YEB: Yüksek Enflasyonlu Büyüme demek. Slumpflasyon; yüksek enflasyonla küçülme demek. Hem enflasyonunuz yüksektir hem de büyüme rakamlarınız sürekli gerilemeye başlamıştır. Stagflasyon ise enflasyonla durgunluğu eşanlı yaşamak demek… Türkiye; slumpflasyona doğru gidiyor. Nasıl mı?
Enflasyona rağmen ülkeler yatırım yapabilir, gelişebilir. Sadece olası krizlere ve küresel ekonomiden gelecek olan tehditlere daha açık hale gelirler. Günümüzde olduğu gibi… Eğer verimli yatırımlar söz konusu ise zaten enflasyon, ne kadar yüksek olursa olsun, sonrasında düşme eğilimine girecektir.
KAYNAĞINI HAR VURUP HARMAN SAVURURSAN
Ancak önemli ve öncelikli olmayan alanlarda harcama yapan yönetimler, yüksek enflasyon ortamında durgunluk gibi belâ ile tanışacaktır; stagflasyon… Anlamı şudur; zaten soluk soluğa iken kafayı bir kova suyun içine gömmüşsünüzdür. Enflasyona obezite dersek, stagflason; ölümcül diyet olabilir.
Bunun bir adım ilerisi vardır ve pek fazla dillendirilmez; slumpflasyon… Yani büyümek için enflasyonu salmış olabilirsin. Tıpkı günümüzdeki ekonomi yönetimi gibi… Para basıyor, dev projeler yapıyor, kredi saçıyorsun ama buna rağmen; büyümeyi ancak seçime kadar yüksek tutabiliyor ve sonrasında küçülüyorsun. Şu anda YEB (yüksek enflasyonla büyüme) ise de seçim sonrası slumpflasyon bizi bekler.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Ekonomi yönetimi neden başarısız oluyor?
Merkez Bankası’nın parasal sıkılaştırma yaptığı dönemde Hükümet, büyük kamusal harcamalar gerektiren projeleri sürdürdü. Maliye politikasında gevşemeye devam etti. KDV’yi düşürdü, ÖTV’yi düşürdü. Harçları düşürdü. Başarısız oldu. Sonra faizi indirdi, gevşek para politikası uyguladı. Diğer yandan asgari ücreti artırdı, harcama kalemlerine yüklenmeye devam etti. Sonuç TÜFE’de %80 ÜFE’de %143 oranında yükseliş.
Ekonomide en büyük problem nedir?
Şişen rakamlara bakıp büyüdüğümüzü düşünmektir. Ülkede riskleri düşürmediğiniz; CDS oranlarınızı aşağı çekecek gelişmeler yaratmadığınız sürece sanal büyüme yaşarsınız. Siz adına büyüme dersiniz de karındaki şişlik, bebeği değil gazı barındırıyordur.
NOT
DOLARDA İP GİBİ BİR GRAFİK
Dolar kuru son 20 gündür adeta bir ip gibi seyir izliyor. Kapanış seviyeleri birbirine yakın... Fiyat 18,24 TL etrafında dolanıyor sessizce. Sessiz demek de doğru değil zira 18 lira başlı başına ses çıkarıyor.
Şimdi yeni senaryolar zamanı... Seçime doğru hikâyeler artıyor. “dolar bir gecede 9’a düşer; dolar bir gecede 20’yi aşar” söylemlerini daha çok duyuyoruz. Sanki bir ülkenin para biriminin değer kaybı ya da kazancından değil de tahterevalli dengelerden konuşur gibiyiz.
Dolara 9 lirayı gördürtecek, 20 lirayı aştıracak gelişmeler ne olur bilmek, şimdiden kolay değil. Ancak şunu biliyoruz ki baz etkisi ile Aralıkta enflasyon gevşese bile hayat pahalılığı zirve yapmış durumda bu da her şeyin ama her şeyin fiyatını yukarı çekiyor. Talebin hala canlı olmasının nedeni de daha sonra alamam kaygısı. Gelir bolluğu değil yani.