Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) Ticaret Sicili Gazetesi’nden derleyerek yayınladığı kurulan ve kapanan şirket istatistikleri, ekonomik aktivitenin gücü ve yayılma ölçüsü, ekonomik güven düzeyi hakkında fikir veren göstergelerden birisi. En son açıklanan 2021 yılsonu verileri, oldukça yüksek çıkması beklenen yıllık büyümenin şirketler dünyasına ne şekilde yansıdığı konusunda bazı ipuçları veriyor:
- TOBB verilerine göre 2020 yılında 102 bin 794 olan kurulan şirket sayısı, 2021 yılında yüzde 8.10 artarak 111 bin 125 olarak gerçekleşti. COVID-19 salgın önlemlerinin baskısı altında geçen ve büyüme hızının sadece yüzde 1.79 olduğu 2020 yılında, kurulan şirket sayısındaki artış yüzde 20.56 olmuştu. 2021 yılında çift haneli rakamlara bile çıkma ihtimali olan yüksek bir büyüme hızına rağmen, kurulan şirket sayısındaki artış hızı, 2020 yılının çok gerisinde.
- Kapanan şirket sayısı ise yüzde 7.74’lük artışla 15 bin 949’dan 17 bin 184’e çıktı. 2020 yılında kapanan şirket sayısındaki artış hızı yüzde 13.52 olmuştu. 2020 yılında salgına bağlı olumsuz koşullardan küçük işletmeler ve hizmet sektörleri çok ağır bir şekilde etkilenmişti. 2021 yılında kapanan şirket sayısındaki artışın daha düşük olması normal bir gelişme. Ancak kapanan şirket sayısındaki artış hızında yaşanan gerilemenin, kurulan şirket artış hızındaki gerilemeye göre çok daha sınırlı kaldığını da not etmek gerekiyor.
- Şirket kuruluş ve kapanış temposu açısından tarım ve inşaat sektörleri, 2021’de 2020’den çok daha kötü bir yıl geçirmiş gözüküyorlar. Tarımda kurulan şirket artış hızı yüzde 57.32’den yüzde 4.40’a düşerken, kapanan şirket artış hızı yüzde 12.08’den yüzde 21.93’e yükselmiş. İnşaatta kurulan şirket artış hızı yüzde 50.33’ten yüzde 7.72’ye düşerken, kapanan şirket artış hızı yüzde 1.67’den yüzde 8.52’ye çıkmış.
- Hizmet sektörlerinde kurulan şirket artış hızı yüzde 14.69’dan yüzde 7.39’a düşerken, kapanan şirket artış hızı da benzer bir tempo ile yüzde 14.20’den yüzde 7.85’e gerilemiş.
- Konaklama ve yiyecek hizmetlerinde 2021 yılında kurulan şirket sayısı yüzde 5.95 artarken, kapanan şirket sayısındaki artış yüzde 15.70’i buldu. Finans sektöründe kurulan şirket sayısı yüzde 9.11 artarken, kapananlar yüzde 15.34 arttı. Eğitim sektöründe kapanan şirket sayısı yüzde 26.42 artarken kuruluşlardaki artış sadece yüzde 0.92 oldu. Kültür, sanat, eğlence ve dinlence sektöründe kapanan şirket sayısında yüzde 44.58’lik bir sıçrama yaşanırken, kurulan şirket artışı yüzde 8.37’de kaldı. Konaklama ve yiyecek hizmetleri, eğitim ve kültür sektörlerinde 2020 yılında kurulan şirket sayılarında önemli düşüşler olmasına rağmen 2021 yılındaki kurulan şirket artışının kapanış hızından çok daha düşük olması, bu sektörlerde sarsıntının sürdüğünü gösteriyor.
- Sanayide kurulan şirket artış hızı yüzde 26.63’ten yüzde 11.61’e inerken, kapanan şirket artış hızı yüzde 23.90’dan yüzde 5.18’e düşmüş. Madencilikte kapanan şirket artış hızı yüzde 8.25 olmasına karşın kurulan şirket artış hızı yüzde 1.49 ile sınırlı kalmış. Enerji sektöründe ise kurulan şirket sayısı yüzde 17.75 azalırken, kapanan şirket sayısı da yüzde 10.19 azalmış.
- Bu veriler, şirketler âleminde bir canlılıktan çok durağanlığın, birçok sektörde de olumsuz bir gidişin hâkim olduğunu gösteriyor. Bu haliyle 2021 yılı için beklenen yüksek büyüme hızının, şirketler âlemine yansıdığı söylenemez. 2021’deki yüksek büyümenin, sağlam ve kapsayıcı bir büyüme olduğunu söylemek de pek mümkün gözükmüyor.