Genel Ticaret Sistemine (1) göre 2021 Ekim ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre
- İhracat, % 20,17 artarak 20 milyar 807 milyon dolar,
- İthalat, % 12,97 artarak 22 milyar 270 milyon dolar,
- Dış ticaret hacmi, % 16,33 artarak 43 milyar 77 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.
- İhracatın ithalatı karşılama oranı ise % 93,4 olmuştur.
- Bu değer ile tüm zamanların en yüksek aylık ihracat rakamı gerçekleşmiştir.
Dış ticaret açığı 2021 yılı Ekim ayında %39 oranında azalarak 1 milyar 463 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu veri ile son 35 aylık dönemin en yüksek ihracatın ithalatı karşılama oranı kaydedilmiştir.
2021 yılının Ocak-Ekim döneminde toplam ihracatımız, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %33,93 artışla 181 milyar 758 milyon dolara ulaşmıştır.
2021 yılının Ocak-Ekim döneminde toplam dış ticaret hacmimiz bir önceki yılın aynı dönemine göre % 27,47 artarak 397 milyar 330 milyon dolar olmuş, ihracatın ithalatı karşılama oranı ise % 84,3 olarak gerçekleşmiştir.
Dış ticaret açığı ise 2021 yılı Ocak-Ekim döneminde %16,0 oranında azalarak 33 milyar 814 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. (2)
Bu veriler gelecek için ümit verici olmakla birlikte, neden – sonuç analizi yaptığımızda ihracatın artmasında ve ithalatın gerilemesinde, doğal olarak ihracatın ithalatı karşılama oranının yükselmesinde genel olarak aşağıdaki etkenler sayılabilir:
- Pandemi döneminde uzakdoğu pazarlarından ürün almaktan kaçınan şirketlerin, ülkemizi tercih etmeleri ve bazı siparişleri Türkiye’ye kaydırmaları,
- Aynı dönemde gıda ve sağlık dışındaki ürenlerde azalan talep karşısında, şirketlerin arzı da düşürmeleri ile üretimlerin azaltılması ile, lojistik maliyeti ve düşük üretim miktarlarının, uzak doğu yerine yakın üretici olan ülkeleri, başta Türkiye’yi tercih etmeleri,
- Ülkemizde Avrupa’ya yakın bir çok ülkeden (Polonya, Macaristan, Tunus, Cezayir, Mısır…vs. gibi), çok daha fazla üretim kapasitesinin bulunması,
- Ülkemizdeki yarı mamul ve bitmiş ürün üreten işletmelerin bilgi ve deneyimlerinin artması ile yüksek kalitede üretim seviyelerine ulaşmaları,
- Ülkemiz işletmelerinin dış pazar dinamiklerini öğrenmeleri ve yeni ürün geliştirme konusunda seri hareket etmeleri,
- Avrupa pazarlarındaki bilinçli tüketicilerin artması ile birlikte, üreticilerden beklenen kalite standarları, belgeleri ve üretim koşullarının (Çocuk işçi çalıştırmamak, çalışanların sosyal haklarını vermek… vs. gibi konuların) eksiksiz sağlanması,
- Hammadde ve ambalaj üretiminde beklenen standartların sağlanması, zararlı kimyasal madde kullanılmaması veya geri dönüşümlü malzemelerle üretim yapılması,
- Dövizin yükselmesi ile yabancı şirketlerin kendi kurlarına göre, ülkemizdeki işçilik maliyetlerinin azalması veya satın alınan ürünlerinin fiyatlarının düşmesi. Zira döviz yükseldiğinde de ülkemizden mal alan veya fason üretim yaptıran şirketlerin pazarlık yaparak, fiyatları da düşürmeleri söz konusudur.
Ancak ülke genelinde ihracatın artması, işletmeler açısından beklenen sonuçları sağlıyor mu?
Asıl odaklanması gereken soru budur, zira üretim kapasitesinin ortalama olarak %70’ini ihracata ayıran işletmelerin, ciro artışına rağmen özellikle son dönemlerde beklenen kârları sağlayamadıkları bilinmektedir.
Zira yükselen girdi maliyetleri ve dış müşterilerin artan beklentileri (Daha kaliteli malzeme kullanımı, kontroller, kalite sertifikaları, teknik destek, servis…vs.) karşısında yerli üreticilerin kârları erimektedir.
Bu durum karşısında üreticiler ancak varlıklarını koruyabilmektedirler. Makine parkuru veya makine yenilenmesi gibi gerekli yatırımları yapamadıkları gibi, dış pazarlarda yapılacak pazarlama faaliyetlerini ve ürün geliştirmek için Ar-Ge yatırımlarını gerçekleştiremedikleri de bilinmektedir.
Ülkemiz işletmelerinin dış pazarlara açılmalarının kaçınılmazdır, ancak gerçek maliyet muhasebesi yapmaları, markalaşmaları, inovasyon gerçekleştirmeleri, uluslararası pazarlama faaliyetlerinde bulunmaları ve ortalamanın üzerinde kâr etmeleri gerekmektedir.
Kaynakça
(1) https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/dis-ticaret-istatistiklerine-genel-ticaret-sistemi-duzenlemesi/1746577
(2) https://ticaret.gov.tr/haberler/2021-yili-ekim-ayi-dis-ticaret-ticaret-esnaf-ve-kooperatif-verileri