İhracatçıya 5 puan vergi indirimi uygulaması başlıyor

Mustafa AK
Yeminli Mali Müşavir

7351 sayılı Kanun’la 2022 yılından itibaren üretim veya ihracat yapan kurumların bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranı 1 puan indirimli uygulanmaktadır. İhracat yapan ve/veya sanayi sicil belgesi alarak üretim yapan işletmelerin kazançları üzerinden 2022 yılında %23 yerine %22 vergi alındı.

7456 Sayılı Kanun’la ihracatçılara 1 puanlık vergi avantajı 5 puana çıkarıldı. Bu indirim ilk olarak 3. geçici vergi daha sonra 2023 kurumlar vergisi hesabında uygulanacak. Bu sayede kurumlar vergisi oranı marifetiyle ihracatçılara önemli bir vergi avantajı sunulmuştur. Döviz bozdurma yükümlülüğü nedeniyle zorluklar yaşayan ihracatçılar için olumlu bir gelişme.

Konuyla ilgili henüz tebliğ yayımlanmadı. 3. geçici vergi dönemi içinde olduğumuzdan kurumların kayıtlarını ihracat kazancını doğru tespit edecek şekilde tutması önemli. Ayrıca hem üretim hem ihracat faaliyeti olan işletmelerde hesaplama şekli de değişti.

Bu yazımızda bu avantajı anlatarak örneklerle yeni durumu açıklayacağız.

5 puanlık indirimden kimler yararlanabilir?

İhracat yapan tüm kurumlar yararlanabilir. Buna göre;

■ Mal ihracatı yapanlar

■ Hizmet ihracatı yapanlar

■ Yurt dışından satın aldığı malları Türkiye’ye getirmeden başka bir ülkedeki müşteriye satanlar

■ Yurt içinden serbest bölgeler ile gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere bu mağazalara satış yapanlar

■ Yurt dışında mukim müşterilere uluslararası taşımacılık hizmeti verenler (23.05.2023 tarihli ve 49327596-125[KVKÖZ.2022.93]-97624 Sayılı Özelge)

indirimden yararlanır.

Limanlarda yabancı bayraklı gemilere verilen liman hizmetleri idarece ihracat kapsamında değerlendirilmemiştir (07.02.2023 tarihli ve 96620903-125-32576 Sayılı Özelge).

Üretim faaliyetle iştigal edenler de 5 puan indirimden yararlanabilir mi?

5 puanlık indirim sadece ihracat kazançlarına uygulanacaktır. Sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumların üretim faaliyetinden elde ettikleri kazançlarına 1 puan indirim uygulanmaktadır.

5 puan indirim hangi orana uygulanır?

2023 hesap döneminde kurumlar vergisi, kurum kazancı üzerinden %25 oranında alınacaktır. Dolayısıyla ihracatçılara uygulanacak indirimli oran (%25-%5)  %20 olacaktır.

Payları BIST’te ilk defa işlem görmek üzere en az %20 oranında halka arz edilen kurumlarda kurumlar vergisi 2 puan indirimli uygulanmaktadır. Bu kurumlarda öncelikle 2 puan indirim uygulanacağından ihracat kazançlarına uygulanacak vergi oranı (25-2-5) %18 olmaktadır.

İhracat faaliyetinden zarar varsa indirim uygulanır mı?

Ticari bilanço zararına kanunen kabul edilmeyen giderlerin eklenmesi suretiyle kurumlar vergisi matrahı oluşsa da ihracat faaliyetlerinin zararla sonuçlanması durumunda 5 puan indirim uygulanamaz.

İhracat kazancının hesaplanmasında ihracat faaliyetleri bir bütün olarak değerlendirilir. Örneğin tarım ürünleri ihracatından 3 milyon TL zararı oluşan, sanayi ürünleri ihracatından 2 milyon TL kâr elde eden bir şirket ihracat faaliyetlerinden 1 milyon TL zarara uğradığından indirimden faydalanamayacaktır.

Hizmet ihracatında da indirim uygulanır mı?

Hizmet ihraçlarından elde edilen kazançlara da 5 puan indirim uygulanır. Mal ve hizmet ihracatını birlikte yapan kurumların bu faaliyetlerinin bir bütün olarak değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Hizmet ihracatı yapan kurumların kanunun 10/1-ğ maddesindeki %50 hizmet ihracatı indiriminden sonra kalan tutar üzerinden 5 puan indirim uygulaması gerekir.

Örneğin Türkiye’de verilen ve münhasıran yurt dışında yararlanılan yazılım hizmetinden elde edilen kazancına kanunun 10/1-ğ maddesi uyarınca %50 indirim uygulayan bir şirket, bu kazancına tekrardan 5 puan indirim uygulayamaz. Bu nedenle bu kısma tekabül eden kazanç toplam ihracat kazancından mahsup edilip kalan tutar üzerinden 5 puan indirim uygulanır.

Üretim ve ihracat birlikte yapılıyorsa uygulama nasıl olacak?

Önceki uygulamada gerek üretim gerek ihracat kazançlarına uygulanan indirim oranı %1 idi. Bu nedenle ürünler ihraç edilse bile kazanç öncelikle üretim faaliyetinden elde edilen kazanç olarak kabul edilerek 1 puan indirim uygulanmaktaydı. Bu kazancın ihracata isabet eden kısmına ikinci defa indirime yol açacak şekilde ayrıca 1 puan indirim uygulanmıyordu.

Yeni uygulamada ihracat kazançlarında indirim oranı arttığından bu kazançların ihracata isabet eden kısmı için 5 puan indirim uygulanacak, üretilip ihraç edilen bu ürünler için ayrıca 1 puan indirim uygulanmayacaktır.

Örnek 1: İhracatçı (A) A.Ş’nin tüm satışları ihracattan oluşmaktadır. Şirket 2023 yılında 3.000.000 TL kazanç elde etmiştir. Şirketin kurumlar vergisi matrahı ise 2.000.000 TL’dir. Bu durumda matrahın tamamına vergi oranı 5 puan indirimli (%25-%5) %20 uygulanacaktır.

Örnek 2: Sanayi sicil belgesini haiz (B) A.Ş. beyaz eşya üretimi yapmakta olup ürünlerin bir kısmını ihraç etmekte bir kısmını bir kısmını iç piyasada satmaktadır. Şirketin 2023 yılı faaliyet sonuçlarına ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir. 

Yeni durumda öncelikle ihracata isabet eden kısım için 5 puanlık indirim uygulanacaktır.

A) İhracat kazancına ilişkin hesaplama:

İndirimli oran uygulanacak matrah: Matrah x (İhracat kazancı / Ticari Bilanço Karı)

: 4.000.000 TL x (2.500.000 / 5.000.000)

: 4.000.000 TL x %50

: 2.000.000 TL

(B) A.Ş. 4.000.000 TL’lik 2023 yılı matrahının 2.000.000 TL’lik kısmına kanunun 32. maddesinin yedinci fıkrası uyarınca kurumlar vergisi oranını (%25-%5) %20 olarak uygulayacak, 400.000 TL vergi hesaplayacaktır.

B) Üretim kazancına ilişkin hesaplama:

İndirimli oran uygulanacak matrah: Matrah x (Üretim kazancı / Ticari Bilanço Karı)

: 4.000.000 TL x (2.000.000 / 5.000.000)

: 4.000.000 TL x %40

: 1.600.000 TL

(B) A.Ş. 4.000.000 TL’lik 2023 yılı matrahının 1.600.000 TL’lik kısmına kanunun 32. maddesinin sekizinci fıkrası uyarınca kurumlar vergisi oranını (%25-%1=) %24 olarak uygulayacak, 384.000 TL vergi hesaplayacaktır.

C) Genel matrah

Matrahın kalan kısmına (4.000.000 – 3.600.000) 400.000 TL genel oran uygulanacaktır. Bu kısma isabet eden vergi 100.000 TL olmaktadır.

Toplam ödenecek kurumlar vergisi ise (400.000 + 384.000 + 100.000) 884.000 TL olup efektif vergi oranı %22,1 olmaktadır.

Örnek 3: (C) A.Ş. sanayi sicil belgesini haiz olup otomobil yedek parçası ticareti yapmakta ve hazır giyim malzemeleri üreterek yurt içi ve yurt dışı piyasalarda satışını yapmaktadır. 2023 yılı sonuçlarına ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir. 

İndirimli oran uygulanacak matrah: Matrah x (İhracat kazancı / Ticari Bilanço Karı)

İhracat faaliyeti bütün olarak değerlendirildiğinde (8.000.000 – 10.000.000) 2.000.000 TL zarar oluşuğundan 5 puan indirim uygulanamayacaktır.

Bu durumda matraha hazır giyim ürünleri yurtiçi satış kazancından dolayı 1 puan indirimli vergi oranı uygulanacaktır.