Abdullah KİRAZ
Yeminli Mali Müşavir
Kıymetli okurlarım, ülkemiz son yüzyılda yaşadığımız en büyük doğal afetlerden birini yaşıyor. Acımız ve üzüntümüz çok büyük.
Kahramanmaraş merkezli 10 ilimizde 6 Şubat günü sabaha doğru ve öğle saatinde yaşanan deprem felaketleri çok sayıda vatandaşımızın vefatına, yaralanmasına sebep oldu ve halen kurtarma çalışmaları devam ediyor. Öncelikle vefat eden tüm kardeşlerimize Allah’tan rahmet ve tüm yakınlarına sabırlar ve başsağlığı diliyorum. Yaralı olarak kurtarılan kardeşlerimize de acil şifalar diliyorum.
Depremden yaralı olarak kurtarılan vatandaşlarımız hayat mücadelesini vermeye devam ediyor.
Arama kurtarma çalışmalarına katkı sağlanması, kurtarılan kardeşlerimizin hayatını sürdürebilmesi, yaralarının sarılabilmesi bakımından ülkemizdeki yetkili birimlerin seferberliği ile birlikte tüm sivil toplum ve meslek kuruluşları ve ülkemizin yardımseverleri, iş insanları bu süreçte ilk dakikalardan itibaren yoğun bir çaba içindeler. Yaşanan deprem felaketi hepimizin zihinlerinde önemli etkiler yarattı ve hepimiz bu yaraların sarılmasında ne yapabiliriz diye sürekli düşünüyoruz. Kurumlarımızın, deprem bölgesinde hayati ihtiyaç olan malzemeleri temin için nasıl bir seferberlik içinde olduğunu görüyoruz. Emeği ve katkısı olan tüm ilgili kurum, kuruluş ve kişilere gönülden teşekkürler. İyi ki varsınız…
Sizlere bu yazım ile özellikle bu deprem felaketinin yaralarının sarılmasında nakdi veya mal şeklinde yardımda bulunmak isteyen vergi mükelleflerimizin bu yapacağı bağış veya yardımların, vergi matrahlarının da tespitinde indirim olarak dikkate alınmasına yönelik vergi mevzuatı hükümlerini paylaşıyor olacağım.
Vergi düzenlemeleri de bu zor günlerde yanımızda!
Kurumlar vergisi mükellefleri, yapacakları AYNİ (Mal şeklinde) veya NAKDİ (Parasal) bağışları vergi matrahlarının tespitinde kanunda belirtilen oranlarda indirim konusu yapabileceklerdir.
Burada kurumlarımızın önünde önemli avantajlar sağlayan birkaç seçenek var.
Bu seçenekler hakkında derin mevzuat hükümlerine boğulmadan sizlere aydınlatmaya çalışayım:
Bağışın mal veya parasal olarak yapılması bu indirimden yararlanılmasına engel değil.
Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarının muhatabı kurum Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı AFAD. Bir başka deyişle Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyası kapsamında bağış ve yardımların AFAD’a ( veya AFAD’ın koordinasyonu kapsamında valiliklere, belediyelere ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ve AFAD’ın kamu veya özel bankalarda söz konusu kampanya için açmış olduğu hesaplara yatırılarak ) yapılması önem arz etmekte.
Nakdi bağışların indirilebilmesi için, AFAD tarafından düzenlenerek verilecek BAĞIŞ MAKBUZU’nun veya AFAD’ın banka hesaplarına yatırıldığına ilişkin BANKA DEKONTU’nun alınması gerekir.
Ayni bağışlarda ise AFAD’a bağışlanan malların listesinin AFAD’ın ilgili birimlerince onaylanması ve AFAD’ın Bağış Makbuzu ile belgelendirilmesi malların AFAD birimlerine teslim edilmesi önem arz ediyor.
Bu durumda, bağışlanan mallar, biliniyorsa maliyet bedeli veya kayıtlı değeri ile bilinmiyorsa takdir komisyonları tarafından takdir edilecek emsal bedeli (KVK Md. 10/2) ile KDV’ye tabi tutulmadan (KDVK Md. 17/2-b) AFAD’a fatura düzenlenerek (düzenlenen faturada söz konusu malların AFAD’a bağışlandığı ve bu nedenle KDV hesaplanmadığı belirtilmelidir) işletmenin stoklarından çıkarılması ve gider hesaplarına kaydedilmesi ve akabinde gider hesaplarına kaydedilen bu tutarların kurumlar vergisi beyannamesinde Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak dikkate alınması ve sonrasında beyannamede matrahtan İNDİRİM olarak dikkate alınması gerekmektedir.
Cumhurbaşkanınca yeni bir yardım kararı alınması zorunluluğu var mıdır?
Cumhurbaşkanı kararı ile yardım kampanyası ve görevlendirmesinin yapılmasına yönelik yeni bir Cumhurbaşkanı Kararının Resmi Gazete’de yayımlanmasını kamuoyu beklemektedir.
Ancak yeni bir Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin yayınlanmasına gerek bulunmadığını keza 03.02.2021 tarihli ve 31384 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 02.02.2021 tarihli ve 3483 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararında; (https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/kampanyalar/Deprem/Deprem-Genel-Kararnamesi-3483-sayili-CB-Karari.pdf ) yer verilen “Ülkemizde meydana gelebilecek depremler sonrasında zarar gören afetzedeler için, gerek görülmesi halinde, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının koordinasyonunda insani yardım kampanyası başlatılır.” Hüküm nedeniyle, artık her deprem sonrasında yeni bir CB Kararına gerek olmadığını değerlendirmekteyim. Bu hususun, AFAD veya Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılacak bir duyuru ile kamuoyuna bildirilmesinde, yapılacak bağış ve yardımlara ilişkin tereddütlerin oluşmaması bakımından yarar görmekteyim.
Bu seçenekte AYNİ (mal şeklinde) bağış veya yardımlar yer almamaktadır. Sadece NAKDİ bağış veya yardımlardan bahsedilmektedir. Türkiye Kızılay Derneğine veya Türkiye Yeşilay Cemiyetine yapılan bağış veya yardımın tamamının kurumlar vergisi matrahının tespitinde kazançtan indirim konusu yapılabilmesi için NAKDİ olarak yapılması zorunluluğu bulunmakta ve bu kurumlardan alınacak MAKBUZ (veya bu kurumların banka hesabına bağış veya yardımın yapıldığını gösteren DEKONT) ile belgelendirilmesi gerekmektedir.
Anılan Dernek ve Cemiyete yapılacak aynî bağış ve yardımlar ise Kurum kazancının %5'i ile sınırlı bağış ve yardımlar kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmaktadır (KVK GT 10.3.2.5 bölümü).
Diğer taraftan, anılan Dernek ve Cemiyetin iktisadi işletmelerine yapılan nakdi bağış veya yardımların kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılması mümkün olmayıp, bağış veya yardımın dernek veya cemiyetin bizzat kendisine yapılması önem arz etmektedir.
Bu seçenekte gerek ayni gerekse nakdi bağış ve yardımlar kurumlar vergisi matrahının tespitinde kazançtan indirim konusu yapılabilir ancak yapılabilecek indirim tutarı beyan edilen kurum kazancının (zarar mahsubu dahil giderler ile iştirak kazançları istisnası düşüldükten sonra, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki [Ticari bilanço kârı – (iştirak kazançları istisnası + geçmiş yıl zararları)] tutarın) % 5 ini aşamayacaktır.
Ayni ve nakdi bağışların belgelendirilmesinin MAKBUZ veya DEKONT ile yapılması hususu bu seçenekte de zorunlu.
Ayni bağış veya yardımların 1. Seçenekte olduğu gibi maliyet bedeli ile ilgili kuruma ve KDV’siz olarak fatura edilmesi suretiyle işletme stoklarından çıkarılarak giderleştirilmesi ve akabinde giderleştirilen bu tutarın tamamının kurumlar vergisi beyannamesinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak kazanca ilave edilmesi ve akabinde kazancın % 5 ine kadar olan tutarın ise kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim olarak dikkate alınması gerekmektir.
Gelir Vergisi Mükellefleri de yapacakları bağış ve yardımları kazançlarından indirebilirler mi?
Kurumlar vergisi mükellefleri dışında kalan, gerçek kişi gelir vergisi mükellefleri için de aynı seçeneklerin bulunduğunu da belirtmek isterim. Gelirlerini, Gelir Vergisi Beyannamesi ile beyan etmek durumunda kalacak kazanç sahipleri de Gelir Vergisi Kanunu’nun “Diğer İndirimler” başlıklı 89 uncu maddesinin 4, 10 ve 11 numaralı bentlerinde yer alan hükümler gereğince, aynı Kurumlar Vergisi mükellefleri gibi detaylarına yukarıda yer verdiğimiz hükümlerde olduğu gibi yapacakları bağış ve yardımları belirtilen nispetlerde, kazançlarının tespitinde indirim konusu yapmaları imkânı bulunmaktadır.