BM Dünya Meteoroloji Örgütü’ne göre, 2022 yılı kayıtlara geçen en sıcak yıllardan biri oldu. Dünya Ekonomik Forumu’nun 2023 Küresel Risk Raporu’nda yer alan en önemli 10 uzun vadeli tehdidin 6’sını çevresel kaygılar oluşturuyor. İklim değişikliği ve doğanın çöküşü ise, ilk dört sırada yer alıyor. Gezegenimizin atmosferi ısındıkça, sıcak hava dalgaları, yükselen sıcaklıklar, kuraklıklar ve diğer aşırı hava koşulları hem daha sık hem de daha yoğun hale geliyor. Journal of the American Meteorological Society’de yayınlanan araştırmaya göre, küresel ısınma Kuzey Yarımküre’de eş zamanlı büyük sıcak hava dalgalarının görülme olasılığını son 40 yıllık dönemde altı kat arttırmış durumda.
Dolayısıyla, soğutma; üretkenlik ve sağlık için kritik bir öneme sahip; çünkü gıda güvenliğinden, sağlığa her alanda soğutmaya ihtiyaç var. Uzmanlar ise, sürdürülebilir soğutmanın, emisyonları azaltırken sıcağı yenmeye yardımcı olabileceğini ifade ediyorlar. Adından da anlaşılacağı üzere, sürdürülebilir soğutma geleneksel soğutmaya göre daha iklim dostu bir yapıya sahip. Bu yöntem; binalarda ve kentsel ortamlarda ortam sıcaklıklarını düşüren önlemlerin yanı sıra soğutma çözümlerinde verimlilik iyileştirmelerini hedefliyor.
SÜRDÜRÜLEBİLİR SOĞUTMA NASIL BİR ETKİ YARATIR?
Soğutma, küresel emisyonların yüzde 3,4'üne neden oluyor. Uluslararası Enerji Ajansı “İklim dostu soğutmanın” 460 milyar tondan fazla sera gazı emisyonunu veya 2018 seviyelerine kıyasla yaklaşık sekiz yıllık küresel emisyonu önleyebileceğini öngörüyor.
Elbette, sürdürülebilir soğutmayı ölçeklendirmek için herkese uyan tek bir çözüm bulunmuyor. Bu sorunun üstesinden gelmek, farklı stratejilerin bir kombinasyonunu ve yerel liderlerin kendi bölgeleri için fark yaratacak çözümler üretmelerini gerektirecek.
Sürdürülebilir soğutma stratejileri
01 Tasarım
● Bina tasarımlarının ve şehir düzenlemelerinin yeniden gözden geçirilmesi sürdürülebilir soğutmada önemli bir rol oynuyor. Doğanın güneşin yoğunluğunu azaltmasına yardımcı olmak için bina çatılarında, balkonlarda ve diğer alanlarda ısıyı emmesi için bitki ve yeşillikler kullanılması; güneşin ısısını engellemek için yalıtım ve çift cam takılması gibi önlemler tasarımda ön plana çıkıyor. Kentsel alanlara, yeşil alanlar eklemek, gölge örtüler kurmak ve rüzgar akışını artırmak için geniş sokaklar ve alçak binalar planlamak, ısı kazanımını azaltmaya yardımcı olacak önlemler arasında sıralanıyor.
02 İnovasyon
● Herkes için Sürdürülebilir Enerji (SEforALL) kuruluşu tarafından yapılan açıklamauya göre, açıklandığı üzere, bazı uyugulamalar hiçbir operasyonel enerji veya soğutucu akışkan kullanmıyor. Bu uygulamalar, “doğaya dayalı” veya “pasif teknoloji çözümleri” olarak adlandırılıyor. Örneğin, Dünya Ekonomik Forumu “Uplink” girişimcilerinden WAVIN (MetroPolder), şehirlerde kullanılmak üzere geri dönüştürülen yağmur suyunu yakalayan ve depolayan yeşil çatılar inşa ediyor. Tutulan yağmur suyu, çatıdaki yeşilliklerin sulanmasından, binanın tuvaletlerinin yıkanmasına veya yaz sıcağında binanın soğutulmasına kadar bir çok alanda kullanılıyor. Kentsel iklim teknolojisi start-up’ı BioShade ise, otonom olarak doğal gölge oluşturmak için yapay zeka, IoT ve hidroponik teknolojileri kullanarak şehir manzaralarının nasıl göründüğünü yeniden hayal ediyor. Çatılar, duvarlar ve kentsel alanlar, daha serin bir mikro iklim yaratan yeşil, canlı organizmalar haline geliyor.
03 Politika ve Finans
● Freezing In The Tropics (Tropik Bölgelerde Donmak) isimli bir rapora göre, soğutma ve iklimlendirme gibi soğutma teknolojileri 2040 yılına kadar Güneydoğu Asya’nın elektrik talebinin beşte ikisini oluşturabilir. Zenginlik, nüfus yoğunluğundaki hızlı büyüme ve şehirlere artan göç, Asya gibi bölgelerin gelişen ekonomilerinde soğutma çözümlerine olan ihtiyacı her geçen gün artırıyor. Sürdürülebilir soğutma konusunda ilerleme kaydedilmesi için sürdürülebilir bina yönetmelikleri, vergi teşvikleri, hibeler ve sübvansiyonlar içeren bir politika çerçevesi gerekiyor. BM’ye göre politika yapıcıların, sürdürülebilir soğutmayı iklim taahhütlerine dahil etmesi gerekiyor. Aynı zamanda; enerji, ulaşım, tarım ve sağlık hizmetleri projelerinin planlanması ve tasarımı sırasında sürdürülebilir soğutmanın dikkate alınması da önem taşıyor. Doğa temelli, sürdürülebilir soğutma teknolojileri ve girişimleri için finansman sağlanması da dikkate alınması gereken bir diğer konu olarak ön plana çıkıyor.