Yapılandırmaya ilişkin nihayet tebliğ yayınlandı. Bu tebliğin yayınlanmasıyla artık yapılandırma başvurularının da gümrük idareleri tarafından alınmaya başlayacağını söyleyebiliriz. Son dönemdeki ekonomik gelişmeler ve küresel salgının etkisi bu yapılandırmayı oldukça önemli hale getiriyor. Yapılandırma için son başvuru tarihi 31 Ağustos 2021 olarak belirtiliyor.
Kapsam ne olacak?
30 Nisan 2021 tarihinden (bu tarih dahil) önce 4458 sayılı Kanun ve ilgili diğer kanunlar uyarınca gümrük yükümlülüğü doğan Ticaret Bakanlığınca takip edilen gümrük vergileri, idari para cezaları, faizler, gecikme faizleri ve gecikme zammı alacakları yeniden yapılandırma kapsamına giriyor. Burada önemli olan nokta, 4458 sayılı Gümrük Kanunu uyarınca takip edilen alacakların yapılandırma kapsamında olması. Gümrük Kanunu kapsamı dışında olan ancak Gümrük İdaresi tarafından takip edilen alacaklar ise kapsama girmiyor (kültür fonu gibi).
Özetle, Gümrük İdaresi tarafından 4458 sayılı Gümrük Kanunu kapsamında olan ve 6183 AATUHK uyarınca takip edilen kamu alacakları bu düzenlemeden yararlanabiliyor. Buna göre, gümrük vergisine ilave olarak ithalat sırasında gümrük idarelerince tahsil ve takip edilen İlave Gümrük Vergileri, Ek Mali Yükümlülükler, Katma Değer Vergileri, Özel Tüketim Vergileri, Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu, Türkiye Radyo Televizyon Bandrolü ve Çevre Katkı Payı bu kapsamda değerlendiriliyor.
Yapılandırma hangi avantajları içeriyor?
Yapılandırmanın avantajlarını değerlendirirken iki ayrı açıdan bakmak gerekiyor. Öncelikle bir verginin asla bağlı olup olmamasına göre idari para cezalarının durumu değişebiliyor. Vergi aslına bağlı idari para cezalarında cezaların tahsilatının tamamından vazgeçiliyor. Vergi aslına bağlı olmayanlarda ise kesinleşme durumuna göre ya %50’si ya da %75’inin tahsilatından vazgeçiliyor. Ayrıca gümrüklenmiş değere ilişkin bir idari para cezası söz konusu ise yine kesinleşme durumuna göre ya %70 ya da %85’inin tahsilatı yapılmıyor. Bu bağlamda yapılandırma, idari para cezalarının azaltılması ya da ortadan kalkması için büyük bir avantaj sağlıyor.
Gümrük vergilerinin durumu alacağın kesinleşme durumuna göre farklılık gösteriyor. Kesinleşmiş bir alacakta sadece gecikme faizi yerine daha düşük bir oran olan katsayı üzerinden ödeme yapılıyor. Ancak kesinleşmiş alacaklar için önemli konu taksitlendirme imkânının olması. Piyasa faiz oranından daha düşük bir katsayı ile taksitlendirme imkânı sağlanıyor. Kesinleşmemiş bir vergi alacağının durumu biraz karışık. Ancak en temel ifadeyle bir yargı kararı yok ise kapsamda olan bir kesinleşmemiş alacağın yarısından vazgeçiliyor. Yargılama durumuna göre %90’na kadar vergi aslının silindiği durumlar söz konusu olabiliyor.
Gümrük incelemeleri de kapsamda yer alıyor
30/4/2021 tarihinden (bu tarih dahil) önce gümrük yükümlülüğü doğan ve 9/6/2021 tarihinden önce başlanıldığı halde tamamlanmamış gümrük incelemeleri de yapılandırma kapsamında yer alıyor. Bu şekilde olan gümrük incelemeleri ile ek tahakkuk işlemlerine devam ediliyor. Ek tahakkuk olması veya idari para cezası olması durumunda bu ek tahakkuklar kesinleşmemiş alacak gibi değerlendiriliyor. Bu avantajdan yararlanmak için konuya ilişkin tebligatı 30 gün içinde başvuruya konu etmek gerekiyor. Burada kritik olan konu, bu başvuru tarihi genel son başvuru olan 31 Ağustos tarihinden farklı olabiliyor. İnceleme üzerine yapılan tebligat, son başvuru tarihi olan 31 Ağustos’tan sonra olabilir. Ama bu yapılandırmadan yararlanmaya engel teşkil etmiyor.
Gümrük incelemelerinde kapsam belirlenirken inceleme tarihi önem taşıyor. Burada da incelemeye başlama tarihi olarak görevlendirmeye ilişkin Bakanlık makamı onay tarihi, Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü Kontrol Şubelerince yapılan incelemelerle diğer incelemeler için görevlendirme tarihi esas alınıyor. Özellikle planlı yapılan sonradan kontrol denetimlerinin kararı ilgili mevzuat gereği yılbaşından itibaren belirlendiği için bu yıl yapılan sonradan kontroller sonucunda ortaya çıkacak tarhiyatların yapılandırma kapsamında olacağını öngörebiliriz.
Kısa kısa
Her yapılandırmada açık olmayan bazı konular mutlaka oluyor. Özellik arz eden bazı konulara aşağıda yer veriyoruz.
· Kendiliğinden bildirim durumları kesinleşmiş alacak gibi değerlendiriliyor ve vergi aslı sadece katsayı ile birlikte ödeniyor. Normal zamanda yapılan kendiliğinden bildirimde ortaya çıkan idari para cezaları yapılandırmada dikkate alınmıyor.
· Vergi aslı olmayan mevzuata aykırı durumlarda yapılandırma kapsamında yapılacak kendiliğinden bildirimde herhangi bir idari para cezası tatbiki olmuyor.
· 9/6/2021 tarihi itibarıyla; uzlaşma hükümlerinden yararlanılmak üzere başvuruda bulunulmuş, uzlaşma günü verilmemiş veya uzlaşma günü gelmemiş ya da uzlaşma sağlanamamış ancak dava açma süresi geçmemiş alacaklar, kesinleşmemiş alacak olarak yapılandırmadan yararlanabilecek.
· Yapılandırma hükmünden yararlanılması için 9/6/2021 tarihinden sonra dava açılmaması, açılmış davalardan vazgeçilmesi ve kanun yollarına başvurulmaması şartı var.
· Yapılandırma hükmünden yararlananlar, Gümrük Kanunu’nun uzlaşma ve Kabahatler Kanunu’nun peşin ödeme indirimi hükümlerinden yararlanamayacak.
· 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu hükümleri uyarınca verilen idari para cezaları yapılandırma kapsamında bulunmuyor.
Ne yapılmalı?
Yeniden yapılandırma şirketler açısından ciddi bir fırsat. Birçok uyuşmazlık sonlandırılabildiği gibi, geçmişte eksik ya da hatalı yerine getirilen gümrük işlemleri de düzeltilebiliyor. Bu nedenle de yapılandırma kapsamında olan alacaklar ve mevzuata aykırı durumlar gözden geçirilerek yasal düzenlemelerden yararlanmak gerekiyor.
Kamu açısından da bu yapılandırmalar bir gelir kaynağı olarak görülüyor. Bu yasadan toplamda 100 milyar TL gelir beklentisi var. Ancak bu yasal düzenlemeleri yaparken, bir vergi borcu olmayan mükellefleri de korumak gerekiyor. Gelir idaresi tarafından vergi borcunu düzenli ödeyenler için bir indirim söz konusu. Buna benzer bir düzenleme gümrük işlemleri için de neden olmasın?