüler olacağını ve 2040 yılına kadar tüm burgerlerin etsiz olacağını söylüyor, bu büyük bir yenilik. Biyoteknoloji, bir laboratuvarda et kültürlerini çoğaltmak için kullanılır ve bu da süreçteki sera gazı emisyonlarını önemli ölçüde azaltır.
Bekleme gücü sorununu çözme:
Bekleme modundaki güç tüketimi, uzun süredir güç israfına katkıda bulunan bir unsur olarak kabul edilmektedir. 2012'de Samsung, Galaxy cihaz şarj cihazlarının beklemedeki güç tüketimini 0,02 W'a düşürdü. Ancak, Samsung'un MX İşletmesindeki Güç Çözüm Grubunun lider mühendisleri daha fazlasını yapabildi ve ekip, Samsung ürün yelpazesindeki şarj cihazlarında daha verimli bekleme gücü performansı sağlamak için çalışıyor.
Samsung'un dört noktalı “Galaxy for the Planet” girişimi 2025 yılına kadar tüm cep telefonu şarj cihazlarının bekleme modunda güç tüketimini 0,005 W'ın altına düşürme hedefini içerir.
Yenilenebilir enerji projeleri sayesinde doğadaki karbon ayak izini önemli ölçüde azaltan Apple, daha sağlıklı bir çevre oluşturma kararlılığının bir parçası olarak ürün yelpazesindeki cihazlarda karbonsuz alüminyum malzeme kullanmak için harekete geçti.
Alüminyum, günümüzde birçok teknoloji ürününde kullanılan popüler bir metal konumunda. Apple; iPhone, iPad, Apple Watch, MacBook, iMac gibi ürün yelpazesindeki pek çok cihazda söz konusu malzemeyi yoğun bir şekilde kullanıyor. Bununla birlikte, alüminyumun üretim süreci çevreye çok büyük bir zarar veriyor ancak ABD’li teknoloji devi, bu durumu değiştirecek gibi görünüyor.
Şu anda Mango'nun giysilerinin %79'u sürdürülebilir özelliklere sahip.
Kadın giyim markası, 2025 yılına kadar koleksiyonlarında %100 sürdürülebilir pamuk ve %50 geri dönüştürülmüş polyester kullanmayı taahhüt etmiştir. 2030 yılına kadar liyosel, viskon ve modal dahil olmak üzere selüloz elyaflarının %100'ü kontrollü menşeli ve izlenebilir olacaktır.
Ekim ayında İspanyol perakendeci, sürdürülebilirlik taahhüdünün bir parçası olarak ambalajındaki plastik poşetleri kağıt poşetlerle değiştirdiğini de duyurmuştur.
Ülkemizde Sürdürülebilirliği sağlamaya yarayan inovasyon örnekleri:
Kargo kutularını oyuncağa dönüştürüyor.
LC Waikiki yeni projesiyle çocukların gönlünü kazanmaya hazırlanıyor. Firmanın E-ticaret Genel Müdürü Ömer Barbaros Yiş’in LinkedIn hesabından yaptığı paylaşıma göre, LC Waikiki kargo kutuları artık oyuncağa dönüşecek.
Yaptığı projelerle çocuklar başta olmak üzere müşterilerinin gönlünü kazanan LC Waikiki yeni kampanyası ile yine çocukları sevindirmeye hazırlanıyor. Dikkat çekici e-ticaret kampanyalarına imza atan marka, kargo kutularını çocuklar için birer oyuncağa dönüştürüyor.
Ipsos’un 2021 yılı ev tüketim araştırmasına göre bebek bezi, külot bez, yenidoğan ıslak havlusu ve tüm ıslak havlu kategorilerinde aynı anda birinci olan Sleepy, Sıfır Karbon Misyonu çerçevesinde tüm ürünlerini yeniden dizayn etti. Yenilenen ürün ambalajlarında yüzde 100 geri dönüştürülebilir filmler tercih edildi ve minimalist tasarımında bitki bazlı boyalar kullanıldı.
Su tasarrufu konusunda yaptıkları verimlilik çalışmalarıyla Türkiye’nin en az, Avrupa’nın 3’üncü en düşük su kullanan temizlik kâğıdı üreticisi olmuşlardır.
Temizlik kağıdı üretiminde “FSC” sertifikasına sahipler. Peki bu ne anlama geliyor?
• Yasal olmayan ağaç veya orman ürünlerinin kesimi veya ticaretini yapmayan,
• Ormancılık operasyonları sırasında hakları ihlal etmeyen,
• Ormancılık operasyonları sırasında yüksek koruma değerli ormanları tahrip etmeyen,
• Doğal orman alanlarını, plantasyonlara veya orman dışı arazilere dönüştürmeyen bir firma.
A sınıfı enerji tüketimi ile adından sıklıkla bahsettiren buluş şampiyonu firmanın, seri üretime de geçirmeyi planladıkları iki projeleri bulunuyor.
Atık Balık Ağlarının ve Tekstil Atıklarının Ürünlerde Kullanılması:
Sekiz ton geri dönüştürülmüş atık balık ağı ve 111,7 ton endüstriyel iplik atığı; fırın, çamaşır makinesi, kurutma makinesi ve bulaşık makinesi
Organik Kompozitlerden Üretilen Ürünler
BioFridge; soya ve hint yağı gibi organik malzeme içeren biyolojik bazlı poliüretan yalıtım malzemesinden (Bio-Cool) ve biyokompozit hammaddelerden üretilir. Yumurta tepsileri; %20 yumurta kabuğu atığı ve %80 mısır nişastası ve şeker kamışı gibi organik kaynaklardan elde edilen biyolojik bazlı plastikten üretilir. Fan kapağı da yine %100 biyolojik bazlı plastikten üretilir. Kapı keçesi malzemesi, kısmen soya fasulyesi yağından üretilir. Biyo-malzemeler, petrol bazlı geleneksel malzemelere kıyasla %80 daha düşük karbon ayak izine sahip olduğundan, üretilen ünite başına CO2 salımı 6 kg azaltılmış olur. Ürün 2021’de farklı pazarlarda satışa sunulacaktır.
Kahve makinelerinde kahve telvesi, çay makinelerinde de çay lifi kullanıyoruz. Bu yenilikçi ve çevre dostu ürünler 2021’de seri üretime girecektir.
DemirDöküm Nitromix kombi ve Roll Bond teknolojisiyle üretilen güneş kolektörleri “Green Good Design Ödülü”ne layık görüldü.
Demirdöküm`den yapılan açıklamaya göre, Nitromix kombi dünyada bu ödülü kazanan ilk kombi olma özelliğini taşıyor.
Tüm dünyadan, binlerce proje ve tasarımın değerlendirildiği bu yarışmaya katılan DemirDöküm, Nitromix kombi ve Roll Bond teknolojisiyle üretilen Sunroll Güneş kolektörü ürünleriyle binlerce ürün arasından çevreci ürün kategorisinde ödüle layık görüldü.
Örnekleri daha da çoğaltılabilecek sürdürülebilir inovasyonlar dünyada ve ülkemizde yok olmaya yüz tutmuş doğal kaynakların korunması için insanlığa umut vaat ediyor.
Son zamanlarda çok izlenen “Don’t Look Up” filminin başrolünde de yer alan ünlü oyuncu Leonardo Di Caprio’nun da attığı bir tweette belirttiği gibi, “Bu kuyruklu yıldızı durduramayabiliriz ama iklim krizini durdurabiliriz.”