Çin’de bir chip üreticisi, Almanya’da bir havayolu şirketi, Meksika’da otomotiv yedek parçaları üreten bir şirketsiniz. Bir anda satışlarınız azalmaya başlıyor ve hatta sıfırlanıyor. Elbette bu durumda bazı masraflarınız devreden çıkıyor. Hammadde veya akaryakıt almıyorsunuz. Ancak bir süre sonra ödemeniz gereken krediler, itfası gelen bonolarınız, fonlamanız gereken stoklarınız ve makine parklarınız, kaybetmemek için ödeme yapmanız gereken slotlarınız, çalışanların maaşı, kiranız vs. söz konusu. Bunların büyük kısmı ya dolar bazında ya da dolara bağlı hareket ediyor. Ama bilançonuzda duran doları mecburen tükettiniz. Bankanıza başvuracaksınız. İyi bir müşteriyseniz ilk günlerde sorun olmayabilir. Ancak ilerleyen günlerde bankanızın da dolara erişimi azalacak ve sona erecek. Şimdi sıra merkez bankasında. Adı üstünde en nihai likidite sağlayıcısı. Merkez bankası elindeki ABD tahvillerini, tabii varsa, satacak, rezervini piyasa ile paylaşacak ve dolar talebine yanıt vermeye çalışacak. Ancak Fed olmadığına göre söz konusu bu merkez bankasının da dolarlarının bir sınırı var. İşte şu anda bu sınırda olduğumuz için dolar yükseliyor. Komplo teorilerini analiz olarak okuyan kesimler altın, Bitcoin düşerken yıllardır para bastığı düşünülen Fed’in faizleri sıfırladığı ve varlık alımına başladığı bir ortamda doların nasıl değer kazanabildiğini anlayamıyor. Oysa karşılıklı para birimi ile ticaret, Çin veya Rusya veya İran’ın dolar rezervlerini azaltması gibi haberlerin hiçbir karşılığı yok. Global ticaret, taşımacılık, finansman, sigortalama vs. çok büyük oranda dolar üzerine dönüyor. Çin’in ihracatı yüzde 17 düştüğünde dolar gelirleri de düşmüş oluyor. Gelelim finans piyasasına, kaldıraçlı bir pozisyon açtınız 1000 dolar koyarak 10.000 dolarlık XYZ varlığı taşıyorsunuz. Satışlarla beraber teminatınız çağrı seviyesi olan 650’ye geldiğinde ya 350 dolar daha getireceksiniz veya pozisyonunuzu kapatacaksınız. Kasanızda sakladığınız altını aracı kurumunuza veremezsiniz. Satıp dolara geçmeniz gerekiyor. Yani pozisyonunuz aslında bir dolar talebi. 1929 Krizi sırasında para altındı. Bu nedenle kriz süresince yükseldi. Şimdi ise para dolar. Bu nedenle de yükseliyor. Çok basit… Finans sektörüne geri dönelim. AA bir şirket tahvili veya ülke bonosunu teminat olarak kullanarak pozisyon aldınız. Beklediğinizin aksine söz konusu bonolar krizle beraber değer kaybediyor. Örneğin Fransız devlet tahvillerinde büyük bir satış yaşandı. Yine az önceki dinamik devreye girecek. 100 dolarlık devlet tahvili 80 dolarlık teminata sayılırken şimdi 60 dolarlık teminata sayılıyor ve çalıştığınız kurum aradaki 20 doları yatırmanızı istiyor. Bir başka dolar talebi daha oluştu. Kısacası ister reel sektör isterse finans sistemi olsun çalışmak için dolara ihtiyacı ve şu anda dolar kıtlığı söz konusu. Fed swap penceresini devreye sokarak bunu aşmaya çalışıyor olsa da işler iyileşmeden önce daha kötüleşecek ve dolar çok daha yükselecek gibi duruyor.