Greenpeace: “Avrupa’ya bir yılda 117 bin özel jet indi - Türkiye’den Kalkışların İlk Sırasında Atatürk Havalimanı Var”
Greenpeace Orta ve Doğu Avrupa tarafından yaptırılan yeni bir analiz, Avrupa’nın tatil merkezlerine yapılan özel jet uçuşlarında keskin bir yükseliş olduğunu, özellikle tatil dönemlerinde özel jet uçuşlarında önemli bir artış yaşandığını ortaya koyuyor.
T3 Transportation Think Tank tarafından çalışmaları yürütülen rapora göre, 2023 yılı boyunca 45 lüks destinasyona 117 binden fazla uçuş gerçekleşti. Bu uçuşlar, 520 bin tondan fazla CO2 emisyonuna yol açtı. Özel jet uçuşlarının bin 982’si Türkiye’den gerçekleşti ve 11 bin 890 ton CO2 emisyonuna neden oldu. Bu, fosil yakıtla çalışan yaklaşık 8 bin otomobilin yıllık emisyonuna eşdeğer. Bunlar sadece varış noktalarına yapılan uçuşlardan kaynaklanan emisyonlar; dönüş uçuşları dahil değil.
Nice, Cenevre ve Palma de Mallorca özel jet trafiğinin ilk üç destinasyonu olarak ortaya çıkarken, Türkiye’den kalkan jetlerin 2023 yılında Avrupa’da en fazla tercih ettiği destinasyonlar sırasıyla Yunanistan, Fransa ve İsviçre oldu. Bu ülkelerde de Türkiye’den giden özel jet uçuşlarında varış noktaları olarak Nice, Atina ve Cenevre şehirleri öne çıktı.
Bu destinasyonlara yapılan tek bir özel jet uçuşu, neredeyse ortalama bir Avrupa vatandaşının yıllık enerji kaynaklı emisyonu kadar karbon salınımına neden oluyor. Araştırma, ultra zenginlerin, iklim krizini nasıl geri dönülemez bir noktaya sürüklediğini çarpıcı bir şekilde ortaya koyuyor.
Kamu yararına öncelik verilmeli
Greenpeace Türkiye Sosyal Politikalar Kampanya Sorumlusu Elif Şenyurt rapor sonuçlarının gelir eşitsizliği boyutuna da dikkat çekerek şunları söylüyor: “Eğer Türkiye’deki ultra zenginler, Hollanda gibi kişi başına düşen gelirin çok daha yüksek olduğu bir ülke ile benzer sayıda özel jet uçuşu yapıyorsa, bu, Türkiye’deki ultra zenginlerin, toplumsal gelir eşitsizliğini derinleştiren bir yaşam tarzına sahip olduğunu gösterir. Zira, 2023 yılında gerçekleşen bin 982 uçuşla Türkiye’deki söz konusu ultra zenginler bu kadar yüksek karbondioksit emisyonuna neden olurken, karbon emisyonlarının neden olduğu iklim krizine bağlı yaşanan sel felaketi gibi aşırı hava olayları ise düşük gelirli kırılgan grupların hayatlarını etkiliyor. Greenpeace olarak, savunmasız toplulukları tehlikeye atarken sadece ayrıcalıklı bir azınlığa hizmet eden bir lüks olan özel jetlerin derhal yasaklanması çağrısında bulunuyoruz. Buna ek olarak, Avrupa’da servet vergisi gibi önlemlerin uygulanması sadece iklim adaletini ilerletmekle kalmaz, aynı zamanda uygun fiyatlı konut ve toplu taşıma gibi kamu malları için de finansman sağlayabilir. Zenginlerin hoşgörüsü yerine kamu yararına öncelik verilmesi, daha adil ve sürdürülebilir bir gelecek için elzemdir.”
Türkiye’den 2023’de Avrupa’ya bin 982 özel jet uçuşu gerçekleşti
• Avrupa genelinde yazlık destinasyonlara özel jet varışları Temmuz ayında Ocak ayına kıyasla yüzde 250 oranında arttı. Özel jet uçuşlarının çoğunluğu yazın Akdeniz, kışın ise Alp bölgesindeki destinasyonları tercih etti. Türkiye’den Avrupa’daki tatil destinasyonlarına yapılan özel jet uçuşlarında ilk üç havalimanı İstanbul Atatürk Havalimanı (629 uçuş), Milas-Bodrum Havalimanı (432) ve İstanbul Havalimanı (352). Atatürk Havalimanı’ndan kalkan uçuşlar,
Türkiye’deki tüm özel jet uçuşlarının yüzde 31.74’ünü oluşturdu. Bu oran, İstanbul Havalimanı’nda yüzde 17.76 ve Sabiha Gökçen Havalimanı’nda ise yüzde 4.74.
• İstanbul’dan en çok uçuş sırasıyla Nice, Atina ve Cenevre’ye gerçekleşti. İstanbul’un ardından en çok özel jet uçuşunun gerçekleştiği şehir Bodrum Milas Havalimanı ile Muğla oldu. Bodrum’dan kalkan özel jetlerin en fazla uçtuğu destinasyonlar sırasıyla Atina, Mykonos ve Nice idi.
• Türkiye’den 2023 senesinde Avrupa’ya toplam bin 982 özel jet uçuşu gerçekleşirken, Hollanda’dan Avrupa’ya gerçekleşen özel jet uçuşlarının sayısı ise 2 bin 118 oldu. Kişi başına düşen milli gelir sıralamasında Türkiye 72. sırada yer alırken, Hollanda 12. sırada bulunuyor.
• Çevreyi en çok kirleten üç uçuş rotası İstanbul Atatürk Havalimanı- Nice (toplam bin 41 ton CO2), İstanbul Atatürk Havalimanı-Cenevre (801 ton) ve Milas-Bodrum Havalimanı-Nice (617 ton). Türkiye’den Avrupa’daki tatil destinasyonlarına yapılan özel jet uçuşlarında ilk üç havalimanı İstanbul Atatürk Havalimanı (629 uçuş), Milas- Bodrum Havalimanı (432) ve İstanbul Havalimanı. (352).
“Azınlığın lüksü yerine kamu yararına öncelik vermek için cesur adımlar atılmalı”
Rapor, en eşitsiz, en bölücü ve en kirletici ulaşım biçimini temsil eden, zaten lüks olan bir işin -özel jetlerin- “lüks partisine” ışık tutuyor. Milyonlarca hayatı tehdit eden küresel enerji krizi ve hızlanan iklim kriziyle boğuşan bir dünyada, özel jet endüstrisinin yol açtığı sosyal ve çevresel zarara ışık tutmak büyük önem taşıyor. Özel jetler orantısız bir şekilde en varlıklı bireyler tarafından kullanıldığından, bunların yasaklanması sadece bir çevre duyarlılığı meselesi değil, aynı zamanda bir sosyal adalet meselesi.
Zenginler aşırı, karbon yoğun seyahatlere düşkünlük gösterirken, son 20 yılda AB’ne üye ülkelerinin üçte ikisinde zengin ve fakir arasındaki uçurum artıyor. Buna ek olarak, pek çok Avrupa vatandaşı iklim krizinin maliyetini seller, sıcak hava dalgaları ve orman yangınları şeklinde giderek daha fazla hissediyor. Öte yandan özel jetler çoğu zaman Avrupa emisyon planından bile muaf tutularak adaletsizliği daha da artırıyor. Greenpeace, özel jetlerin derhal yasaklanması çağrısında bulunurken, Avrupa’da milyarderler için servet vergisi gibi, sadece iklim adaletine katkıda bulunmakla kalmayıp aynı zamanda herkes için erişilebilir, uygun fiyatlı ve sürdürülebilir hareketliliğin ve kamu yararının finanse edilmesine yardımcı olabilecek yeniden dağıtım mekanizmalarının getirilmesini talep ediyor. “Azınlığın lüksü yerine kamu yararına öncelik vermek için cesur adımlar atmanın zamanı geldi” diyor.