Müjde!... 2024 yılı için 2,6 trilyon liranın üzerinde öngörülen bütçe açığı Kasım ayında sadece 16 milyar lira olmuş. 11 ayın açığı da yaklaşık 1,3 trilyon lirada kalmış. Yılın en yüksek bütçe açığı ve enflasyon oranı için Aralık sonunu bekleyin…
Hazine ve Maliye Bakanlığı, önceki gün Kasım 2024 ayı ve Ocak-Kasım 2024 dönemi merkezi yönetim bütçe sonuçlarını açıkladı.
Tablonun özeti aşağıda…
Tablonun tercümesi de şöyle:
- 11 trilyon liranın üzerindeki bütçe giderlerinin 11 ayda 9 trilyon lirası harcanmış.
- Harcanan kısmın Kasım ayına ait kısmı 956 milyar lira olmuş.
- Buna karşın 8 trilyon 437 milyar lira bütçe gelir hedefinin 7,8 trilyon lirası gerçekleşmiş.
- Bütçe ile öngörülen 2 trilyon 652 milyar lira üzerindeki bütçe açığının da 1 trilyon 277 milyon liralık kısmı 11 aylık açık olarak gerçekleşmiş.
- Çok ilginçtir Kasım ayı bütçe açığı sadece 16 milyar lirada kalmış!...
Bu sonuçlara bakınca Sayın Şimşek’in direksiyonundaki 2024 bütçe performansı gayet güzel görünüyor. Hatta insanın Hazine ve Maliye Bakanını tebrik edesi geliyor!...
Oysa sonuçlar hiç de öyle sanıldığı gibi başarılı değil.
Nedenine gelince…
Öncelikle Kasım ayı ve Ocak-Kasım dönemi bütçe gider kalemlerinin henüz yayımlanmadığını, sadece gelir kalemlerinin alt açılımlarının yayımlandığını belirtelim. Dolayısıyla değerlendirmelerimiz bütçe giderleri açısından çok genel olacak.
Bütçe giderleri genel sonuçlarına göre:
- Kasım ayı bütçe giderleri toplamda bir önceki ayın rakamında kalmış, hiç artmamış.
- Ancak bütçe giderleri geçen yılın Ekim ayında bir önceki yıla göre yüzde 68 civarında artarken bu yılın Kasım ayında bu artış geçen yıla göre yüzde 42,5’te kalmış. Bunun anlamı şu: 2024 Kasım ayında acı bir şekilde frene basılmış. Bir anlamda Hazine nakit ödemelerini durdurmuş ve adeta veznesini kapatmış.
- Frene basılan en önemli kalemlerden birisi “Cari Transferler” olmuş. Yani hane halkına, çiftçiye, esnafa, kamu kurum ve kuruluşlarına çeşitli başlıklar altında yapılması gereken ödemeler Kasım ayında durdurulmuş. Açıkçası vatandaşa hizmet verilememiş.
- Kasım ayında sadece iki kalemde artış seyrini sürdürmüş. Birisi personel giderleri, diğeri de faiz giderleri.
- Sonuç itibariyle hizmeti ifade eden harcamalar fena halde durmuş ve artış oranı geçen yılın bile altında kalmış.
Gelelim bütçe gelirlerine…
- Toplam gelir hedefi olan 8,4 trilyon liranın 11 ayda 7,8 trilyon lirası tahsil edilmiş. Toplamda bir sorun görünmüyor.
- Ancak Aralık ayında vergi gelirleriyle ilgili tahsilat beklentisi gerçekleşmeyebilir. Zira bütçe ile öngörülen vergi gelir hedefi 7,4 trilyon lira iken bunun toplanan kısmı 6,6 trilyon lirada kalmış görünüyor. Dolayısıyla son ay itibariyle 800 milyar lira vergi tahsilatı beklemek zor. Zira yılsonu ithalata ve yurt içi tüketime dayalı KDV tahsilatlarından başka dişe dokunur bir kalem yok.
- Kurumlar vergisi tahsilat hedefi 1 trilyon 275 milyar lira ama 11 ayda yapılan tahsilat 870 milyar lirada kalmış durumda. Yani kurumlar vergisinin üçte ikisi toplanabilmiş ki son ayda (taksit dönemi de olmadığı için) bütçe hedefini yakalamak imkânsız.
- 2024 yılı gelir vergisi hedefini aşmada, denetim ve takip dışında, en önemli etkenlerden biri, yaz sonunda artırılan menkul sermaye iratlarındaki stopaj oranları olmuş.
- İthalattaki müdahaleler nedeniyle İthalde Alınan KDV tahsilatı da beklenenin altında gerçekleşmiş. Artık son 1 ayda bütçe hedefine ulaşmak mümkün değil gibi.
Demek ki Aralık ayında bütçe açığı artacak ve enflasyon yükselecek!...
Yukarıda sıralamaya çalıştığımız tablonun Aralık ayı sonuçları şöyle beklenebilir:
1- Yılın son ayı olması nedeniyle Kasım ayında frenlenen harcamalar Aralık ayında çok yükselecek,
2- Dolayısıyla yılın son ayında bütçe açığı ciddi olarak artacak ancak yılın başında öngörülen 2,6 trilyon lira bütçe açığı olmayacak,
3- Harcamaların yükselmesi ve harcamalara bağlı vergilerin artması enflasyonu körükleyecek,
4- Bütçe yine etkin bir enflasyonla mücadele aracı olarak kullanılamayacak.
Umutlar bir başka bahara…