Çalışma hayatının uluslararası düzeydeki örgütü ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü); ILO’nun Türkiye’den ilişkili olduğu meslek örgütü ise Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK).
ILO’nun, COVID-19 salgınının çalışma hayatına olan etkisine yönelik “COVID-19 ve Çalışma Yaşamı: Etkiler ve Yanıtlar” başlıklı ilk gözlem raporu 18 Mart 2020 tarihli. Şimdi de en son altıncısı yayımlanmış durumda.
Bu son rapora göre; işletmelerin kısmen de olsa kapatıldığı ülkelerde yaşayan çalışanlar, tüm dünyadaki toplam çalışanların %94’ünü oluşturuyor. Orta-yüksek gelirli ülkelerdeki çalışanların yaklaşık %70’i, bölge veya ülke çapında sıkı kapanma önlemlerinin uygulandığı ülkelerde yaşıyor. Salgının yeniden tırmanışa geçtiği düşük gelirli ülkelerde ise, COVID-19 vaka sayılarının artmasına rağmen benzer önlemler önemli ölçüde gevşetilmiş durumda. Bunun sebebi, başta kayıt dışı çalışanlar olmak üzere, bu ülkelerdeki nüfusun önemli bir bölümünün geçimini devam ettirebilmesi için çalışmaya muhtaç durumda olmasının getirdiği baskı. Yeni analizleriyle ILO, COVID-19 salgını nedeniyle azalan toplam çalışma süresini tekrar yukarı yönlü olarak revize etmiş durumda. Son verilere göre 2020 yılının ilk 3 çeyreğinde toplam çalışma sürelerindeki oransal düşüş ve buna ilişkin tam zamanlı iş günü sayısı aşağıdaki gibidir:
Bu tablo 2020 yılının son çeyreğinde normal, iyimser ve kötümser senaryolara göre ise şöyledir:
Yukarıdaki tablodan da görüldüğü üzere; yılın son çeyreğinde, bütün senaryolar, çalışma süresindeki oransal düşüşün çok daha yüksek olduğunu ve buna bağlı olarak da tam zamanlı iş günü kaybının arttığını gösteriyor. Sözün özü, son çeyrekte çalışma hayatı çok daha olumsuz etkilenecek gibi.
ILO; işsizlik oranı gibi verilerin, krizin işgücü piyasası üzerindeki etkisini ölçmekte yetersiz kaldığını bir kez daha vurgulamakta. Güncel işgücü anketlerinden elde ettiği veriler ışığında ILO, çalışma sürelerindeki düşüşlerin işsizlik verilerine yansımadığını, sadece işgücü piyasasından çıkışı öne çıkardığını belirtmekte. Ayrıca gençler ve yaşlılar krizden daha çok etkileniyorlar; çünkü bu grupların işgücü piyasasından çıkıp atıl duruma gelme ihtimali daha yüksek.
ILO bu son raporunda, mali canlandırma paketlerinin çalışma hayatı üzerindeki etkisine dair de analizlere de yer veriyor. ILO analizleri, ülkelerin uyguladığı mali canlandırma paketlerinin GSYH’lere oranları ile çalışma saatlerindeki düşüş arasında bir ters yönlü ilişki olduğuna vurgu yapıyor.
Tablo şöyle...
Yukarıdaki tablodan da görüldüğü üzere, canlandırma paketlerinin GSYH’ye oranı arttıkça, kayıp çalışma süreleri azalıyor. Öyle ki, mali paketlerin büyüklüğünün GSYH’ye oranı %1 puan arttığında, %0.8 puan daha az çalışma süresi kayboluyor. Bu analize göre, küresel çapta devreye sokulan canlandırma paketleri hiç uygulanmasaydı, toplam çalışma sürelerindeki düşüş %28’e ulaşabilirdi.
Öte yandan ILO’nun hesaplamalarına göre; düşük gelirli ve düşük-orta gelirli ülkelerin daha yüksek gelirli ülkelerle aralarındaki farkı kapatabilmeleri için ihtiyaç duydukları ek mali canlandırma paketlerinin büyüklüğü 982 milyar dolar düzeyinde, yani yaklaşık 1 trilyon dolar. Bu miktar, bu ülkelerin toplam GSYH’lerinin ortalama %14’ü seviyesindedir.
ILO, bu raporda politika önerilerini 5 başlık altında topluyor:
1. Sağlık önlemleri ile ekonomik ve sosyal politika müdahaleleri arasında uygun denge ve sıralamanın göz önüne alınması,
2. Politika müdahalelerinin salgının işgücü piyasası üzerindeki etkisiyle orantılı olması,
3. Alınan politika önlemlerinin başta göçmenler, kadınlar, gençler ve kayıt dışı çalışanlar olmak üzere kırılgan ve krizden daha çok etkilenmiş gruplara daha çok destek sağlaması,
4. Gelişmekte olan ülkelerin mali canlandırma paketleri konusundaki eksikliklerini gidermek için uluslararası dayanışmanın artırılması,
5. Krize ilk müdahale süreçlerinde sık başvurulan sosyal diyalog mekanizmaların öneminin, sorunların daha da karmaşıklaştığı mevcut durumda, daha da dikkate alınması.
Sözün özü şu: ILO’nun tespitlerine göre COVID-19 salgını, daha çok çalışanları vuruyor!