Ey tüketiciler, imalatçılar, perakendeciler, hizmet sektörü şirketleri; ekonomiye olan bu güvensizliğiniz nereden kaynaklanıyor. TÜİK, bu hafta Haziran 2022 ekonomik güven endeksini açıkladı. Endeks, Mayıs’a göre %3.3 gerileyerek 96.7 seviyesinden 93.6 seviyesine gelmiş. Detaylarına yazının devamında gireceğim ama bu endeksin 100’ün altında olması ekonomiye ilişkin kötümserliğin hakim olduğunu gösterir. Halbuki ekonomi politikası yapıcılarımız bu derecede olumsuz bir tablo olmadığını, mandacı iktisatçıların durumu biraz abarttığını söylüyorlar. Bu endeks anket sonucu ortaya çıkıyor. Yoksa anketler bu mandacılarla mı yapıldı? Ya da TÜİK mandacı iktisatçılar tarafından ele mi geçirildi? Ya da anketler hep “şükürsüz” tüketicilerle ya da şirketlerle mi yapıldı acaba? Aslında biraz da sabırsızlık yapıyorsunuz gibi geliyor bana. Bir 6 ay uyusanız uyansanız bu işlerin hepsi hallolacak. 6 aya olmadı mı, 2023 Mart, Nisan gibi enflasyon başta olmak üzere sorunlarımız zaten bitecek. O da mı olmadı, bunun 2053’ü var, bilemedin 2071’i var. Bu acelenizi de anlamakta güçlük çekiyorum doğrusu.
Ekonomik Güven Endeksi
Gelelim “Ekonomik Güven Endeksi”nin seyrine ve alt kırılımlarına. Bu endeks şirketlerin ve tüketicilerin genel olarak ekonomiye ilişkin görüşlerinin toplu bir şekilde yansıtılması amacıyla TÜİK tarafından yayımlanıyor. Altında 5 farklı endeks var ve bu endekslerin bir sonucunu görüyoruz biz. Bu endeksler; “Tüketici Güven Endeksi”(4), “Reel Kesim(İmalat) Güven Endeksi”(8), “Hizmet Sektörü Güven Endeksi”(3), “Perakende Ticaret Sektörü Güven Endeksi”(3) ve “İnşaat Sektörü Güven Endeksi”(2). Bu saydığım endekslerin de ekonomik güven endeksi üzerindeki ağırlıkları eşit değil. Bu 5 endeksin de kendi alt endeksleri var. Kaç alt endekslerinin olduğunu yukarıda parantez içinde yanlarına yazdım. En fazla ağırlığa sahip olan endeks, reel kesim güven endeksiyken ikinci sırada da tüketici güven endeksi geliyor. Dolaysıyla bu endekslerde gerçekleşen bir gerileme, diğerlerinde iyileşme olsa bile toplam endeksi aşağı çekmeye yetiyor. Nitekim Haziran’da da benzer bir durum olmuş; mesela inşaat endeksi %1.7 iyileşirken, tüketici endeksi %6.2, reel kesim endeksi de %2.2 düşüş göstermiş.
Demek ki en çok tüketiciler hallerinden memnun değil. Bunun için TÜİK’in anket yapmasına gerek yok gerçi, yarım saat pazarda, markette gezseniz durumu anlayabilirsiniz. Benim 7 yaşındaki kızım bile enflasyon tanımını yapıp, sebeplerini açıklayabilecek hale geldi. Düşüş rakamlarını bir tarafa bırakıyorum, mutlak değer olarak baktığımızda da tüketici güveninin diğerlerine göre yerlerde süründüğünü görebiliyoruz. Aşağıdaki tabloyu açıklamaya gerek yok, kendisi konuşuyor zaten.
Tüketici güven endeksi belirlenirken 4 tane soru soruluyor.
a) Geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde hanenin maddi durumu
b) Gelecek 12 aylık dönemde hanenin maddi durum beklentisi
c) Gelecek 12 aylık dönemde genel ekonomik durum beklentisi
d) Geçen 12 aylık döneme göre gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi
Bu sorulara verilen yanıtlarda en düşük puanı “Geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde hanenin maddi durumu” şıkkı alıyor. Bu rakam son ayda 44.5 olmuş. Yukarıda da bahsettiğim gibi bu endeksler 0 ile 200 arasında yer alırken 100’ün altı kötümserliği işaret ediyor. Bırakın 100’ü 50’nin bile altına gelmişiz burada. Demek ki millet halinden pek memnun değil. Bunların TÜİK rakamları olduğunu da tekrardan hatırlatalım. Arzu edenler şu linkten diğer soruların detaylarına bakabilir. Ben sizinle bir de “Geçen 12 aylık döneme göre mevcut dönemde hanenin maddi durumu” sorusuna verilen cevapların oluşturduğu endeks puanının zaman içindeki seyrini paylaşacağım. 2018 başında 84.7 olan rakamın sürekli düşüş gösterdiği net bir şekilde görülüyor. Endekste geriye doğru gittiğimizde bu derece düşük bir rakamla hiç karşılaşılmadığı görülüyor.
Yani sözün özü halk arasında “Durumumuz Yok” söyleminin rakamlara yansımış hali tabloda yüzümüze çarpılmış durumda. Velhasıl halkımızın “Durumu Yok”!