Bilindiği üzere; daha önce OECD bünyesinde oluşturulan Mali Eylem Görev Gücü (Financial Action Task Force – FATF), “suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, terörizmin finansmanı ve kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanı” ile mücadelede uluslararası standartlar oluşturulması ve söz konusu standartlarla uyumlu yasal ve kurumsal tedbirlerin alınması öngörülmüştü ve Türkiye de Ekim 2021 ayında yakın takiple gri listeye alınmıştı. Nihayet geçtiğimiz Haziran ayının son haftasında Singapur’da Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) bünyesinde faaliyet yürüten FATF Genel Kurulu yapıldı ve Türkiye (Jamaika ile birlikte) “gri liste”den çıkarıldı.
Hazine ve Maliye Bakanı’nın göreve geldiği günden beri bu konuya yoğunlaştığını biliyoruz. Şimşek, Türkiye’nin uluslararası finans piyasalarında karnesinin düzelmesi için adeta kilitlendi ve sonunda başardı.
Elbette gri listeden çıkmamız güzel bir şeydi, ama gri listeye girmemiz de bir o kadar kötü ya da düşündürücü idi.
Çok şükür artık gri listede değiliz. İnşallah bundan böyle de girmeyiz.
Ancak bu sefer de bir başka kalıcı sıkıntının içindeyiz.
Yolsuzluklar liginde alt sıralara demir atmış durumdayız!
Uzun yıllardır içinde bulunduğumuz yolsuzluk liginde altlara düşmeye devam ediyoruz.
Ne demek istediğimizi açmaya çalışalım.
Yolsuzlukla mücadelede dünyanın önde gelen sivil toplum kuruluşlarından olan ve 100’ün üzerinde ülkede faaliyet gösteren Uluslararası Şeffaflık Örgütü (Transparency International), 1995’ten bu yana her yıl yayımladığı Yolsuzluk Algı Endeksi sonuçlarını 2024 yılının başlarında açıklamıştı.
Bilindiği üzere “Yolsuzluk Algı Endeksi”, ülke uzmanlarının ve iş dünyası temsilcilerinin kamu kesimindeki yolsuzluğa dair algılarını yansıtıyor.
Genel sonuçlara bakacak olursak…
2023 yılının sonuçları, çoğu ülkenin on yılı aşkın bir süredir kamu sektöründeki yolsuzlukla mücadelede çok az veya hiç ilerleme kaydetmediğini ortaya koyuyor. Ülkelerin üçte ikisinden fazlası 100 üzerinden 50 puanın altında kalıyor; bu da ciddi yolsuzluk sorunlarına işaret ediyor. Dünya nüfusunun yüzde 80’inden fazlası, 2023 yılı puanları, küresel ortalama olan 43’ün altında olan ülkelerde yaşıyor. Bu durum, hükümetlerin yolsuzluğu durdurmakta büyük ölçüde başarısız veya isteksiz oldukları anlamına geliyor.
Konuya Türkiye objektifinden baktığımızda tablo çok daha çarpıcı.
2023 yılı Yolsuzluk Algı Endeksi’nde Türkiye, 34 puanla 115. sırada yerini almış.
36 puan aldığı 2022 endeksine kıyasla bu sene 2 puan daha kaybeden Türkiye’nin, ülke sıralamasında da 14 sıra gerilediği görülüyor.
Türkiye’nin, son yıllarda yaşamakta olduğu gerileme dikkat çekici ölçülerde. 2014 yılından bu yana 11 puan kaybeden Türkiye, Yolsuzluk Algı Endeksi puanları ciddi ölçüde düşüş gösteren 12 ülke arasında yer alıyor. Bu ülkeler; El Salvador (31), Honduras (23), Liberya (25), Myanmar (20), Nikaragua (17), Sri Lanka (34), Venezuella (13), Arjantin (37), Avusturya (71), Polonya (54), Türkiye (34) ve Birleşik Krallık’tan (71) oluşuyor.
Bu endeksin izlendiği 180 ülke ile Türkiye’yi karşılaştırdığımızda ilginç bir görüntü ortaya çıkıyor. Şöyle ki:
- Endeksin izlenmeye başladığı 1995 yılında Türkiye’nin dünyadaki sırası 29 ve puanı 41 iken 2002 yılında 65. sıraya düştüğü ve puanının da 32’ye gerilediği,
- 2003 yılında 77. sıraya kadar düşen Türkiye’nin 10 yılda sırasını 53 yaptığı ve 31 olan puanını da 50’ye çıkardığı,
- 2014-2018 arasında 64. sıradan 78. sıraya düştüğü ve puanının da 45’den 41’e gerilediği,
- Son 5 yıla baktığımızda Türkiye’nin 91. sıradan 115. sıraya kadar düştüğü ve puanının da 34 bandında kaldığı,
- Dolayısıyla son 20 yılda Türkiye’nin her yıl çok ciddi düşüş yaşadığı,
- 2023 yılında Gürcistan, Kıbrıs, Ermenistan, Ürdün, Bulgaristan, Rusya, Azerbaycan, Ukrayna gibi ülkelerin bile Türkiye’den daha yukarıda yer aldığı,
- Üstümüzde 114 ülke varken altımızda sadece 32 ülkenin kaldığı,
anlaşılıyor.
Hazine ve Maliye Bakanı’nın sürekli referans gösterdiği ve Eylül ayında yenisi gündeme gelecek olan Orta Vade Programda bu sorunun öne çıkarılması gerekiyor. Kayıt dışı ekonomi ile henüz başlamayan mücadelenin kanun dışı ekonomi boyutunun ivedilikle öne çıkarılması gerekiyor. Yolsuzluklar artarak devam ettikçe yabancıların gelmeyeceği, doğrudan sermaye yatırımımın yapılamayacağı ve hatta dürüst yerlilerin de kaçacağı açıktır.
Şimdi Mehmet Şimşek’ten bu temel sorunun çözümüne öncülük etmesini bekliyoruz.