German Marshall Fund’un 2022 Transatlantik Trendler anketi Türkiye’nin de dahil olduğu 14 ülkede, her ülkeden 1500 kişi ile görüşülerek gerçekleştirildi. Konrad Adenauer Vakfı'nın da desteğiyle gerçekleşen anket, Türkiye dışında Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, Litvanya, Hollanda, Polonya, Portekiz, Romanya, İspanya, İsveç, İngiltere ve ABD’de de yapıldı.
Sonuçlar çok çarpıcı;
Kısaca özetlemek gerekirse, Türkler dahil tüm katılımcılar, yakın zamanda ABD’nin uluslararası alandaki liderliğinin son bulacağını düşünüyor. ABD’nin yerini doldurmaya aday olarak görülen ülke ise Çin.
TÜRKLER ABD’YE GÜVENMİYOR
Ankete Avrupa Birliği ülkelerinden katılanların büyük çoğunluğu, Rusya ya da Çin’in ortaya koyduğu uluslalarası rekabet gibi meselelerin AB aracılığıyla çözülmesi gerektiğine inanıyor.
ABD’nin dünyadaki algılanması, 14 ülkeden anketede katılanların ortalamasına bakıldığında hala “olumlu” görülüyor. Tüm katılımcılıların yüzde 12’si ABD ‘nin imajı konusunda “çok olumlu”, yüzde 45’i ise “genel olarak olumlu”, yüzde 21’i “genel olarak olumsuz” ve yüzde 9’u “çok olumsuz” olarak görüş bildirmişler. Ancak bu konuda Türkiye’nin diğer ülkelere göre farklılaştığını görmek mümkün. Türkler’den sadece yüzde 5’i ABD’nin imajı için “çok olumlu” derken, “genel olarak olumlu” yüzde 18, “genel olarak olumsuz” yüzde 39 ve “çok olumsuz” yüzde 28 olarak ölçülmüş.
Türkiye’de ABD’nin mevcut Başkanı Joe Biden’ın uluslararası politikalarına onay da yok; Biden’ın politikalarına destek tüm anket ortalamasında “tamamen onaylıyorum” yüzde 15, “kısmen onaylıyorum” yüzde 40 olarak ölçülmüş. Türkiye’de ise Biden’ı “tamamen onaylayanların” oranı sadece yüzde 5, “kısmen onaylayanlar” yüzde 19, “kısmen onaylamıyorum” diyenler yüzde 30, “hiç onaylamıyorum” diyenler ise yüzde 35 çıkmış.
TÜRKLER’E GÖRE, ÜLKEDE DEMOKRASİ KÖTÜ DURUMDA
Amerikalılar kendi ülkelerindeki demokrasinin “kötü olduğuna” ilişkin yüzde 53 oranında görüş bildirmişler. Bu oran Türkiye’de rekora doğru koşuyor; Ankete katılan Türkiye vatandaşlarının yüzde74’ü kendi ülkelerindeki demokrasinin kötü durumda olduğunu ifade etmişler.
TÜRKİYE’DE ŞANGAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜNE RAĞBET YOK
Türkiye konusundaki çarpıcı bir başka veri ise, ankete katılanların büyük çoğunluğunun küresel meselelere çözüm bulmak için “demoratik ülkelerle birlikte hareket edilmesi” yönünde görüş bildilmesi. Bu durum, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın son dönemde Türk dış politikasının rotasını Asya’ya doğru çevirmesi, hatta üyelerinin neredeyse tümü demokrasi olarak anılmayan ülkelerden oluşan Şangay İşbirliği Örgütü’ne üyelikten bahsetmesi ile çelişir durumda.
Anketten, Türkler’in hala NATO’ya önem verdikleri sonucu da çıkmış; Katılımcıların yüzde 65’i NATO’nun hala önemli olduğu yönünde görüş bildirmiş. Ancak Türkiye’de NATO’yu önemli bulanların oranının, 14 ülke ortalamasının epey altında olması da ayrıca üzerinde düşünmeye değer.
TÜRKİYE ULUSLARARASI ALANDA NE KADAR ETKİLİ?
AK Parti hükümeti ve bizzat Erdoğan dış politika konusundaki söylemlerini, Türkiye'nin uluslararası meselelerdeki önemi üzerine kurmuş durumdalar. Ancak anket sonuçları, genel algının çok farklı olduğunu ortaya koyuyor;
Anket, Türkiye vatandaşlarının bile kendi ülkelerini dünya meselelerinde çok etkili bir konumda görmediklerini de ortaya çıkarmış; Türkiye’den ankete katılanların sadece yüzde 34’ü ülkelerinin dünyadaki “en etkili ülke” olduğunu söylemiş. Oysa İngiltere vatandaşlarının yüzde 63’ü kendi ülkelerini “en etkin ülke” olarak nitelendiriyorlar. Bu oran İspanya için yüzde 64, Almanya için yüzde 83, Fransa için yüzde 83 olarak çıkmış.
TÜRKİYE “EN GÜVENİLMEZ ÜLKE”
Benzer sonucu, uluslararası alandaki Türkiye algısında da görmek mümkün;
Ankette “en çok güvendiğiniz ülke” sorusunda ise yüzde 27 ile Türkiye en alt sırada yer almış. Genel olarak dünyaya güven telkin edemese de, mesela romanya’da Türkiye’ye güven oranı tavan yapmış durumda; yüzde 63. Bu da ayrıca incelemeye değer elbette.
Ankette en güvenilir ülke çıkanlar ise yüzde 71 ile İsveç, yüzde 70 ile Almanya olmuş. Türkiye, burada da ankette yer alan diğer ülkelerden ayrılıyor. Türkler’in İsveç’e beyan ettikleri güven oranı yüzde 33, Almanya’ya ise yüzde 43’te kalmış durumda. Bunun, NATO genişleme sürecinde İsveç’in terör örgütlerine verdiği desteğe ilişkin söylenenlerin sonucu olma ihtimali büyük.
ÇİN VE RUSYA KONUSUNDA TÜRKİYE BAĞIMSIZ POLİTİKA İZLEMELİ
Anketin Türkiye açısından bir başka kritik sonucu ise Rusya ve Çin ile ilişkiler konusunda ortaya çıkmış; Türkler, hem Çİn, hem de Rusya meselesinde Türkiye'nin “bağımsız politika izlenmesi” yönünde görüş bildirmişler.
Belli ki, AK Parti hükümetinin Ukrayna savaşı çerçevesinde yürüttüğü "arabuluculuk" çalışmalarına kamuoyu desteği var.
TERÖR VE GÖÇ TÜRKLER’İN GÖZÜNDE EN BÜYÜK TEHDİT
Ankette katılımcılara ülkelerinin güvenliği için en büyük tehdidin ne olduğu da sorulmuş. Türkiye’den katılanlar en büyük tehdit olarak “göç” konusunu ifade etmişler; oran yüzde 37. İkinci büyük tehdit ise yüzde 16 ile terör olarak ifade edilmiş. Türkler’in gözünden diğer tehditler ise sırasıyla “ülkeler arasındaki savaş” yüzde 15, iklim değişikliği yüzde 8, nükleer silahlar yüzde 7, pandemi yüzde 5, siber güvenlik yüzde 4, Rusya’nın ortaya koyduğu tehdit yüzde 3, Çin’in ortaya koyduğu tehdit ise yüzde 2 oranında çıkmış.
Belli ki Türkiye'de seçimlere sadece aylar kala, üzerinde en çok tartışılacak konu Suriye ve Afganistan'dan ülkeye gelip, yerleşmeye çalışanlar olacak.