21. Yüzyıl iş dünyasında iki konu gündeme gelmiştir ve bu iki konunun gelecekte çok daha etkin olacağı tahmin edilmektedir.
Birincisi dijital dünya diğeri ise ticaretin şekli. Bu iki konu arasında çok güçlü bir korelasyon söz konusudur.
Özellikle içinde yaşadığımız Pandemi döneminde, dijital ve sanal dünyaya olan ilgi olağanüstü bir artış göstermiştir. Belki de önümüzdeki 5 yılda gelinmesi beklenen dijitalleşmeyi (Dijital Çağı), bu yılın ilk 6 ayında, günümüze çekmiş bulunuyoruz. Dünyanın her yerinde evine kapanan ve karantinada bulunan insanlar, tüm ürün ve hizmetlere uzaktan erişmeye başlamışlar, ticaretin ve bilgi akışının şeklini değiştirmişlerdir. Ayrıca zamanlarının büyük bir kısmını evlerinde geçirdikleri için de internetten film ve oyunlara çok dafa fazla ilgi göstermişlerdir. Kuşkusuz bu dönem sona erdiğinde bu konulara olan ilgi bir miktar gerileyecektir, ama çıta sadece 6 ay öncesine karşın kesinlikle yükselmiş olacaktır.
Ticaretin şeklinin değişmesini e-ticaret olarak nitelendirmekle birlikte, esas büyük değişim, artık ürün satışı yerine şirketlerin satışı şeklinde olmaktadır. Yani, (Startup) şirketler kuruluyor, faaliyetine başlıyorlar, (Bazen de “Melek Yatırımcılar”dan sermaye desteği alarak) belirli bir pazar payına ulaştıklarında, aynı sektörde bulunan dev grupların radarlarına girmektedirler. Bir süre sonra da yeni kurulan şirket, eğer inovatif bir girişim veya yeni bir sektörde faaliyet veya sağlıklı bir büyüme gösteriyorlarsa, büyük gruplar tarafından satın alınmaktadır.
Mitolojide “Tek Boynuzlu At” olarak tanımlanan, kafasının ortasından düz tek bir boynuz çıkan, saf ve masum olduğuna, kanı içildiğinde kişiyi ölümsüz kıldığına ve bu nedenle öldürmenin lanet getireceğine inanılan “Unicorn”, iş dünyasında ise pazar değeri 1 milyar ABD Doları üzerindeki şirketlere verilen bir isimdir. Bu tanımı ilk defa 2013 yılında Cowboy Ventures kurucusu, Amerikalı yatırımcı Aileen Lee, TechCrunch’da yayınladığı “Welcoma to the Unicorn Club: Learning From Million Dollar Startups” yazısında kullanmıştır. (1)
Günümüzde bu tanım sıklıkla kullanılmakta olup, bir çok startup şirketin (Yeni girişimci şirket) hedefinde bir “Unicorn” olmak vardır.
ABD’de kurulan Apple, Microsoft, Google gibi girişimci şirketler, yatırımcıların desteği ile hızla büyümüşker ve günümüzün dev şirketleri haline gelmişlerdir. 2010 yılından itibaren girişimcilik dünyası hızlanmış ve hem ABD’de, hem de Çin’de “Unicorn” girişimci şirketler oluşmaya başlamıştır.
Yayınlanan verilere göre şu anda dünyada 236 adet Unicorn şirket bulunmaktadır. (2) Bu şirketlerin toplam değeri 811 milyar ABD Doları olarak hesaplanmaktadır. Bu şirletlerin 116 adedi ABD’de, daha sonra en fazla Unicorn şirket Çin’de bulunmaktadır.Bu ülkeleri Hindistan, Singapur, Güney Kore, Almanya, İngiltere, Hollanda, İsveç, Brezilya, Endonezya gibi ülkeler takip etmektedir.
En değerli Unicorn şirketi, 68 milyar ABD Doları değeri ile Uber’dir. Didi Chuzing, Xiaomi, China Internet Holding, Airbnb gibi şirketler de zirvede bulunmaktadır.
Bu yılın mart ayının başına kadar ülkemizden henüz bir “Unicorn” girişim çıkmamştı. Pandemi döneminin gündemi sağlık haberleri ile yoğun olduğundan, birkaç ekonomi bülteninde sözü edilmesine rağmen, bence yeteri kadar kamuoyuna yansıtılmadığını düşündüğüm önemli bir gelişme oldu.
2010 yılında İstanbul’da kurulan mobil oyun şirketi Peak Games, mart ayının ilk haftası içinde 1,8 milyar ABD Dolarına ABD’li oyun devi Zynga’ya satıldı. Kuşkusuz bu satın almanın hızlanmasını, dünyada ocak ayından itibaren başlayan Pandemi döneminin daha fazla internet oyunlarına olan ilginin artması sağlamıştır. Ancak bu tip satın alma girişimlerine, birkaç aylık pazar eğilimlerini inceleyerek karar verilmez. Şirketin ilk kurulduğu andan itibaren attığı her adım, kurumsallaşması, pazardaki büyümesi, getirdiği yenilik ve gelecekteki potansiyeli dikkate alınır. Tabii ki, dünyanın hızla dijitalleşmesi de Peak Games’in satın alma kararını etkilemiştir.
Peak Games’in satılması ile ülkemizden ilk Unicorn girişimi çıkarmış olduk. Bu satışı ülkemize sadece bir döviz girişi olarak değerlendirmemek gerekmektedir.
Bu satın alma, ülkemizin dünya pazarlarında fark edilmesini, yeni yatırımlar için ülkemizin mercek altına alınmasını ve pazara olan yatırımcı güveninin oluşmasını sağlayacaktır.
Diğer yandan da yeni Unicorn şirketlerin oluşması için, girişimcilere moral ve motivasyon sağlayacaktır. Özellikle çok büyük sermaye gerektirmeyen yazılım ve dijital dünyadaki girişimcilerin kollarını sıvayacağını, inovatif fikirler için ünivesitelerin kuluçka merkezleri ile daha sıkı işbirlikleri oluşturacaklarını ve daha fazla “Melek Yatırımcı”ların ilgilerini çekeceğine inanıyorum.
Kaynakça
(1) https://techcrunch.com/2013/11/02/welcome-to-the-unicorn-club/
(2) https://www.cbinsights.com/research-unicorn-companies