Göç ekonomik dalgalanmalardan doğa ve çevre olaylarına, bölgelerin gelişmişlik farklarından sektörel yapısına bir dizi faktörden etkilenen önemli bir toplumsal olgu. Uzun süren COVID-19 salgını da bir göç faktörü oldu.
TÜİK’in iç göç verileri, 2021 yılı göç hareketlerinde ekonominin salgından daha etkili olduğuna işaret ediyor.
Genel kanı salgının küçük yerleşim birimlerine ve özellikle sahil bölgelerine nüfus akını yarattığı şeklinde. Oysa iç göç verilerinde Antalya, Mersin, İzmir, Aydın, Muğla gibi illerin aldığı göçte genel bir hızlanma gözlenmiyor. Tersine Antalya, Mersin, Balıkesir, Manisa ve Muğla’da dışarıya verilen göç artışı, alınan göç artışından daha yüksek.
Ekonomi tarafında ise göçün büyüme hızının yüksekliğinden değil kapsayıcı olmamasından etkilendiği söylenebilir. Birinci olarak iller arası göç edenlerin toplam nüfusa oranı, bir yıl öncesine göre arttı. 2020 yılında yılsonu nüfusunun yüzde 2.7’si kadar bir nüfus iller arası göç yaşarken bu oran 2021’de yüzde 3.28’e çıktı. Nüfus yüzde 1.27 artarken iller arası göç eden nüfus yüzde 23 arttı.
Buna ilaveten bölgesel düzeyde ekonominin üssü durumundaki illerin çoğunda dışarıya verilen göç alınan göçten hızlı arttı. Bu gelişme, başka bir dizi göstergenin de ortaya koyduğu 2021 büyümesinin kapsayıcı olmaması gerçeğiyle örtüşen bir durum. Bölgesel ve hatta ulusal düzeyde önemli ekonomi üssü konumunda olmasına rağmen net göç hızı bir yıl öncesine göre olumsuz yönde gelişen illere örnek olarak Adana, Bursa, Diyarbakır, Gaziantep, Mersin, Kayseri, Kocaeli, Manisa, Kahramanmaraş ve Şanlıurfa’yı sayabiliriz.
Net göç alma hızı bir yıl öncesine göre en fazla artan illerin çoğunda baz etkisi var. Bu illerin birkaçı hariç çoğunluğu 2020 yılında çok yüksek hızla dışarıya göç vermişler. Yerel düzeyde sınırlı da olsa muhtemel istihdam olanağı artışları bu oynaklığın nedeni olabilir.
Net göç hızı en fazla düşen illerin en başında yer alan illerin 2020 yılında da hatırı sayılır oranda net göç vermiş olmaları dikkat çekici. İlk sıraları kapsayan Doğu illeri Ağrı, Muş, Hakkari ve Van’da net göç verme hızı ikiye üçe katlanmış durumda. Bu durum da 2021 büyümesinin kapsayıcı olmamasının bir göstergesi sayılabilir.
Net göç hızı en fazla düşen iller arasında Osmaniye, Hatay, Adıyaman, Mardin ve Batman gibi ekonomik potansiyeli olan ve komşularına göre daha avantajlı yatırım teşvik koşullarına sahip illerin yer alması de üzerinde durulması gereken bir gelişme. Bu illerdeki gelişmede, Suriyeli sığınmacıların işgücü piyasasında yarattığı basıncın dışarıya göç eğilimini beslemesi bir faktör olabilir.