Amerika Tarım Bakanlığı (USDA), Türkiye’nin hayvancılık için açıkladığı 5 yıllık yol haritasının Amerika için önemli fırsatlar sağladığını duyurdu. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın 26 Şubat 2024 günü açıkladığı “2024-2028 Hayvancılık Yol Haritası” ile ilgili kapsamlı bir rapor hazırlayan Amerika Tarım Bakanlığı, bu yol haritası ile Amerika’nın Türkiye’ye damızlık ve sperma ihracatı yapabileceğini ve bu fırsatları iyi değerlendirilmesi gerektiği ifade edildi.
“Türkiye: 2024-2028 Hayvancılık Yol Haritasına Genel Bakış” başlığı ile yayınlanan ve Sinem Duyum tarafından hazırlanan raporda özetle şu bilgilere yer verildi: “Türkiye Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, yerli besi hayvan varlığındaki ciddi düşüşün ardından Şubat 2024'te “2024-2028 Hayvancılık Yol Haritası”nı açıkladı. Hayvan varlığındaki düşüş yurt içi çiğ süt fiyatlarının keskin bir şekilde düşmesinin ardından kesilen dişi sığır sayısındaki büyük artışın sonucuydu. Aynı zamanda Türkiye'nin 2023 yılında 1,2 milyar dolar değerindeki canlı sığır ithalatı da bir önceki yıla göre yüzde 640 artış gösterdi. Bu ithalatın büyük kısmı Brezilya ve Uruguay'dan yapılıyor.
Türkiye'nin canlı sığır ihracatı 2024'te rekor bir yıl geçirirken, ABD'de HPAI (High Pathogenic Avian Influenza) kuş gribi salgınının ardından Türkiye, ABD'den canlı sığır ithalatına yasak getirdi. Ne yazık ki ABD bu rekor ithalat yılında bundan yeterince yararlanamıyor.”
Amerika Tarım Bakanlığı tarafından yayınlanan raporda, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın yol haritasını açıklarken amaçlarının ülkedeki hayvansal ürünlerde sağlıklı, kaliteli üretimi artırmak ve Türkiye'nin 85 milyon nüfusu ile 57 milyon turistin gıda ihtiyacını karşılamak olduğunu belirttiğine dikkat çekildi.
Raporda, Türkiye'deki gıda enflasyonunun, Mayıs 2024'te son 12 ayda yüzde 70,14 oranında arttığı ve bunun ülke için endişe kaynağı olduğu ileri sürülerek: “ Türk hükümeti için büyük bir endişe kaynağı. Et fiyatları da benzer şekilde geçtiğimiz pazarlama yılında kilo bazında 450-550 Türk Lirası’na yükseldi. (Haziran 2024 itibarıyla 14-17$/kg), bir önceki yıla göre yüzde 43 artış gösterdi. Perakende ve borsa fiyatları artmaya devam ederken fiyatlardaki bu artış tüketicileri doğrudan etkiledi.” bilgisine yer verildi.
Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın yol haritasını açıklarken ilk konusunun “hayvansal üretimin planlanması” olduğuna dikkat çekilen raporda, üretim, maliyet, kapasite ve pazarlama fırsatlarına odaklanan bölgesel bir model oluşturan bakanlığın, su ve doğal kaynakların korunmasının yanı sıra yerli üretimin sürdürülebilmesi için yeterli ve sağlıklı kırmızıet, kanatlı eti, süt ve yumurta üretiminin sağlanmasını da ön planda tuttuğu belirtildi.
Yol haritasında hayvansal üretimin ana girdisi olan kaliteli yem kapasitesi ve mera alanlarının da dikkate alındığı, ayrıca bakanlığın, yerli gıda ve fiyat istikrarını sağlamak amacıyla sözleşmeli üretim modelini genişleteceğine vurgu yapıldı.
Amerika Tarım Bakanlığı’nın yayınladığı raporda etkin bir destekleme modeline geçileceği belirtilerek: “Bakan, hayvancılık işletmelerinin ekonomik açıdan güçlü, dayanıklı ve sürdürülebilir bir yapıya sahip olması için etkin bir destek modelini benimsediklerini vurguladı. Yeni sistemde aşılanan ve kayıt altına alınan her kuzu ve oğlak, çiftçiye verilen sübvansiyonlardan yararlandırılacak. Geçmişte sadece buzağılara destek veriliyordu. Üretimi daha fazla desteklemek için bakanlık, daha küçük, aile tarafından işletilen çiftlikleri de içerecek şekilde destek alabilecek kuruluşların boyutuna ilişkin sınırlamaları kaldıracak. Bakanlık, suni tohumlama, yerli sperma üretimi, sürü kitapları gibi teknolojilere yönelik verimliliği artırıcı destekleri artırmaya devam edecek.
Bakanlık, ilk kez kadın üreticilere yüzde 70 oranında ek destek sağlayacak. Yeni doğan buzağılara ve hayvan hastalıklarından ari çiftliklere destek de dahil olmak üzere diğer desteklerle kadınlar çiftçiler hükümetten erkek meslektaşlarına göre dört kat daha fazla destek alabilecek.
Ayrıca küçük bir aile işletmesinde 20 buzağının kesime kadar beslenmesi ve diğer kriterlerin (belirli hastalıklardan ari olmak, düzenli aşılanma vb.) sağlanması durumunda 20 buzağıya kadar ek destek alabilecekler. Kesim anında buzağı başına 4.500 TL (140$) destek alabilecek” bilgisine yer verildi.
Bakan Yumaklı’nın, Tarım Bakanlığı olarak 2024 yılında Türk çiftçisine, hayvancılık sektörüne 19,1 milyar lira (589 milyon dolar) destek sağlayacağını açıkladığına vurgu yapılan Amerika Tarım Bakanlığı raporunda bu desteklerin kaynakları arasında bakanlığın tarımsal destekleri, kırsal kalkınma hibeleri, Ar-Ge faaliyetleri ve düzenlemelerin yer aldığı belirtildi.
Raporda, bakanlığın, Kırsal Kalkınma Yatırımları ve Avrupa Birliği’nin (AB) Kırsal Kalkınmaya Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPARD) destekleri kapsamında son 21 yılda 93 bin projeye destek olmak üzere 95 milyar TL (2,9 milyar dolar) hibe sağladığını belirtildi.
Raporda daha sonra özetle şu bilgilere yer verildi:”Türk yetiştiricilerinin finansman ihtiyacını karşılamak amacıyla Türk Bankaları uygun faiz oranlarıyla 114 milyar TL hayvancılık kredisi sağladı. Ayrıca “Tarım Sigortaları Havuzu”nun desteğiyle (TARSİM), bakanlık hayvancılıkla ilgili zarar için 16 milyar TL tazminat ödedi. Aday ülkelerin katılım sürecine hazırlanmasına yardımcı olan IPARD desteğinin uygulandığı il sayısı 42'den 81'e çıktı. 2011 yılından bu yana uygulanan, Türkiye ve AB'nin ortak finanse ettiği IPARD programları kapsamında bugüne kadar Türkiye'de 25.489 tesis ve proje hayata geçirildi. Program kapsamındaki tesislere toplam 45,5 milyar TL (1,3 milyar dolar) hibe verildi. AB Katkılı Kırsal Kalkınma Desteği (IPARD-II) programı kapsamında hayvancılık ve gıda işleme sektörlerinde 282 projeye 768 milyon TL (23,5 milyon dolar) hibe desteği sağlanacağı açıklandı.
Bakan Yumaklı, bakanlığın krediler konusunda Ziraat Bankası ile ortak adım attığını, kadınlara, gençlere ve planlı üretim bölgelerine yönelik sübvansiyonlu kredilerde ek indirim oranları uyguladığını açıkladı. Ziraat Bankası, bir Türk devlet bankası olup bireysel kredilerin yanı sıra şirketlere ticari kredi desteği de sağlamaktadır. Hükümet, hayvancılıkta işletme başına 40 milyon TL'den (1,2 milyon dolar) kredi üst limitini 60 milyon TL'ye (1,9 milyon dolar), hayvan hastalıklarından ari hayvancılık işletmeleri için ise 80 milyon TL'ye (2,5 milyon dolar) çıkardı.”
Amerika Tarım Bakanlığı’nın yayınladığı raporda, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ayrıca, görevi hayvancılık sektörünü düzenlemek, et ve canlı hayvan ithal ederek ulusal hayvancılık sektörünün gelişmesine yardımcı olmak olan Et ve Süt Kurumu'nun (ESK) desteğiyle Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nde (TİGEM) yetiştirme merkezleri kurulacağının açıklandığını ve ESK’nın, diğer ülkelerden damızlık sığır ithal ederek TİGEM çiftliklerine vereceğini duyurdu.
Amerika Tarım Bakanlığı’nın yayınladığı raporda en can alıcı bölüm, Türkiye’nin hayvancılık için açıkladığı 5 yıllık yol haritasının Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ihracatçılara sağladığı fırsatlarla ilgili.
Türkiye’nin yüksek kalitede sığır genetiğine ihtiyaç duyduğu belirtilen raporda Amerika için fırsatlar şöyle sıralanıyor:
-Yerli yetiştirme sorunları ve ülkenin son yıllarda içinde bulunduğu ekonomik iniş çıkışlar nedeniyle Türkiye, sığır sayısını artırmak için yüksek kalitede sığır genetiğine ihtiyaç duymaktadır.
- Türkiye yıllardır Amerika Birleşik Devletleri'nden damızlık sığır ve canlı hayvan genetiği ithal ediyor ve bu ithalatın değeri 2023 yılında sırasıyla 30 milyon dolar ve 4,1 milyon dolara ulaştı.
- Türkiye’nin ABD canlı sığır ithalatını yasaklamasından önce yol haritası, ABD canlı sığır ihracatçılarına önemli bir fırsat sunuyordu. Yine de, Türk üreticilerin ABD genetiğinin yüksek kalitesinin farkında olması nedeniyle, ABD'li cinsiyetli sperma ihracatçıları için diğer genetik ürünler üzerinde bol miktarda fırsat var.
- Büyükbaş hayvan spermasına ve yasağın sona ermesiyle birlikte canlı sığırlara da talebin yüksek olmaya devam edeceği tahmin ediliyor.
- ABD-Türkiye Ticaret ve Yatırım Çerçeve Anlaşması (TIFA) Konseyi'nin 30 Nisan 2024'te Ankara'da düzenlenen on birinci oturumundan bir fırsat daha doğdu. Bakanlığın Hayvancılık Yol Haritası Politikası doğrultusunda, Türkiye'nin belirttiği önceliklerden biri, hayvancılık genetiği konularında ABD endüstrisi ile işbirliği ve özellikle Türk muadillerinin eğitimi ve Amerika Tarım Bakanlığı ile Türkiye, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yürütülecek projelerdir.
- Bu sektörde işbirliği yolları oluşturmak ve Türkiye'nin canlı büyükbaş hayvanlara yönelik ticareti kısıtlayıcı politikasının kaldırılmasını savunmak konusunda Türk hükümetiyle temas kurmaya devam ediliyor.
Özetle, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın 26 Şubat 2024’te açıkladığı 5 yıllık “ Hayvancılığın Yol Haritası” Amerika Tarım Bakanlığı tarafından yakından takip ediliyor. Amerikalı ihracatçılar için Türkiye’ye canlı hayvan ve genetik materyal, sperma ihraç etme konusunda fırsatlar olduğu ifade ediliyor. Hayvancılığın Yol Haritası, Türkiye’de görmediği ilgiyi Amerika’da görmüş. Et ve Süt Kurumu Avrupa’dan 6 bin baş damızlık boş düve ithalatı yapacağını duyurdu. Öyle görünüyor ki, bizim bakanlığın açıkladığı yol haritasını Amerika ve Avrupa daha çok değerlendiriyor.